Шотландия тәуелсіздігі үшін соғыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
8-жол:
=== Алғышарты ===
[[Сурет:Edward I and II.jpg|thumb|left|200px|Эдуард I мен Уэльс ханзадасы, Эдуард]]
[[1286 жыл|1286 жылы]] Шотландия патшасы [[Александр III (Шотландия королі)|Александр III]] қайтыс болған соң, «Норвег қызы» деп аталған үш жасар немересі [[Маргарет Норвегиялық Қыз|Маргаретаны]] тақ мұрагері ретінде қалдырды. 1290 жылы «Шотландия сақшылары» Маргарета мен Англия королі [[Эдуард I|Эдуард I-нің]] ұлы [[Эдуард II|Эдуард Карнарвонның]] некелеріне келісім беретін Биргам шартына қол қойды. Бұл неке Англия мен Шотландия арасындағы одақты құрмады, себебі шотландықтар, бұл шарт [[Шотландияның тәуелсіздігі|Шотландия Англиядан бөлек]], құқықтары, заңдары, еркіндігі мен әдет-ғұрыптары барлық уақытқа мызғымас және тұрақтанғаны туралы дәлелдейді деп сендірді.
Сол уақытта, [[1290 жыл|1290 жылы]] [[26 қыркүйек|26 қыркүйекте]] Маргарет өзінің жаңа патшалығына сапарында [[Оркней аралдары|Оркней аралдарына]] келген соң көп ұзамай дүние салды. Ол қайтыс болғаннан кейін, таққа 13 үміткер болды. Шотландия тағы үшін күрестегі екі негізгі бәсекелес - [[Роберт Брюс, 5-ші Аннандейл лорды|Роберт Брюс]], болашақ патша [[Роберт I (Шотландия королі)|Роберт I Брюстың]] атасы мен Галлоуэй лорды, [[Иоанн I (Шотландия королі)|Джон Баллиол]]. Брюс пен Баллиол әулеттері арасындағы «Шотландия сақшылары» азаматтық соғысынан қорқып, Англия королі Эдуард I-ге хат жолдады. Онда олар солтүстікке келіп, соғысқа жол бермеу үшін үміткерлер арасындағы дауда төреші болуын өтінді.
1291 жылы Эдуард I Норэмде «Сақшылармен» кездесуге келісті. Үдерістің басталуына дейін Англия королі оны Шотландия лорд-парамаунты деп мойындауын талап етті. Кездесу барысында шотландықтарды өзінің шарттарын қабылдауға мәжбүрлеген Эдуард I-нің әскері шекарада жауынгерлік әзірлікте тұрды. Ол үміткерлерге шарттарын қабылдау үшін үш апта мерзім берді. Патша болмауы, дайындалған әскерсіз және ағылшындардың Шотландияға шабуыл жасауға әзір болғандықтан, ешқандай таңдау болған жоқ. Тақ үміткерлері Эдуард I-ні лордом-парамаунт екендігін мойындап, оны төреші ретінде қабылдады. Олардың шешімі, көбісінде Англияда ірі жер иелігі болғандықтан, олар ағылшын патшасына қарсы шыға алмады. Алайда, үміткерлер арасында мұндай талапқа жол берілмейтін епископ Уишарт сияқты шіркеу қызметкерлері болды.
[[11 маусым|11 маусымда]] Шотландия лорд-парамаунты ретінде әрекет етіп отырған Эдуард I шотландық патшалық сарайлардың әрқайсысына өзінің әскеріне уақытша берілуін және барлық шотланд мемлекеттік қызметкерлер онымен қайта тағайындалу үшін жұмыстан босатылуы керек деп бұйырды. Екі күннен кейін, Апселлингтонда, «Шотландия сақшылары» мен ең беделді шотланд ақсүйектері Эдуард I-ге лорд-парамаунт ретінде ант беруге жиналды. Барлық шотландықтар, 1291 жылы 27 шілдеден кейін, Эдуард I-ге жеке немесе арнайы орталықтар арқылы салық төлеу керек болды.
[[1291 жыл|1291 жылдың]] мамыр айынан бері [[Берик-апон-Туид|Берик]] қаласында он үш кездесулер өткізілді. Онда тақ үміткерлері Эдуард I-ні олардың алауыздықтарын шешуге шақырды және бұл кезең «Ұлы дау» деген атаумен белгілі. Үміткерлердің көпшілігінің өтініштері қабылданбады, ақырында олардың арасынан Брюс, Баллиоль, [[Флорис V]] және Абергавенниден келген Джон Де Гастингс (2-ші Гастингс бароны) қалды, себебі олар [[Дәуіт I|Дәуіт I-ден]] тарайтындығын дәлелдей алды.
[[3 тамыз|3 тамызда]] Эдуард I Брюс пен Баллиолдан әрқайсысынан қырық төреші таңдауды сұрады, ал сол уақытта ол дауды шешу үшін жиырма төртін таңдады. [[12 тамыз|12 тамызда]] Англия патшасы үміткерлердің құқықтары немесе Шотландияда үстемдік ету құқығына байланысты барлық құжаттарды жинауды талап ететін жарлыққа қол қойды. [[1292 жыл|1292 жылғы]] [[17 қараша]], ал [[30 қараша|30 қарашада]] төрешілердің көпшілігі Джон Баллиолды патша жариялап, Скондағы аббаттықта тәж кигізу жорасы өтті. [[26 желтоқсан|26 желтоқсанда]] [[Ньюкасл-апон-Тайн]] қаласында, Иоанн I, Шотландия Эдуард I-ге салық төлейді деп ант берді. Эдуард I болса, Шотландияны вассалды патшалық деп санайтындығын тез арада жанамалап айтып аңғартты. Брюс фракциясының мүшелері қолдайтын Баллиол, оған қарсы тұруға тырысты, ал шотландықтар ағылшын королінің бұл талаптарына ашуланды. [[1294 жыл|1294 жылы]] Эдуард I Иоанн I-ні шақырып, осы жылдың 1 қыркүйекке дейін [[Франция патшалығы|Францияға]] басып үшін шотланд әскерлері және азық-түлікпен қамтамасыз етуін бұйырды.
| |||