Ішкі энергия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: [[Сурет:Thermodynamics navigation image|thumbшкі энергия''' – дененің (жүйенің) тек ішкі күйіне байланысты энергия. ...
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Thermodynamics navigation image|thumbшкіthumb]] '''Ішкі энергия''' – дененің (жүйенің) тек ішкі күйіне байланысты энергия. І. э-ға дененің барлық [[микробөлшектер|микробөлшектерінің]] ([[Молекула|молекулалардың]], [[атом|атомдардың]], [[ион|иондардың]], т.б.) ретсіз (хаосты) қозғалыстарының энергиясы, [[Микробөлшектер|микробөлшектердің]] өзара әсерлесу энергиясы, атомдар мен молекулалардың ішкі энергиясы, т.б. жатады. І. э. ұғымын 1851 ж. У.Томсон енгізген. Дененің бір күйден екінші күйге ауысу барысындағы І. э-сының өзгерісі ''(U)'' мынаған тең:'' '''UQ–A,''''' мұндағы Q – жүйенің қоршаған ортамен алмасқан жылу мөлшері, А – істелген жұмыс. Бұл теңдеу жылу алмасу процесі басты рөл атқаратын жүйелердегі энергияның сақталу және айналу заңын (термодинамиканың бірінші бастамасын) өрнектейді. [[Энергия|Энергияның]] сақталу заңына сәйкес І. э. физ. жүйе күйінің, яғни осы күйді анықтайтын тәуелсіз айнымалылардың (мыс., темп-ра, көлем не қысым), бір мәнді функциясы болады. Q және А шамаларының әрқайсысы жүйені І. э-сы U1-ге тең күйден U2-ге тең күйге ауыстыратын процестің сипатына тәуелді болады, ал '''UU2–U1.'''
Жүйе бастапқы күйіне қайтып келетін ''(U2U1)'' кез келген тұйық процесс үшін І. э-ның өзгерісі (U) нөлге тең және ''QA'' (қ. Дөнгелек процесс). Адиабаттық процесте (қоршаған ортамен жылу алмасу болмаған, яғни Q=0 жағдайда) жүйенің І. э-ның өзгерісі жүйенің істеген жұмысына не жүйеге жасалған жұмысқа тең. Газдардың кинетик. теориясы бойынша идеал газдар І. э-сының өзгеруі нәтижесінде, темп-раға байланысты молекулалардың кинетик. энергиясы өзгереді. Сондықтан идеал газдың (немесе қасиеттері сол идеал газға жуық газдардың) І. э-сының өзгерісі тек оның темп-расының өзгерісімен анықталады ([[Джоуль заңы]]). Бөлшектері өзара әсерлесетін физ. жүйелерде (реал газдарда, сұйықтықтарда, қатты денелерде) молекулааралық және молекула ішіндегі өзара әсер энергиялары да І. э-ға жатады. Мұндай жүйелерде І. э. темп-рамен қатар қысым мен көлемге де тәуелді болады. Абс. нөлге жуық ''(–273,16С)'' төмен темп-ралар аймағында конденсацияланған жүйелер (сұйық және қатты дене) І. э-сының темп-раға тәуелділігі жойылып, ол белгілі бір тұрақты мәнге (U0) – “нөлдік энергия” дейтін мәнге ұмтылады (термодинамиканың үшінші бастамасы). І. э. негізгі [[термодинамика|термодинамиқалық]] [[Потенциалдық Энергия|потенциалдардың]] бірі болып есептеледі.