IV Джеймс (Шотландия королі): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
131-жол:
Яков IV-ні ізашарлардан жалынды қуатымен ерекшеленеді: ол үнемі әділдікпен айналысты, ылғи елді аралап жүрді, сол арқылы өз азаматтарының патшамен жеке қарым-қатынастарын қамтамасыз етіп отырды, рыцарлардың дәстүрлерін қолдап, қайырымдылықпен белсенді айналысты. Испан елшісінің айтуынша Яков IV сарайында, патша ағылшын тілінен басқа, шотланд және [[Шотланд тілі (кельттік)|кельт]], француз, латын, неміс, фламанд және испан тілдерінде сөйлей алды. Король сарайында кельттік бардтар мен итальяндық музыканттар ойнады, француз алхимиктері мен фламандиялық қару жасаушы жұмыс істеді, алғашқы ірі шотланд ақындар - [[Роберт Генрисон]], [[Уильям Данбар]], [[Гэвин Дуглас|Гэвин Дугластың]] таланттары өркенді.
Яков IV-нің кезінде итальяндық Ренессанс әсері Шотландияға ене бастайды. Бұл тек сарайда ғана емес, бүкіл елде де сезілді: орта ғасырлық қамалдардың дизайны жеңілдетілген кешкі готикалық сарайлар құрылысымен ығыстырылды, өнер мен білімнің танымалдығы айтарлықтай өсті. 1496 жылы патша ақсүйектердің ұлдары үшін міндетті бастауыш білім алу заңын енгізді. 1495 жылы [[Абердин|Абердинде]] Шотландияның үшінші университетті құрылды. Патшаның ұлы [[Александр Стюарт, Сент-Эндрюс архиепископы|Александр Стюарт]] Италияға оқуға жіберілді, онда [[Эразм Роттердамский|Роттердамдық Эразмның]] өзі оны оқытты. Яков IV медицина мен алхимияның дамуын ынталандырды. Алғаш рет флоттың құрылысы бойынша бағдарлама ұйымдастырылды. 1511 жылы суға түсірілген патшалық кеме «Михаил» Еуропадағы ең ірі кеме деп танылды.
== Флоддендік апат ==
Патшалықтың салыстырмалы өркендеуі ұзаққа созылмады. 1509 жылы бейбітшілік сүйгіш Генрих VII қайтыс болды, ал Англияның тағына оның соғысқұмар ұлы [[Генрих VIII (Англия королі)|Генрих VIII]] келді. Ағылшын-шотландық қарым-қатынастар Яков IV-нің әйелі Маргарита Тюдордың Англия тағының мұрагері болғаннан бастап нашарлады. Ағылшындар мен шотланд теңізшілердің арасындағы қақтығыстар жиіледі. 1512 жылы Шотландия мен Францияның одағы қайта жанданып, олардың әрқайсысы егер Англия олардың біреуіне шабуылдаса, соғысқа қатысуға міндеттелді. Генрих VIII Францияға қарсы Қасиетті Лигаға қосылып, 1513 жылы ағылшын әскерлері [[Камбрейлік лиганың соғысы|француз жағалауына түсті]]. Жауап ретінде Яков IV өзінің флотын Францияға көмекке жіберді және жасақты жұмылдыру туралы жариялады. 1513 жылғы 22 тамызда шотланд әскерлері ағылшын шекарасынан өтіп, Норхэм, Итал және Уарк бекіністерін басып алды. Шотланд әскеріне қарсы [[Томас Говард, 2-ші Норфолк герцогы|Суррей графы, Томас Говардтың]] әскері шықты. [[1513 жыл|1513 жылы]] [[9 қыркүйек|9 қыркүйекте]] [[Флодден түбіндегі шайқас|Флодден түбіндегі шайқаста]] шотланд әскері толығымен қирады, король Яков IV, оның некесіз ұлы архиепископ Александр және көптеген атақты шотланд ақсүйектері шайқаста қаза тапты.
== Неке мен балалары ==
*(1503) [[Маргарита Тюдор]], [[Англия]] королі [[Генрих VII (Англия королі)|Генрих VII]] мен [[Елизавета Йорктық|Елизавета Йорктың]] қызы.
**Джеймс (1507—1508)
**Артур (1509—1510)
**Яков V (1512—1542), Шотландия королі (1513 ж. бастап)
**Александр (1514—1515)
Маргарита Тюдормен үйленбей тұрып, патша бірнеше некеден тыс байланыстары болды. Мәселен, леди Мэрион Бойдтан 1493 жылы заңсыз ұлы - [[Александр Стюарт, Сент-Эндрюс архиепископы|Александр Стюарт]], болашақ [[Сент-Андрус|Сент-Эндрус]] архиепископы, ал 1495 жылы 3-ші Мортон графы, Джеймс Дугласқа тұрмысқа шыққан - қызы Катерина Стюарт дүниеге келді. Содан кейін патшаның жүрегінде Маргарита Драммонд, кейінірек [[Мори (округ)|Морей]] графы, [[Джеймс Стюарт, Морей графы|Джеймстің]] анасы Джанет Кеннеди орын алды.
== Әдебиет ==
*Mackie R.L. ''King James IV of Scotland'', 1958
*Mackie J.D. ''Earlier Tudors, 1485—1558''', 1952 (ағылшын-шотланд қарым-қатынасы)
*Nicholson R. ''Scotland: the Later Middle Ages'', 1974
[[Санат:Шотландия корольдері]]
[[Санат:Стюарттар әулеті]]
| |||