|
[[Сурет:Pacific elevation.jpg|thumb| right | ]]
'''Геофизика''' — [[Жер|Жердің]] ішкі құрылысын, физикалық[[физика]]лық қасиеттерін және оның қатты, сұйық, [[газ]] қабаттарында өтетін құбылыстарды зерттейтін ғылымдар жиынтығы. Г-ның негізгі салалары соңғы төрт ғасыр ішінде дамып келеді. 17 ғ-да [[мұхит]] деңгейінің көтерілуі жөнінде алғашқы теориялық болжамдар жасала бастады. Кейінірек ауырлық күшінің өрісі, ауадағы[[ауа]]дағы физ. құбылыстар, [[Жер|Жердің]] ішкі құрылысы және оның [[магнит]] өрісі, жер сілкіну туралы ілімдер кеңінен өріс алды. [[Геофизика]] көп салалы ғылым ретінде тек 20 ғ-дың 40 — 60-жылдарында ғана қалыптасты. Г-ның [[геомагнетизм]] ([[Жер]] шарының және оның бөліктерінің магнит өрісі туралы ілім), аэрономия (атмосфераның ең жоғ. қабаттарындағы құбылыстар туралы ілім), метеорология (атмосф. құбылыстар туралы ілім) сияқты негізгі салалары бар. Оның ішінде [[метеорология]]: динамикалық метеорология, синоптикалық метеорология және [[климатология]] болып бөлінеді. Физ. метеорологияда [[атмосфера]] физикасы, ал динамикалық метеорологияда атмосферадағы процестер гидромеханикалық әдістер арқылы зерттеледі. Синоптикада ауадағы көлемді процестер, ауа массасының қимылы бақыланады және [[ауа райы]] туралы болжам жасалады. Климатологияда Жер шарының климат жағдайлары зерттеледі. Сондай-ақ, Геофизика ғылымының құрамына океанология (Дүниежүз. мұхитты[[мұхит]]ты, теңіз физикасын, теңіз геологиясын, теңіз химиясын және теңіз биологиясын зерттейтін ғыл. салаларының жиынтығы); құрлық гидрологиясы (өзен, көл, т.б. туралы ілім); [[гляциология]] (мұздықтар туралы ілім); Жер қойнауының физикасы (Жердің ішкі бөліктерінің физикасы мен оның құрылысы туралы ілім); [[сейсмология]] (жер сілкінуді зерттейтін ілім); [[гравиметрия]] (жер бетіндегі ауырлық күшінің өрісі туралы ілім); жер бетінің көтерілуі туралы ілім (құрлық, теңіз, мұхиттар беткейінің [[Ай]] мен Күннің[[Күн]]нің тарту күші әсерінен көтерілуі, тасуы туралы); [[Жер]] қабығының қазіргі уақыттағы қозғалыстары туралы ілім де кіреді. Геофизика геология, [[геодезия]], [[география]], [[геохимия]], [[физика]] және астрономия сияқты ғылымдармен тығыз байланыста дамиды. Сондай-ақ, Жердің терең қойнауларын зерттей отырып, Геофизика геологиямен бірге Жердің пайда болуы мен даму тарихын да анықтайды. Г-ның барлау Г-сы, өндірістік Геофизика деп аталатын салалары кен барлау, [[Жер]] қабығын, оның түрлі қабаттарының құрылысын зерттеуде қолданылады. [[Қазақстан|Қазақстанда]] Г-ның метеорология, ионосфера физикасы, сейсмология және барлау Г-сы сияқты салалары кең дамыған. Қазіргі кезде гидрометеорология қызметі ондаған метеостансалар арқылы ауа райы мен гидрол. құбылыстарға жан-жақты бақылау жүргізіп, зерттеп отыр. Жер сілкінуі ықтимал деген аудандарда жаңадан бірнеше сейсмостансалар құрылып, ондағы бақылау жұмыстары кеңейе түсуде. Сондай-ақ, Бат. [[Қазақстан|Қазақстанның]] мұнайлы-газды аудандарының тереңдегі құрылысын бақылау және геофиз. жұмыстар тәсілін жетілдіру жолдары зерттелуде. Қазақстан геофизиктерінің геол., геохим. және геофиз. кешенді зерттеулерді жүргізуі негізінде [[Қазақстан]] жер қыртысының терең құрылысы және геол. дамуының тарихымен байланысты кен байлықтарының орналасуындағы аймақтық заңдылықтар анықталды. Қазақстанның орта масштабты құрылымдық-геофиз. картасы жасалды.
==Пайдаланылған әдебиет==
|
