08:35, 2017 ж. қыркүйектің 5 кезіндегі нұсқа өңдеу Marcus Cyron (талқылау \| үлесі) 110 edits ш (GR) File renamed: File:Vittoriano 2013-09-16.jpg → File:Vittoriano Altare della Patria 2013-09-16.jpg File renaming criterion #2: To change from a meaningless or ambiguous name to a name that descri... ← Ескірек өңдеме		15:00, 2018 ж. сәуірдің 20 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Макбек (талқылау \| үлесі) 241 edits Өңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
61-жол: \|сайт тілі = it }} '''Рим''' немесе '''Рома''' (~~pronounced~~айтылуы {{IPA\|/rəʊm/}}; {{lang-it\|Roma}}, ~~pronounced~~айтылуы {{IPA\|/'roma/}}; {{lang-la\|Roma}}) — [[Италия]] астанасы, [[Лацио]] әкімшілік аймағына қарасты [[Рим (провинция)\|Рим]] провинциясында орналасқан. == Архитектурасы== ~~Батыс өркениетінің бесігі – мәңгі қала атанған~~ Римнің іргетасы қаланғанына үш мың жылға жуық~~. Жиырма сегіз ғасырдан бері адамзаттың аузынан түспей тұрған, әлі де түспейтін ұлы қала жөнінде айту қиын~~. Рим жәдігерлерінің ұзын санын ешкім де анық айта алмас. Осы ғажайып шаһардағы [[Әулие Петр Соборы]], [[Венеция сарайы]], [[Сикст капелласы]], [[Капитолий Консерваторлар сарайы]], [[Рим форумы]], [[Апий жолы]], [[Треви субұрқағы]], [[Әулие Каллиста Катакомбасы]], [[Испания алаңы]], [[Пантеон]], [[Әулие періште қамалы]] сияқты ғимараттардың әрқайсысын жеке алып айтса да болар еді. ~~Колизейге~~Колизей. ~~тоқтайық,ол~~Ол расында да қалай асқақтатып айтса да, соған тұратындай ғажайып ғимарат. Колизей атауы латынның «колоссеум» («алапат ~~ауқамды~~ауқымды») деген сөзінен шыққан. Бұл амфитеатрдың ұзындығы 188 метр, ені 156 метр, сыртқы қабырғасының биіктігі – 48 метр, бұл дегеніңіз кәдімгі 12 қабат үймен тең, іргетасының тереңдігі 13 метр, амфитеатрдың мыңдаған жыл бойы қозғалмай тұрғанының да себебі сонда. Колизейге бір мезгілде 50 мың көрермен сыятын болған. Мұндай ауқымдағы стадионға 100 ~~000~~ мың адам да сыйып кететіні белгілі, бұл арадағы айырмашылық ерте замандағы көрермендердің қазіргідей сығылыспай, еркін отырғандығында. Сексен жерден кіріп шығатын есіктерден енген адамдар айналасы он минуттың ішінде толық жайғасып үлгереді екен. Сол заманда бүгінгідей трибунасы, секторлары, отыратын орны көрсетілген билеттер болған, сондай-ақ Колизей гладиаторлар айқасын қызықтайтын да жер болған. ~~Мәңгі қаладағы~~Қаладағы тағы бір құдірет – Пантеон. Таң қаларлық басты қасиеті - архитектуралық шешімнің қарапайымдылығы. Пантеонның кереметі - оның 9 метрлік шаңырағы. Онда жалғыз есік пен жалғыз тесік бар. Нөсерлеген жаңбыр жауса да, оған бір тамшы су тамбайды. Оған кіргеннен-ақ бір жерден түсетін күн сәулесі тек қана сіздің жүзіңізге түскендей тылсым бір күй кешесіз. Оның себебін түсіндіру қиын. Римге барған адам [[Ватикан]] мемлекетіне соқпай кетпейтіні белгілі. Католик әлемінің ең қасиетті ғибадатханасы Әулие Петр соборы осында. Адамзаттың ұлы суреткерлері Микеланджело мен Рафаэльдің таңғажайып талантының арқасында Капитолий қырқасында тұрғызылған бұл ғимарат дүние дидарындағы шын кереметтердің бірі. 82-жол: }}</ref> Олар қала құру туралы шешім қабылдайды, алайда даудан кейін Ромул өз бауырын өлтіреді. Римдік тарихшыларға сәйкес қаланың іргетасы б.з.д. 753 жылдың [[21 сәуір]]інде орын алған.<ref name=awg73>Hermann & Hilgemann(1964), p.73</ref> == ~~Географиясы~~Жағырапиясы == Рим қаласы Тибр өзенінің сол ~~жағалауында~~жағында, Тиррен теңізінен 25 км қашықтықта негізделген. Апеннин тау жотасынан да дәл осындай қашықтықта орналасқан. == Әкімшілік бөлінуі == 89-жол: == Тарихы == Рим атауы аңыз бойынша қаланың негізін қалаушының бірі [[Ромул мен Рем\|Ромул]] есімінен туған. Көне заманғы аңызға қарағанда, Рим алғаш б. з. б. ~~754— 753~~754—753 ж. салынған ( археол. мәліметтерде Римнің орнында одан әлдеқайда бұрын мекенжайлар болғаны дәлелденді.). Кішігірім қала-мемлекет ([[полис]]) — Рим біртіндеп [[Апеннин түбегі]]н, кейін одан тысқарғы кең байтақ жерлерді бағындырып, [[Жерорта теңізі]] алабындағы — [[Ежелгі Рим]] мемлекетінің астанасына айналды. Көне замандағы Рим ежелгі дүниедегі көптеген ғибадатханасы, сарайы, жолы, әлемге әйгілі су құбырлары бар ең ірі қала (қазіргі есеп бойынша империя тұсында тұрғын халқы 600 мың адамнан 2 млн. адамға дейін жетті) болды. [[Рим империясы]]ндағы дағдарыс (б. з. 3. ғ) қалаға салқынын тигізді. Константин I империя астанасын Константинопольға көшіргенде (330 ж.), Рим саяси орталық маңызынан айрылды; 5 ғ-дың ортасында Батыс Рим империясының астанасы іс жүзінде Равенна болды. Варварлардың шапқыншылығы (Аларих I тұсындағы вестготтардың 410 ж., ван- далдардың 455 ж. «мәңгілік қаланы» алып қиратуы) Римді зияндады. 552 жылдан Рим ұзақ уақыт [[Византия]] қол астына қарады. 8 ғ-да Рим іс жүзінде тәуелсіздік алды. 756 жылдан Рим—Папа облысының астанасы. Бұл кезде Рим Батыс Европаның саяси-діни орталығына айналды. Орта ғасырлардағы Римде папа қауымы мен «[[Қасиетті Рим империясы]]» императорларының арасында талас жүрді. 11—12 ғ-да Рим феодалдық қала бейнесіне көшті. Бірақ қолөнер, сауда мұнда Италияның экономикалық жағынан алдыңғы қатарлы өзге қалаларынан гөрі нашарлау дамыды. 1143 жылғы көтеріліс нәтпжесінде Римде республика орнады. 1309 ж. папа резиденциясы [[Авиньон]]ға көшірілген соң қолөнер мен сауда біраз жанданды, Пополандардың ірі көтерілісі нәтижесінде Рим 1347 жылы [[республика]] болып жарияланды.

Рим: Нұсқалар арасындағы айырмашылық