Көне түркі тілдері — осы күнгі түркі тілдерінің арғы тегі болып саналатын көне тілдер. Көне түркі тілі қарым-қатынастық кызметін жоғалтқан, тек түркі халыктарының жазба ескерткіштері тілдерін білдіретін шартты термин болып табылады. ОлардынОлардың өмір сүрген уакыты да, тараған жерлері де кең. Руникалық жазулар шығыстағы Лена өзенінен бастап батыстағы Дунай өзеніне дейінгі жерлерден табылған. Көне түркі тілінінтілінің алғашкы түрлерінінтүрлерінің бірі—Орхон, Енесей алқаптарынан табылған руникалық ескерткіштер тілі. Орхон жазуын тұңғыш рет [[1893]] ж. В. Томсен, [[1894]] ж. В. Радлов окыған. [[Руникалық көне оғыз тайпаларының тілі]] негізінде қалыптаскан. Ол әр түрлі этникалық, әлеуметтік топтарға кызмет еткен диалект аралық (не диалектіден тыс) сипатқа ие болған, оның әдеби сұрыпталған және функционалды-стилі" стикалык, аймақтық түрлері болған деген тұжырымдар бар.<br />
ІХ ғ. Турфан (Шығыс Түркістан) жеріне көшіп келген соң, ұйғырлар өз әдеби тілін жасаған. Ол бұрын ұйғырлар қолданған руникалық койне негізінде туған, сонымен бірге жергілікті турфандықтардың сөйлеу тілінің элементтерін кабылдаған- осылайша түркі үйғыр тілі (к. Көне ұйғыр тілі) деп аталатын аралас құрылымды тіл пайда болған. В. Радловтын пікірінше көне ұйғыр әдеби тілі ХІІІ—ІХ ғғ. арасында біржола калыптаскан. Көне ұйғыр тілі ХІ—ХІІ ғғ.-да мұсылмандық Қараханидтер мемлекетіне караған түркі халыктарының әдеби тілі дамуына әсер еткен.<br />
ХІІІ-ХІV ғғ.-да Сырдарияның төменгі ағысында (Хорезммен бірге) Алтын Орда жерінде оғыз, кыпшак тайпаларынынтайпаларының тілдері негізінде Хорезм түркі әдеби тілі калыптасканқалыптасқан. Орта ғасырдағы түркі әдеби тілдері тарихындағы енең маңыздысы — [[шағатай әдеби тілі]]. Көне түркі тілі бұлардан басқа [[Закавказья]], [[Кіші Азия]], Еділ бойы, ЕгипетМысыр жерлерінде болған. Бірақ олар Орталык, [[Орта Азия]]- дағыдай бірынғай дәстүрмен байланысты емес. Көне түркі ескерткіштерінінескерткіштерінің бәрі бірдей көне түркі әдеби тілдерін білдірмейді, олардынолардың ішінде кыпшақ сөйлеу тілі не диалектілері негізінде жазылған Кодекс куманикус (13—14 г.) сиякты ескерткіштер де бар.<br />
Көне түркі тілінде карапайым-түрмыстыкқарапайым тұрмыстық мәтіндермен салыстырғанда [[әдеби]] үлгілердінүлгілердің моддығымолдығы көне түркілердінтүркілердің мемлекеттік кұрылымдарының даму денгейімендеңгейімен және жазбаша сауаттылығынынсауаттылығының дәрежесі жоғары екендігіменекендігіне байланысты.
