IV Джеймс (Шотландия королі): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
→Шотланд биік тауларының бағынуы: Толықтырдым Тег: Mobile edit Mobile web edit |
|||
102-жол:
== Ішкі саясат ==
=== Шотланд биік тауларының бағынуы ===
Шотландияда күшті орталықтанған билік құруға батыс жағалауындағы жартылай тəуелсіз тауда мекендейтін [[Шотландия кландары|кландар]] мен [[Гебрид аралдары]] кедергі келтірді. Замандастарының айтуы бойынша, [[Шотланд тілі (кельттік)|кельттік тілде]] еркін сөйлейтін және кельттік бардтардың өнерін көтермелеген Яков IV елдегі кельттік аймақтарын бағындырудың дәйекті саясатын бастады. 1493 жылы [[Джон II Макдональд (Аралдар лорды)|Аралдардың соңғы лорды]], патшаның қысымымен, [[Гебрид аралдары|Гебридтегі]] үлкен иелігін королге тапсырды. Яков IV елдің батыс жағалауына бірнеше экспедицияны жүргізді:
кельттік көсемдерден ант қабылданды, басынан бастап бекіністерді қалпына келтіру және жаңадан патшалық бекіністер салу жұмыстары жүргізілді, аса күдікті жетекшілер жазаланды, аралдарда шерифтер мен салық жинаушылар тағайындалды, кландардың көсемдері өздерінің кландарының мүшелері жасаған қылмыстары үшін патша алдында жауапты болды.
Батыс жағалауында патшалық биліктің нығаюы кельттік жетекшілердің наразылығын тудырмай қоймады. Сонымен қатар, 1499-1501 жылдары патша [[А́рчибальд Кэмпбелл, 2-ші Аргайл графы|Аргайл]] мен [[Александр Гордон, 3-ші Хантли графы|Хантлидің]] графтарына [[Солтүстік-Шотланд таулы қыраты|шотланд тауларында]] тəртіп орнату тапсырмасын жүктеді. Мұны [[Торкиль Мак-Леод]] бастаған кельт кландарының көсемдері пайдаланды. 1501 жылы олар Аргайл графында 20 жыл тұтқында болған Аралдар лордтарының соңғы өкілі [[Дональд Дуб|Дональд Дубты]] («Қара Дональд») босатты. Дональдтың еркіндікке шығуы Гебридтер мен Шотландияның солтүстік-батыс жағалауын қамтыған күшті кельттік көтерілістерге серпін берді. Тек корольдік теңіз флотын және Хантли графы басқарған король әскерінің артиллериясының біраз бөлігін Гебридте айтарлықтай тырысушылық пен шоғырландырудың арқасында 1504 жылдың соңына қарай негізгі көтеріліс орталықтарын баса алды. Торквиль Мак-Леодтың [[Льюис аралы (аймақ)|Льюис]] аралындағы бекінісі 1506 жылы ғана берілді, көп ұзамай Дональд Дуб қайтадан қолға түсті.
Айта кететін жайт ол 1501-1506 жылғы көтеріліс кельттік мәселенің түпкілікті шешімі дегенді білдірмеді. XVI ғасырда корольдік биліктің кез келген әлсіреуі көтерілістер мен тәртіпсіздіктерді қалпына келтіру үшін тау кландарының басшылары пайдаланды. Сонымен қатар, таулы аудандардағы корольдік тыңшылардың - Аргайл мен Хантли графтарының әсері күрт өсті, бұл оларға шотланд саясатында маңызды рөлдерді жалғастыруға мүмкіндік берді.
=== Шіркеулік саясат ===
Шіркеуге Яков IV өзінің шіркеуге қатысты істерде алдыңғы ізашарлардың саясаты патшалық билікті нығайту бағытын жалғастырды. Яков IV шын мәнісінде Рим папасының епископтар мен басқа шенеуніктерді шіркеу иерархиясында тағайындау құқығын тартып алды және Шотландия шіркеуінің ұйымдық мәселелеріне батыл араласты. Осылайша, 1492 жылы [[Глазго|Глазгода]] патшаның бастамасы бойынша екінші шотланд [[Архиепархия|архиепископы]] құрылды. 1497 жылы королдің бауыры, жиырма жасар Джеймс, Росс герцогы [[Сент-Андрус|Сент-Эндрюс]] архиепископы болды, ал 1504 жылы ол қайтыс болғаннан кейін Яков IV-нің 11 жастағы некесіз туған ұлы [[Александр Стюарт, Сент-Эндрюс архиепископы|Александр Стюарт]] архиепископ болып сайланды. Бұл Шотландияның негізгі шіркеу кафедрасының патшаға толық бағынуы және шіркеу кірістерінің Яков IV-нің қолында болуы. Шіркеудің, [[непотизм]] мен [[симония|симонияның]] таралуымен бірге патшалық биліктің қол астына өтуі Шотландияда католик шіркеуінің әсерін күрт әлсіретті.
=== Қаржылық жағдай және әкімшілік реформалар ===
Яков IV билігі кезінде Шотландияда қалалар мен қалалардың саны айтарлықтай өсті, бұл ішкі сауданы қалпына келуін білдіреді.
[[Санат:Шотландия корольдері]]
| |||