Электр қуаты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш ALGYR (т) өңдемелерінен ArystanbekBot соңғы нұсқасына қайтарды
Тег: Rollback
- 2 санат; + 3 санат (HotCat құралының көмегімен)
1-жол:
'''Электр Қуатықуаты'''-Өндірілетін отын түрлерінің 1/5 бөлігі электр қуатын және жылуды бөліп шығару үшін пайдаланылады. Қуаттың басқа түріне карағанда электр қуатының көптеген колайлы жақтары бар. Оны механикалық, жарық және жылу қуатына түрлендіріп сым арқылы тасымалдауға болады.
 
Электр қуатын шаруашылықтың көптеген салаларында пайдаланады. Қуаттың басқа түріне қарағанда электр қуатына деген сұраныс жыл өткен сайын артуда. Сол себепті де электр қуатын өндірудегі жетістік шаруашылыктың басқа түрлеріне карағанда біршама алда жүруі тиіс.
''Қазақстанда электр стансасының 3 түрі колданылады;''
''
Қазақстанда электр стансасының 3 түрі колданылады;''
'''[[Жылу электр стансалары]]''' 2 түрге бөлінеді;
* конденсациялы
Line 10 ⟶ 9:
Конденсациялы стансалар тек қана электр қуатын өндіреді.
 
'''Мұндай стансалар''' электр қуатымен үлкен аудандарды қамтамасыз етеді. Сондықтан да оларды мемлекеттік аумақтық электр стансалары (МАЭС) дейді. Бұл стансалар барлық өндірілетін электр қуатының 1/2 бөлігін береді. Конденсациялы стансаларды қосуға көп уақыт қажет (орта есеппен 5 сағат). Сондықтан оларға жыл бойы бірқалыпты жұмыс жасап тұру кажет. Тоқтатқан жағдайда электрмен қамтамасыз ету жүйесі бұзылады. Конденсациялы стансалар отын көзіне, суға жақын орналастырылады. Жылу электр стансаларының келесі түрі жылу электр орталығы ([[ЖЭО]]). Бұл жерде электр қуаты мен жылуды өндіру жинақталған. Стансаның мұндай түрі отынды пайдалану коэффициентін конденсациялы стансаға қарағанда екі есеге ұлғайтады.
1/2 бөлігін береді. Конденсациялы стансаларды қосуға көп уақыт қажет (орта есеппен 5 сағат). Сондықтан оларға жыл бойы бірқалыпты жұмыс жасап тұру кажет. Тоқтатқан жағдайда электрмен қамтамасыз ету жүйесі бұзылады. Конденсациялы стансалар отын көзіне, суға жақын орналастырылады. Жылу электр стансаларының келесі түрі жылу электр орталығы ([[ЖЭО]]). Бұл жерде электр қуаты мен жылуды өндіру жинақталған. Стансаның мұндай түрі отынды пайдалану коэффициентін конденсациялы стансаға қарағанда екі есеге ұлғайтады.
 
[[ЖЭО]] - жылуды 20 километрден артық тасымалдау тиімсіз болғандықтан, қалаларда орналастырады. Жылу электр стансалары шамадан тыс көмірқышқыл газын бөліп шығаратындықтан, қоршаған орта ластанады. Электр куаты кез келген жерге жоғары вольтты электр желісімен тасымалданады (ЭЖТ). Белгілі бір ауданға энергия қаншалықты қажет болса, соншалықты электр қуатын жеткізе алады. Сондықтан да жылу электр қуатын отынға және тұтынушыға жакын орналастырады. Электр стансасының келесі типі - су электр стансасы республикамыздағы электр қуатының, ең арзан түрі. Яғни ағынды судың қуаты адамның қатысуынсыз алынады және отынды үнемдеудегі жетекші өнеркәсіптің бірі.
 
==Су электр стансалары==
Су электр стансаларындағы қызметшілер саны (100-150 адам) жылу электр стансаларына карағанда екі есе аз. СЭС-ның тежегіштерін уакытша тоқтатып, қажет кезде қайта қосуға болады. [[Экология]]лық тұрғыдан алғанда ауаға лас заттарды бөліп шығармайды, бірақ айналасының ландшафтысың белгілі бір деңгейде өзгертеді.
Line 41 ⟶ 40:
* Екібастұз тас көмір алабының қоры (10 млрд т) бар-жоғы 155 км<sup>2</sup> жерде жинақталып орналасқан. Ол 1955 жылдан бері барлығы 2 млрд т көмір әндірілген. Осындай қарқынмен бірде-бір көмір алабы игерілмеген.
* Дүние жүзіндегі ең ірі «Богатырь» кесіндісі 1965-1979 жылдар аралығында 9 кезеңге бөлініп салынды. Жоспардағы қуаттылығы жылына 50 млн тонна көмір. Қазіргі таңда осы кесіндінің көмірі аркасында Қазақстанның 10 ірі электр стансасы жұмыс істеуде. Өндірілген көмірдің жартысынан астамы Ресейге жіберіледі.
* Шүбаркел - Қазақстандағы жалғыз химиялық көмір кен орны. Химия өнеркәсібінің таптырмайтын шикізат көзі. Дүние жүзінде мүндай кен орындары бірен-саран ғана. Мұндай көмірді электр стансаларында пайдалануға руқсат берілмейді. 1986 жылы Шүбаркөл кесіндісінің құрылысы басталды. Қазіргі күні республикамызға, Орта Азияға, Украинаға, Балтық жағалауы елдеріне 6 млн тоннадан артық көмір жөнелтті.<ref>Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық /В. Усиков, Т. Казановская, А. Усикова, Г. Зөбенова. 2-басылымы, өңделген. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-934-7</ref>
 
<ref>Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық /В. Усиков, Т. Казановская, А. Усикова, Г. Зөбенова. 2-басылымы, өңделген. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-934-7</ref>
 
==Дереккөздер==
Line 49 ⟶ 46:
 
{{Суретсіз мақала}}
{{Kz-geo-stub}}
 
[[Санат:Радиотехникалық өлшемдер мен параметрлер]]
{{wikify}}
[[Санат:Электротехника]]
 
[[Санат:ҚазақстанФизикалық экономикасыөлшем бірліктері]]
[[Санат:Қазақстан географиясы]]
 
 
{{Kz-geo-stub}}