|
|signature =
}}
'''Уиллиам Һершел''' ({{lang-en|'''Frederick William Hershel'''}}, {{lang-de|'''Friedrich Wilhelm Herschel'''}}) ([[1738]] ж. [[қарашаның 15]], [[Һанновер]] — 1822 ж. тамыздың 25, [[Лондон]] маңындағы Слау деген елді мекен) — 18 ғ. британ [[астроном]]ы (жұлдызшысы) және сазгері.
[[1783]] ж. [[наурыздың 13]]-інде [[Уран (ғаламшар)|Уран]] ғаламшарын телескоппенен тауып ашты. 1789 ж. [[қыркүйек]]тің [[Қоңырқай (ғаламшар)|Қоңырқайдың]] [[Мимас]] деген серігін, Уранның [[Титания]] менен [[Оберон]] серіктерін ашты. Каролина Һершелдің ағасы, Джон Һершелдің әкесі.
Кедей сазгердың баласы. Әскери оркестріне гобойшы болып қызметке түсті. [[1755]] ж. полктың құрамында Һанноверден сол кеpде одақтас болған Ұлыбританияға жіберілді. 1757 ж. әскери қызметінен кетіп, тек ән-күймен айналысуға басталды.
Органшы болып істеген, [[Галифакс]]тағы мектепте ән-күйден дәріс берген, кейін Бат деген ірі қалаға көшкен, оңда қоғамдық концерттерін жүргізген. Ән-күй теориясын зерттеп, [[математика]]ны оқуға басталды, ал математиканы оқып, өзіне [[оптика]] менен [[астрономия]]мен айналысуға жол ашты. Нәтижесінде жұлдызшы болып кетті.
1773 ж. үлкен телескопты сатып алуға қаражаты болмағандықтан, көбейтетін айналарын өзі жасап, телескоптарды қолдан жасауға бастайды. Оларды өзі пайдаланып, сатып жүруші еді де.
1783 ж. Уранды ашқаннан кейін, ғаламшарға Георг III-нің атын берген, бірақ ғаламшардың бұл атауы кең таратылмай, атауы Уран болып кеткен. Астрономияны сүйіп, ганноверлықтарға қамқор болушы да Ұлыбританияның патшасы Һершелге Патша Жұлдызшысы шенін беріп, оған бөлек зертханасын салуына қаржы берген.
[[1782]] ж. бастап сіңлісі Каролинамен бірге телескоптарын жақсартып, жұлдыздарды зерттеген еді.
Телескоптарын жақсартып, айналарын диаметрін көбейтіп Һершел [[1789]] ж. өз кезіне сай ең үлкен телескопты жасай алды (негізгі фокустық қашықтығы 12 метр еді). Сол телескоппен жұмыс істеп, ьір ай ішінде-ақ, Һершел [[Қоңырқай (ғаламшар)|Қоңырқайдың]] [[Мимас]] пенен [[Энцелад]] деген серіктерін ашты. Кейін Һершел [[Уран (ғаламшар)|Уранның]] [[Титания]] менен [[Оберон]] деген серіктерін ашты.
Зерттеулерінде, Һершел ғаламшарлардың серіктерін «аққан жұлдыздар» атап, «[[астероид]]» сөзін ғылымда алғаш рет пайдаланған еді. Жұлдыздардың жүйелерін тауып ашқан да Һершел еді.
Ал [[физика]]ға Һершелдің қосқан үлесі — [[инфрақызыл сәуле]]сін ашылуы.
Һершелдің есімінде [[Ай (серік)|Айдағы]], [[Марс|Қызылжұлдыз]]дағы және [[Мимас]]тағы [[кратер]]лер (шұңқырлар) атаған.
{{commons|Category:Wilhelm Herschel}}
[[Санат:1738 жылы туғандар]]
| 