Уикипедия

Никарагуа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: Mobile edit Mobile app edit
1-жол:
{{Мемлекет
{{Infobox Country or territory
|conventional_long_nameҚазақша атауы = =Никарагуа Республикасы▼
|native_name Шынайы атауы = {{lang|es|''República de Nicaragua''}}
▲|conventional_long_name = Никарагуа Республикасы
|common_name Атау септігі = Никарагуа
|image_flagЕлтаңба = FlagCoat of arms of Nicaragua.svg
|image_coatБайрақ = Coat of= armsFlag of Nicaragua.svg
|image_mapҰраны = LocationNicaraguaLibre Crezca Fecundo (исп.svg Бос және бай өсім)
|Әнұранның аты = Guatemala Feliz
|national_anthem = {{lang|es|''[[Salve a ti, Nicaragua]]''}}
|Аудио = |latd=12 |latm=9 |latNS=N |longd=86 |longm=16 |longEW=W ▼
|official_languages = [[Испан тілі|испанша]]
|largest_city
|capital = [[Манагуа]]▼
|HDI_yearregion = 2006▼
▲|latd=12 |latm=9 |latNS=N |longd=86 |longm=16 |longEW=W
|largest_cityCoordScale = Манагуа
|Картада = LocationNicaragua.svg
|government_type = [[Республика]]
|карта тақырыбы =
|leader_title1 = [[Президент]]і <br /> Вице-президенті
|Gini_year Картада2 = 2001▼
|leader_name1 = [[Даниэль Ортега]]<br />[[Омар Халлсевенс]]▼
|Үкімет түрі = [[Президент республикасы]]
|sovereignty_type = Тәуелсіздік
|sovereignty_noteҚұрылды = от[[1821]] [[ИспанияҚыркүйектің 15]]
|Тәуелсіздік күні =
|established_event1 = Жарияланғаны
|Тәуелсіздігін алды =[[1850]] [[Шілденің 25]] [[Испания]] дан
|established_date1 = [[1821]] [[Қыркүйектің 15]]
|Тілі = [[испан тілі]] — Мемлекеттік тіл
|established_event2 = Танылғаны
<!-- |Тілдері = -->
|established_date2 = [[1850]] [[Шілденің 25]]
|area_rank Мемлекеттік діні = 97th
|area_magnitudeАстанасы = 1 E11 = [[Манагуа]]
|area Ірі қалалары = 129,494[[Манагуа]]
<!-- |Ірі қаласы = -->
|areami² = 50,193 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->▼
|Басшы қызметі = [[Президент]]<br />[[Вице-президент]]<br />[[Премьер-министр]]
|percent_water = 7.14
▲ |leader_name1Басшылары = [[Даниэль Ортега]]<br />[[Омар Халлсевенс]]
|population_estimate = 5,603,000
|Жер аумағы = 129,494 км²
|population_estimate_rank = 107th
|Жер аумағы бойынша орны = Әлемдегі 110-ші орында
|population_estimate_year = Шілде 2006
|population_censusСудың үлесі = 5,142 8,0980%
|Этнохороним =
|population_census_year = 2005
|Жұрты = {{profit}}5,142,098<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php|title=Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013|author=Census.gov|date=2013|publisher=U.S. Department of Commerce|accessdate=2013-05-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GUHbJYCI?url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php|archivedate=2013-05-09}}</ref>
|population_density = 42
|Халық саны бойынша орны = 69-ші
|population_densitymi² = 109 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|time_zone_DSTСарап жылы = ▼
|population_density_rank = 157th
|Санақ бойынша халық саны = 119
|GDP_PPP = $20.996 billion <!--IMF-->
|GDP_PPP_rankСанақ жылы = 108th
|GDP_PPP_year |Халық тығыздығы = 2005134.6
▲|areami² |Тығыздық бойынша орны = 50,193109 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|GDP_PPP_per_capita = $3,636
|cctldЖІӨ = [[.ni]]2005▼
|GDP_PPP_per_capita_rank = 119th
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|HDI = {{increase}} 0.698
|HDI_rank ЖІӨ бойынша орны = 112th
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ = 3300 долл.<ref>{{cite web|url=http://mostinfo.su/217-vvp-na-dushu-naseleniya-v-stranah-mira-na-2012-god.html|title="ВВП на душу населения за 2012 год"|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Fbst2nRX|archivedate=2013-04-03}}</ref>
▲|HDI_year = 2006
