Іш сүзегі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Bacteria undefiniert.gif|thumb]]'''Іш сүзегі''' – арнайы [[бактерия]] тудыратын, жедел түрде өршитін жұқпалы ауру. І. с-н алғаш сипаттап жазған француз дәрігерлері [[Бретанно|Ф.Бретанно]] (1813) және Ш.Луи (1829). Аурудың қоздырғышы – бактериялар су және топырақта 2 аптадай, жемістер мен көкөністерде 5 – 10 күндей, сары май мен етте 1 – 3 айға, қыздырғанда 50С-қа дейін өз тіршілігін жоймайды. Тек қайнатқанда ғана өледі. Ауру науқас адамнан, сондай-ақ бактерия тасушылар арқылы жұғады. Аурудың қоздырғышы қоршаған ортаға науқас адамның немесе [[бактерия]] тасушының зәрімен таралады. Қоздырғыш ауыз қуысы арқылы ащы ішектің [[лимфа]] түйіндеріне еніп, көбейіп, қанға өтеді. Ал өтпей, тіршілігін жойған қоздырғыштар организмге улы эндотоксин затын бөліп шығарады. Бұл улы заттар адамның жүрек-қантамыр және жүйке жүйесінің қызметіне зиян келтіреді. Аурудың жасырын кезеңі 3 – 25 (көбінесе 10 – 14) күнге созылады. Аурудың белгісі біртіндеп басталады. Алғашқы кезде адамда әлсіздік пайда болып, жұмысқа деген қабілеті нашарлайды. Ұйқысы бұзылып, дене қызуы 39 – 40С-қа дейін көтеріледі, басы ауырады. Ауру асқынғанда, адамнан күш кетіп, науқастың қозғалуға шамасы келмейді. Кейбір адамдар тіпті есінен айрылып, сандырақтай бастайды, [[галлюцинация]] пайда болады. Науқас адамның терісі құрғап, денесін ұстағанда ыстық болады, тілін сұр түсті қабық жабады. Іші кеуіп, үлкен дәретке отыруы қиындайды, бауыр мен көк бауырдың көлемі ұлғаяды. 8 – 9 күннен кейін науқастың кеудесінде және ішінде ақшыл қызыл түсті, мөлшері түйреуіштің басындай қызыл бөртпелер (розеолдар) пайда болады. Ауру 3 – 6 аптаға созылады. Аурудың диагнозын клиник. және эпидем. белгілеріне қарап қояды. Ауруды тек ауруханада емдейді, оны асқындырмау үшін науқастың күтіміне ерекше көңіл бөлініп, [[витамин|витамині]] мол тағамдар беріледі. Аурудың алдын алу үшін жеке бастың гигиенасын дұрыс сақтап, жемістер мен көкөністерді жуып жеу керек. Сүт және ет тағамдарын әбден пісіру қажет. І. с-нің эпидем. белгісіне қарай егу жұмысын жүргізеді.