Беде: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Қорық аймақ | name =БЕДЕ | image =Сурак.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Беде ''' (Тrіfolіum) – [[Бұршақтар тұқымдасы|бұршақтар]] тұқымдасына жататын көп жылдық кейде бір жылдық шөптесін [[өсімдіктер]]. Солт. жарты шардың [[ҚОҢЫРЖАЙ БЕЛДЕУ|қоңыржай]] белдеулерінде, сирек Оңт. Америка мен тропиктік Африкада кездесетін 200-ге жуық түрі белгілі. Республиканың барлық жерінде, шалғындықтарда, ойпаң жерлерде, [[өзен]], жол бойларында, тау бөктерлерінде өседі. Жиі тараған түрі – [[Қызылбастар|қызылбас]] Б. (Т. pratense). Оның биікт. 15 – 50 см-дей, сабағы жұмыр, тамыры жуан болады. Жапырағы күрделі, 5 – 9 жапырақшалары бар. Гүлі ұсақ қызыл, қызғылт, сары не ақ түсті, шар тәрізді домалақ немесе сопақша келген [[шашақ]] [[Гүлшоғыр|гүлшоғырға]] топталған. Жемісі – бұршақ, оның 1 – 2, кейде 3 – 6 дәні бар. Мамыр – тамыз айларында гүлдейді. Б-ні таза күйінде немесе еркек шөппен, [[Бидайық|бидайықпен]], тарғақшөппен қосып себеді. Бұл жағдайда ол мол өнім береді әрі мал сүйсініп жейді. Б-нің құрамында протеин, каротин, [[витамин]], азотсыз заттар, клетчатка, май, күл және [[фосфор]] көп болады, жылына 3 – 4 рет орылады. Б-нің [[Топырақ|топырақтың]] сортаңданбауына, [[Эрозия|эрозияға]] қарсы күресте тигізетін әсері зор, сонымен қатар гүлдеген кезінде одан жақсы бал жиналады. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]