Джордано Бруно: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

* Дінге қарсы көзқарасы үшін шіркеу басшылары оны қуғынға ұшыратты. Сондықтан ол Италиядан кетіп, [[Франция]]да, [[Англия]]да, [[Германия]]да тұрды.

* Италияға қайтып оралғаннан кейін (1592), [[инквизиция]] оны діннен безген деп айып тағып, сегіз жыл түрмеде ұстады, кейін тірідей отқа жағып өлтірді.

== Ғылыми еңбектері ==

Бруно философияның мақсаты табиғаттан тыс тұрған құдай бар деп білу емес, “заттардың өз құдіреті” болып табылатын табиғатты тану деп тұжырымдайды.

 

* Ол ғаламның шексіз екендігі жайында идея ұсынды (“[[Ғалам және ғалам дүниелері, шексіздік туралы]]”, 1584).

* Дүниенің физ. біртектілігін (барлық дене жер, су, от, ауа және эфирден тұрады деген 5 элемент жөнінде ілімі) мақұлдайды.

* Бруноның алуан түрлі заттар пайда болатын біртұтас шексіз қарапайым [[субстанция]] жайындағы түсінігі қарама-қарсылықтың ішкі біртектілігі мен үйлесуі жөніндегі идеяға байланысты (“[[Себеп, бастама және біртұтастық туралы]]”, 1584).

* Болмыстың негізгі өлшемі — [[монада]]. Монаданың әрекет етуі кезінде [[дене]] мен [[рух]], [[объект]] пен [[субъект]] қосыла бірігеді. Ең жоғары субстанция — “[[монадалардың монадасы]]” немесе [[құдай]]: ол біртұтас болғандықтан әрбір жекеден көрініс береді. Бруноның бұл идеялары жаңа заманғы [[философия]]ның дамуына зор әсерін тигізді. Ғарышнамада Бруно өз дәуірі үшін озат, ал кейін ашылған астрон. жаңалықтар бойынша дәлелденген болжамдар айтты. Олар: Күн жүйесіндегі сол кезде белгісіз планеталардың бар екені, Күн мен жұлдыздардың өз осімен айналатындығы туралы, ғаламда Күн тәріздес сансыз көп денелер бар екені жайлы, т.б. Жер мен аспанның арасында қарама-қарсылық бар деп білетін ортағасырлық пікірді бекерге шығарып, басқа дүниелерде де тіршілік болуы мүмкін деген пікірлері. Бруно поэзиялық шығармаларында классицизмге қарсы бағыт ұстанды. Клерикалшылдыққа қарсы жазған сатиралық “[[Нұх кемесі]]” атты поэмасында және филос. сонаталары мен комедияларында бұрынғы ескі ережеден бас тартып, еркін формаларға көшті.<ref>“Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том</ref>