Жүрек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: 2017 қайнарын өңдеу
1-жол:
[[Сурет:Four chamber cardiovascular magnetic resonance imaging.gif|thumb|Жүректің жұмысы]]
'''Жүрек'''  — іші қуыс [[бұлшықет]]ті мүше. Ересек адам жүрегінің салмағы 250-300 грамм. Жүрек [[кеуде]] қуысының сол жағына таман орналасқан. Оның дәнекер тканінен түзілген жүрек қабы қаптап тұрады. Жүрек қабының ішкі беті жүректі ылғалдайтын және жиырылу кезінде үйкелісті кемітетін сұйықтық бөліп шығарады.
 
'''Жүрек бұлшықеті''' ({{lang-el|myocardiummys}} — [[бұлшықет]], ''kardia'' — '''жүрек''') - жүректің жүрекшелері мен қарыншаларының [[бұлшықет]] қабығы ([[миокард]]). Жүрекшенің бұлшықет қабығы беткей және терең [[ет]] қабаттарынан тұрады. Беткей [[ет]] қабатының кардиомиоциттері көлденеңінен орналасады. Ол оң және сол жүрекшелерді сыртынан қаптап, оларға ортақ қабат болып келеді. Терең [[ет]] қабаты әрбір жүрекшеде жекелей орналасады. Бұл қабаттың кардиомиоциттері ұзынынан орналасады. Жүрек қарыншаларының [[бұлшықет]] қабығында айқын байқалатын бес [[ет]] қабаты болады. Олардың сыртқы беткей және ішкі бұлшықет қабаттарын қиғаш жатқан кардиомиоциттер, ал ортаңғы үш ет қабаттарын сегіздік тәрізді иіле орналасқан '''жүрек''' [[ет]] жасушалары түзеді.<ref>Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
 
== Құрылысы ==
Жүректің құрылысы оның атқаратын қызметіне сай келеді. Ол тұтас арқылы екі &nbsp;— сол жақ және оң жақ бөлікке бөлінген. Ал жүректің әр бөлігі бір-бірімен жалғасқан екі бөлімнен: жоғарғы &nbsp;— [[құлақша]]дан және төменгі &nbsp;— [[қарынша]]дан тұрады. Сонымен, адамның жүрегі бүкіл [[Сүтқоректілер|сүтқоректі жануарлардікі]] сияқты төрт камералы: ол екі құлақшадан және екі қарыншадан тұрады.
 
Қарыншаға қарағанда құлақшаның қабырғасы әлдеқайда жұқа. Бұл құлақша жұмысының оншалықты көп болмауына байланысты. Ол жиырылған кезде қан қарыншаларға өтеді. Қарынша бүкіл [[тамыр]]ларды бойлай қан айдап, көп жұмыс атқарады. Көп жұмыс істейтіндіктен, сол жақ қарыншаның бұлшық еті оң жақ қарыншаның қабырғасынан қалың болады. Әрбір құлақша мен қарыншаның шекарасында жақтаулы қақпақшалар болады, олар [[сіңір талшықтар]]ы арқылы жүректің қабырғасына бекінеді. Бұл жақтаулы қақпақшалар.
 
Құлақша жиырылғанда қақпақшаныыңы жақтаулары қарыншаның ішіне қарай салбырап, босап қалады. Сондықтан қан құлақшадан қарыншаға еркін өтеді. Қарынша жиырылғанда қақпақшаның жақтаулары тығыз жабылып, құлақшаның кіре беріс жолын бітейді, сондықтан [[қан]] тек бір бағытта &nbsp;— құлақшадан қарыншаға қарай ағады, одан қан тамырларына барады.
 
Адам мен жануарлардың қан айналу жүйесінің орталық органы; қанды артерия жүйесіне айдайды және оның веналарға қайтып оралуын қамтамасыз етеді. Омыртқасыз жануарлардың кейбір түрлерінде (буылтық құрттарда, моллюскілерде, буынаяқтыларда) жүрек арқа жағында орналасқан, бір қарынша және бірнеше жүрекшелерден тұрады. Барлық омыртқалы жануарларда және адамда жүрек дененің кеуде қуысында орналасқан. Дөңгелекауыздыларда, балықтарда жүрек екі камералы – бір жүрекше, бір қарыншадан тұрады. Жүрекшенің қабырғасы жұқалау, ал қарыншанікі – біршама қалыңдау келеді. Балықтар жүрекшесінің маңында вена қолтығы, ал қарыншасының жанында артерия конусы (шеміршекті балықтарда), ал сүйекті балықтарда қолқа жуашығы болады. Дөңгелекауыздылардың, балықтардың жүрегі арқылы вена қаны ағып өтеді, олардың қан айналымы бір шеңберден ғана тұрады. Қосмекенділердің құрлықта тіршілік етуіне сәйкес жүрек үш камералы (екі жүрекше, бір қарынша), әрі қосымша кіші қан айналым шеңбері (немесе өкпелік шеңбер) пайда болған. Бауырымен жорғалаушылардың да жүрекгі үш камералы, бірақ қарыншасы жартылай жұқа перде арқылы екіге бөлінгендіктен қарыншада қан онша араласпайды. Тек қолтырауында жүрек толық 4 камераға (екі жүрекше, екі қарынша) бөлінген. [[Құстар]] мен сүтқоректілердің жүрегі 4 камералы (екі жүрекше және екі қарынша). Жүрек, негізінен, ұшына қарай қалың бұлшық ет арқылы екі бөлімге бөлінген және әрбір бөлімдегі камералар өзара бір-бірімен ғана байланысады. Олардың жүрегінің оң жақ бөлімінен тек вена қаны ағып өтетіндіктен венозды бөлім, ал сол жақ жартысынан тек артерия қаны ағатындықтан артериялы бөлім деп аталады. Сүтқоректілердің ұрығының дамуы кезінде оң жүрекше мен сол жүрекшенің арасы сопақша тесік (боталлов өзегі) арқылы байланысып тұрады, кейін ұрпақ дүниеге келген соң ол бітеліп қалады.
Line 39 ⟶ 40:
'''Жүрек дыбысының тұйықтығы,''' тұншығуы. Жүрек дыбысының тұйықтығы, тұншығуы жүрек жиырылғанда (соғу кезінде), жүректің үстіңгі және көкіректің алдыңғы жағында пайда болады. Жүрек пен өкпенің аралығында пайда болған дыбысты абсолюттік дыбыс, ал жүректің алдыңғы жағында шыққан дыбысты -салыстырмалы дыбыс деп атайды.<ref>Пульмонология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Алматы: Ана тілі. 1996. ISBN 5-630-00473-5</ref>
 
== Дереккөздер ==
== Ішкі сілтемелер ==
{{дереккөздер}}
* [[Адам]]
* [[Адам анатомиясы]]
* [[Жүрек аурулары]]
* [[Жүрек гликозидтері]]
 
== Сыртқы сілтемелер ==
Line 49 ⟶ 47:
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Heart Heart] {{en icon}}
 
== Дереккөздер ==
<references/>
{{Ағзалар жүйесі}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Жүрек-тамыр жүйесі]]
[[Санат:Адам анатомиясы]]
[[Санат:Пульмонология]]
<!-- interwiki -->
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Жүрек» бетінен алынған