'''Хакас Тілітілі''' — хакас халқының тілі. Хакастар Хакасияның жергілікті тұрғындары,түркіхакастардың тілі. Түркі тілдерінің аралық бұтағының ұйғыр-оғыз тобына жатады. Хакас Тілі т-ндетілінде 76 мыңдай адам сөйлейді ([[2002]]). Хакас Тілі т-нтілін ертеректе абакан татарларының тілі, минусиндікминусин татарларының тілі, енисей түркілерінің тілі деп атаған. Қазіргі Хакасхакас Тілі т-ндетілінде екі диалект бар. Өз ішінен сағай, качин, қызыл, шор говорларына бөлінеді. Әдеби тілінің қалыптасуына сағай мен качин говорлары негіз болды. [[1926]]ж.жылы орыс графикасыграфикасына негізінденегізделген Хакасхакас Тіліәліпбиі т-нің жазуы жасалуынақабылдануына байланысты хакас әдеби тілі дами бастады. [[1929]]1929—1939 —жылы [[1939]]хакас ж. хакастартілінде латын жазуынәліпбиін қолданды. 1939 жылдан кейін орыс графикасына негізделген жазуға көшті. Хакас Тілі т-ндетілінде 9 дауысты (қысқа және созылыңқы), 24 дауыссыз дыбыс бар. Қосымша ұлттық әріптерге у, о, қ, ғ, ң жатады. Қазақ тілінен айырмашылығы ж — ч, й — з, ұ — о дыбыстары ауысып келеді. Мысалы, чыл — жыл, наа — жаңа, азах — аяқ, сол — ұл. Хакас Тілі-ніңтілінің Оңт.Оңтүстік Сібір түркілері мен қырғыз тіліне ұқсастығы басым. Сөздік құрамында араб-парсы кірме сөздері аз болса, керісіншеал моңғол мен орыс тілінен енген сөздер көптеп кездеседі. [[1944]]ж.жылы хакас тілі мен әдебиеті, тарихи ғыл.ғылыми-зерт.зерттеу ин-тыныңинститутының ашылуы Хакасхакас Тілі т-нтілін жүйелі түрде зерттеуге және дамытуға жол ашты.
