Байкөл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Көл
{{Infobox_lake
|lake_nameАтауы = Байкөл
|Төл атауы = bxr/Байгал далай/ru/Байкал
|image_lake = Olchon1.jpg
|Сурет = Olchon Shaman Rock.jpg
|caption_lake = [[Бақсы]] құзы, [[Өлқон]] аралы
|Сурет тақырыбы =
|image_bathymetry = Karte baikal2.png
|Координаттары = 53.2167/107.75
|caption_bathymetry =
|CoordScale = 5000000
|coords = {{coor at d|53.5|N|108.2|E|region:RU-BU_type:waterbody_scale:5000000}}
|Теңiз деңгейiнен биіктігі = 456—457
|type = [[Рифт көлі|Құрлық рифт көлі]]
|Ұзындығы = 636
|inflow = [[Зелеңге өзені|Зелеңге]], [[Chikoy River|Chikoy]], [[Khilokh]], [[Uda River, Buryatia|Uda]], [[Barguzin (river)|Barguzin]], [[Жоғарғы Аңғар өзені|Жоғарғы Аңғар]]
|Ені = 79,5
|outflow = [[Аңғар өзені|Аңғар]]
|Ауданы = 31722
|catchment = {{km2 to mi2|560000|precision=-3|abbr=yes}}
|Көлемі = 23615
|basin_countries = Ресей Федерациясы
|Жағалау сызығының ұзындығы = 2000
|length = {{km to mi|636|abbr=yes}}
|Тереңдігі = 1642
|width = {{km to mi|80|abbr=yes}}
|Орташа тереңдігі = 744,4
|area = {{km2 to mi2|31494|abbr=yes}}
|Судың тұздылығы = 0,120 ‰<ref name="Галазий Г. И. Байкал в вопросах и ответах">{{кітап | авторы = Галазий Г. И. | тақырыбы = Байкал в вопросах и ответах | сілтеме = http://az-kozin.narod.ru/kniga_o_baikale.html | жыл = 1989 }}</ref>
|depth = {{m to ft|758|abbr=yes|precision=0}}
|Судың мөлдірлігі = 40
|residence_time = 350 жыл
|Суды жинау ауданы = 571000
|max-depth = {{m to ft|1637|abbr=yes|precision=0}}
|Құятын өзендер = Селенга/Жоғарғы Ангара/Баргузин (өзен)
|volume = {{km3 to mi3|23600|abbr=yes|precision=-2}}
|Шығатын өзендер =
|shore = {{km to mi|2100|abbr=yes|precision=-1}}
|Ел = Ресей
|elevation = {{m to ft|456|http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D3%A9%D0%BB&action=editabbr=yes|precision=0}}
|Аймақ = Иркут облысы
|islands = 22 ([[Өлқон]])
|Аудан = Ангара
|cities = [[Иркутск]]
|Позициялық карта =
|frozen = қаңтар — мамыр
|Позициялық карта 1 =
|Ортаққордағы санаты = Lake Baikal
}}
'''Байкөл''' ({{lang-yen|bay köl}} — ''бай көл''; кейде '''Байкал''' дейді, {{lang-ru|Байкал}}) — [[Шығыс Сібір]]дің оңтүстігіндегі әлемдегі ең терең көл және ең ірі тұщы судың табиғи сутоғаны болып табылады. Көл іші мен жағалауы өте бай флора мен фаунасымен ерекшеленеді. Жергілікті тұрғындар тарихи көлді «теңіз» деп атайды.
 
Байкал — [[Шығыс]] Сібірдің оңтүстігіндегі тұщы [[көл]]. [[Теңіз]] деңгейінен 456 м биіктіктегі тауаралық тектоникты ойыста орналасқан. Дүние жүзіндегі аса ірі көлдің қатарына жатады. [[Аудан]]ы 31,5 мың км², суының [[көлем]]і 23,6 мың км3. Ұзындығы 636 км, ені орта есеппен 48 км. Байкал — жер бетіндегі ең терең көл (1620 м), орташа тереңд. 730 м. Көлде дүние жүзіндегі тұщы су қорының (мұздықтарды есептемегенде) 20%-і шоғырланған. Жағасы аз тілімделген. [[Геофизика]]лық зерттеулер көл суының астында 6000 метрге жететін шөгінді қабаттың жатқанын көрсетті. Ірі [[шығанақ]]тары — [[Баргузин]], [[Чыркуй]], [[Провал]], ірі түбегі — [[Әулие Тұмсық]]. Көлде 27 арал бар, ең үлкені—Ольхон (730 км²). Көлге 336 өзен құяды. Олардың ірілері: [[Селенга]], [[Баргузин]], Жоғ. [[Ангара]], [[Турка]], т.б. Бір ғана Ангара өз. ағып шығады. Байкалға құйылатын судың 50%-ы Селенга өзенінен келеді. Ең биік су деңгейі тамыз — қыркүйек, ал ең төмен деңгейі наурыз — сәуір айларында байқалады. Судың беткі қабатының температурасы тамыз айында 9 — 12ӘС-қа дейін көтеріледі. Желтоқсанның соңы мен қаңтардың басында суы қатады, мамырда мұзы ериді. Мұздың қалыңдығы 70 — 115 см-ге дейін барады. Суы өте мөлдір (40 м тереңдіктен көл түбін көруге болады), әрі оттегіне бай. Байкалда жануарлардың 1800, өсімдіктің 600 түрі кездеседі. Жануарлардың 82%-ы эндемиктер (байкал итбалығы, тірі туатын голомянка балығы, байкал түркесі, т.б.). Кәсіптік маңызы бар омул, хариус, т.б. балықтар ауланады. Байкал, Усть-Баргузин, Нижнеангарск порттары аралығында кеме қатынайды. Көл төңірегінде туризм жақсы дамыған. Байкалдың солтүстік-шығыс бөлігі Баргузин қорығының құрамына енеді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;</ref>
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
<references/>
 
== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=233:glaciers-and-meltwater-flux-to-lake-baikal-during-the-last-glacial-maximum&catid=43:2011-03-30-10-56-16&Itemid=88 Eduard Y. Osipov ., Oleg M. Khlystov. Glaciers and meltwater flux to Lake Baikal during the Last Glacial Maximum // Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 294 (2010) 4–15.]
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Байкөл» бетінен алынған