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|HDI_category = <font color="#FFCC00">medium</font>
|Gini ЖІӨ (АҚТ) = 43$62.178 миллиард
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2013
▲|Gini_year = 2001
|ЖІӨ (АҚТ) орны =
|Gini_category = <font color="#ffcc00">medium</font>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) =
|currency = Кордоба (C$)
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны =
|currency_code = NIO
|country_code ЖІӨ (номинал) =
|time_zone ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы =
|utc_offsetЖІӨ (номинал)бойынша орны = -6
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) =
▲|time_zone_DST =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны =
|utc_offset_DST =
|АДИ ={{profit}}&nbsp;0,599<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2013|publisher=United Nations Development Programme|date=2013-03-14|accessdate=2013-03-14|deadlink=404}}</ref>
▲|cctld = [[.ni]]
|calling_code АДИ жылдық есебі = 505
|АДИ бойынша орны =
|АДИ деңгейі =
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = [[Кордоба (валюта)|Кордоба]] [[NIO, код 558]]
|Интернет үйшігі = [[.nt]]
<!-- |Интернет үйшіктері = -->
▲ |capitalISO = [[Манагуа]]NT
|Телефон коды = 505
|Уақыт белдеуі = [[UTC−6:00]]
<!-- |Уақыт белдеулері = -->
|Түсініктемелер =
<!-- |Тусыз және елтаңбасыз =* -->
<!-- |Әнұрансыз =* -->
}}
'''Никарагуа Республикасы''' — [[Орталық Америка]]да орналасқан мемлекет. Жер аумағы 131,8 мың км². Халқы 4,6 млн (1998). Халқының 70%-ы метистер, 16%-ы еуропалықтар, қалғандары басқа ұлт өкілдері. Ресми тілі – [[испан тілі]]. Астанасы – [[Манагуа]] қаласы. Әкімшілік жағынан 16 департаментке бөлінеді. Мемлекет басшысы – президент. Жоғарғы заң шығарушы органы – 1 палаталы Ұлттық ассамблея. Халқының көпшілігі христиандар. Ұлттық мейрамы 15 қыркүйек – Тәуелсіздік күні. Ақша бірлігі – алтын кордоба.
Никарагуаның шығыс жағалауы – аллювийлі ойпат. Солтүстік және орталық бөлігін таулы қырат (ең биік жері – 2438 м), батысы мен оңтүстігін тектоникалық ойыс алып жатыр. Батыс Никарагуада Эль-Вьехо (1780), Момтомбо (1258), Ометепе (1556 м) сөнбеген жанартаулар бар. Тектон. ойыста жер сілкінулер болып тұрады. Климаты ылғалды тропиктік-пассаттық (солт.-шығыс жағы) және маусымдық ылғалды субэкваторлық (оңт.-батысы). Жыл бойғы орташа температура 25 – 28°С, таулы аймақта 16 – 22°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 1000 – 6500 мм. Жерінің 40%-ын ылғалды тропикті орман мен саванна алып жатыр.
 
== Тарихы ==
Ежелгі заманда Никарагуа жерін чибча тілі тобындағы бірнеше тілдерде (никарао, микито, чаротеги) сөйлейтін үндіс тайпалары мекендеген. Еуропалықтардан алғаш Христофор Колумб келді. 1523 ж. испандық отаршылдар Никарагуа аумағын Санто-Доминго аудиенциясына қосты, кейін 1539 ж. [[Панама]]ға, 1573 ж. [[Гватемала]] генерал-губернаторлығына біріктірді. 1821 ж. Никарагуа өзінің тәуелсіздігін жариялады. 1823 – 38 ж. Орталық Америка құрама провинцияларының біріккен федерациясының құрамында болды. 1838 жылдан дербес мемлекет. 19 ғасырдың 2-жартысында Никарагуа үшін Англия мен [[АҚШ]] арасындағы бақталастық күшейіп, 1841 ж. Англия Никарагуаның Кариб жағалауына протектаратын орнатты. 1912 – 33 ж. Никарагуаны АҚШ әскерлері басып алды. 50-жылдары әскерилерге қарсы партизан қозғалысы күшейді. Олар 1961 ж. бірыңғай саяси ұйым – Ұлттық азат етудің сандинистік майданын құрды. 1977 ж. қозғалыстың жаңа кезеңі басталды. 1979 ж. әскерилер биліктен кетуге мәжбүр болды. 1984 ж. тұңғыш рет Никарагуада жалпыға бірдей ерікті сайлау өтті. 1986 ж. жаңа конституция қабылданды. 1990 ж. сайлауда Оппозициялық ұлттық одақ жеңіске жетіп, жаңа үкімет құрылды.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Никарагуа» бетінен алынған