Ахемен әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Ахемен әулеті ''' — ежелгі парсы мемлекетіндегі патшалар әулеті. Ахеменнің ұлы Теисп (Чишпиш) және оның тікелей ұрпақтары — [[Кир]] І, Камбиз І, Кир ІІ Аншананың (Солтүстік Эламдағы) патшалары атанған. Ежелгі Шығыс елдерінің көпшілік бөлігін қол астына қаратқан Кир ІІ Ахемен әулетінің ұлы империясын құрды. Ахемен әулетінің үлкен бұтағы Камбиз ІІ-мен (522 ж.) бітеді. Әулеттің кіші бұтағы Дарий І-ден басталады. А. ә-нің билеушілері: Ұлы Кир (546 — 530, 558 жылдан бастап [[Персия]] мен Аншананы биледі), Камбиз (530 — 522), [[Дарий]] І (522 — 486), Ксеркс І (486 — 465), Артаксеркс І (465 — 424), [[Ксеркс]] ІІ (424), Согдиан (424 — 423), Дарий ІІ (423 — 404), Артаксеркс ІІ (404 — 358), Артаксеркс ІІІ (358 — 338), Арсес (338 — 336), Дарий ІІІ (336 — 330). А. ә. тұсында еркін, жеке мемлекеттік жүйе орнады. Мемлекетті шаһиншах биледі. Ұлы Кир тұсында [[Лидия]], [[Маргиана]], [[Вавилон]], [[Соғда]], [[Финикия]] жаулап алынды. Дарий І тұсында парсы елі аумағы шығысында [[Үндістан]]мен, Памирмен, батысында [[Адриатика]] теңізімен, Ливияның батыс шебімен, солтүстігінденде Каспий теңізімен, Қап (Кавказ) тауларымен және [[Қара теңіз]]бен, ал оңтүстігінде [[Оман теңізі]]мен, [[Парсы шығанағы]]мен, Арабиямен шектесті. Ахемен әулеті тұсында билеуші топ 2 сатыдан тұрды: біріншісі (7 парсы әулеті) мемлекеттік істерге араласып, шаһиншах әскеріне басшылық етті. Екінші сатыдағылар діни істермен айналысты. Біздің заманымыздан бұрын 330 жылы [[Ескендір Зұлқарнайын]] (қ. Александр Македонский) шапқыншылығы салдарынан 220 жыл ғұмыр кешкен Ахемен мемлекеті біржолата талқандалып, Ахемен әулетінің билігі үзілді.<ref>Али Акбар Деһхода, Деһходаның анықтама сөздігі, 1 т., Тегеран, 1961; Абдолазим Резои, Иранның он мың жылдық тарихы, 1 т., Тегеран, 1996.</ref><ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том</ref>▼