Гетеротрофты ағзалар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Боттың үстегені: ru:Гетеротрофы; косметические изменения
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Гетеротрофты ағзалар''' (''грек. heteros – басқа, жат, trophe – қорек'') – негізінен дайын органик. заттармен қоректенетін организмдер[[организм]]дер. Олар өз денесінің құрамын бейорганик. заттардан түзе алмайды. Г. о-ге [[адам]] және барлық жануарлар, паразиттік жолмен тіршілік ететін өсімдіктер, саңырауқұлақтар, көптеген микроорганизмдер жатады. Г. о. энергияны органик. заттардың биол. тотығуының арқасында алады. Г. о-дің қоректенуіне қарай үш түрі болады: сапрофитті немесе осмотрофты Г. о. – түрлі организмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде ыдыраған немесе бөлінген өнімдермен қоректенетін организмдер (ашытқылар, зең микробтары[[микроб]]тары, көптеген бактериялар); голозойлы немесе анимальды Г. о. – басқа организм денесімен қоректенетіндер; паразиттік Г. о. – басқа организм денесіндегі сөлдермен қоректенетін организмдер. Табиғатта аралас қоректенетін түрлері де бар, мыс., арам [[шырмауық]] басқа өсімдікке жабысып тіршілік етеді. Жасыл евглена денесінде жасыл пигменттер ([[хлорофилл]]) болғандықтан жарық кезде ол автотрофқа, ал қараңғыда – гетеротрофқа айналады. Кейбір өсімдіктер (қырықбуынның спора түзетін бұтақтары, дәнінің өніп келе жатқан тұқымдары) дамудың белгілі бір сатыларында гетеротрофтар болады. Г. о. табиғатта синтезделу процесі нәтижесінде аз мөлшерде болса да органик. заттар (мыс., көміртектің 10%-ы) түзеді. Құрамында жасыл пигменттер клеткалардың[[клетка]]лардың СО2 сіңіретін қабілеті хемосинтез және [[фотосинтез]] процестерінің эволюциясында шешуші рөл атқарды. Қазіргі кезде жануарлар тіндерінің де СО2-ні сіңіре алатын қабілеті бар екені анықталған. Осыған байланысты организмдерді автотрофтар мен гетеротрофтарға жіктеу – олардың көміртекті сіңіру қабілетіне емес, пайдаланатын [[энергия]] көзіне негізделген. Сондықтан Г. о-ге көміртек көзі ретінде күрделі органик. қосылыстар (көмірсулар, майлар, [[белок]]тар) тотығуынан бөлінген көміртекті пайдаланатын организмдер; [[фотоавтотроф]]ты организмдерге – фотохим. әрекеттесуді пайдаланатын организмдер; ал хемоавтотрофтарға – органик. емес заттардың тотығуы кезінде бөлінген энергияны пайдаланатын организмдер жатады. Г. о. күрделі органик. заттарды ыдыратып және минералдандырып[[минерал]]дандырып отыратын табиғаттағы зат алмасуда маңызды рөл атқарады. Г. о. автотрофты организмдермен бірігіп, табиғатта біртұтас биол. жүйені құрайды.
 
[[Санат:Ағзалар]]