Археоптерикс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Қорық аймақ | name =АРХЕОПТЕРИКС| image =СуракArchaeopteryx-model.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Археоптерикс''' , археорнис (Archaeopteryx) – ертеде тіршілік етіп, жойылып кеткен [[кесіртке]] құйрықты [[құс|құстар]]тар. А. Археоптерикс ежелгі қанатты құс деген ұғымды білдіреді. 1860 – 61 ж. [[Бавария]]ның ([[Германия]], юра кезеңінде 140 млн. жыл бұрын) құмды-тақтатасты [[тау]] жыныстары арасынан оның [[қауырсын|қауырсындарының]]дарының [[таңба|таңбасы]]сы мен [[қаңқа]] қалдықтары табылған. Қазіргі кезге дейін сол аймақтан А-тің Археоптерикстің 5 қаңқа қалдығы табылып зерттелді. Оның екеуі Нидерланд, Германия [[мұражай|мұражайларында]]ларында сақталған. А-тің Археоптерикстің қалдықтарын зерттеген ғалымдар оның A. Археоптерикс lіthographіca деген бір ғана түрі болған деп есептейді. А-тіңАрхеоптерикстің тұрқы [[сауысқан]] тәрізді, оның дене құрылысында бауырымен жорғалаушыларға да, құстарға да тән белгілері болған. Тұмсығында [[мүйіз|мүйізді]]ді жабыны жоқ, жақ [[сүйек|сүйектерінде]]терінде тістері болған, құйрығы ұзын 20 шақты омыртқадан тұрған. Қанатының ұшындағы жеке 3 саусағында өткір тырнағымен ағаш басына өрмелеп тіршілік еткен. Алысқа ұша алмаған, тек қалықтап ағаштан ағашқа қонған. Төс сүйегі қырсыз әрі ол [[қабырға|қабырғаларымен]]ларымен жалғаспаған, миы нашар дамыған, денесі тұтас қауырсынмен қапталып, аяқ сүйектері құстарға ұқсас болып келген. Құстардың шығу тегін зерттеуде А. Археоптерикс қалдықтарының маңызы зор. <ref name=source1> [[Санат:ҚазақстанҚазақ табиғатыэнциклопедиясы]] I том</ref>