Жер сілкіну: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
39-жол:
*орташа немесе қалыпты тереңдіктегі (10 – 60 км),
*аралық (60 – 300 км) және терең фокусты (300 км-ден терең) болып жіктеледі.
Ең көп тарағаны жақын және орташа ([[Ашғабад|Ашғабадта]] жерсілкінудің тереңдігі 15 — 20 км, [[Ташкент|Ташкентте]] 5 — 10 км, [[Спитак|Спитакта]] 10 — 15 км болған) тереңдіктегі жерсілкінулер. Терең фокусты жерсілкіну өте аз тараған([[Қиыр Шығыс|Қиыр Шығыста]], Тынық мұхиттың жағалауындағы жерсілкінудің гипоцентрі 600 — 700 км тереңдікке жеткен). Жерсілкіну гипоцентрі теңіз бен мұхиттардың астында да орналасады. Оларды теңіз сілкінуі деп атайды. Бұл құбылыстардың нәтижесінде [[цунами]] пайда болады.
=== Жерсілкіну ұзақтығы ===
Жерсілкіну ұзақтығы бірнеше [[секунд|секундтан]] бірнеше [[ай|айға]] (кейде [[жыл|жылға]]) дейін созылады. Механикалық кернеу күшінің біртіндеп шығуына байланысты, жер асты дүмпулері қайталанып отырады. Әдетте, алғашқы күшті дүмпуден кейін, әлсіз дүмпулер тізбегі жалғасады. Оларды [[афтершок|афтершоктар]] деп, ал дүмпу білінген уақыттың барлығын жерсілкіну кезеңі деп атайды. Афтершоктар негізгі дүмпуден соң 3 – 4 жыл бойы жалғасуы мүмкін. Мысалы, [[1887]] ж. [[Алматы|Алматыдағы]] ([[Верный]]) жерсілкіну кезінде 600 дүмпу болғаны тіркелген. Жерсілкіну кезінде орташа есеппен 1×10<sup>24</sup> – 1×10<sup>25</sup> эрг энергия бөлінеді. Мысалы, Ашғабадта болған жерсілкінудің энергиясы – 1×10<sup>23</sup> эрг, [[Моңғолия|Моңғолиядағы]] Гоби Алтайында — 1×10<sup>24</sup> эрг, Чилиде — 1×10<sup>24</sup> эрг, Ташкентте — 1×10<sup>20</sup> эрг, [[Кемин жотасы|Кемин жотасында]] (Алматы) — 4×10<sup>24</sup> эрг.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Жер_сілкіну» бетінен алынған