Физика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

(А ) екі нүктені айырып баңылау-га мүмкіндік береді. Электроника сан-тиметрлік және миллиметрлік толқын-дарды зерттейтін радиофизикамен ты-гыз байланысты. Радиофизиканың қолданылу саласына радиолокация, ра-диоастрономия, радиометеорология жатады. Радиотех. құрылрылар шапшаң өтетін құбылыстар мен ядр. процестер-ді зерттейтін маңызды құралга айналды. Радиоспектроскопия да кең қанат жайды. ОндагаяОндаған мың электрондыкэлектрондық, лампылар мен жартылай өткізгішті диодтарды пайдаланатын есептеуіш аналит. мапганалардың жасалуы ғылыми-тех. прогрестің дамуында елеулі орын алды (қ. Есептеуіш машина). Есептеуіш машиналар әлектрондың техниканың жетістіктеріне сай күрделеніп, кемелденіп келеді. Қазіргі есептеуіш машиналар сан мыңдаван транзисторлардан, резисторлардан және диодтардан құралатын интегралдық схемалардан тұрады.

Оптика саласында да талай маңыз-дымаңызды жаңалыңтар ашылып, жемісті нәтижелөр алынды. Спектроскопиякыц тәсілдері жаратылыстану ғылымдары мен техникада кеңінен ңолданылақолданыла бастады. ҢолданылуҚолданылу аясы кең қанат жай-ганжайған люминесценцияньщлюминесценцияның теориясы жасалды. ЛюминесцепттікЛюминесценттік анализ жедел дамыды. Люминесценцияланатын зат-тардыңзаттардың (қ. [[Люминофор]]) жаңа, жетілдірілген түрлері жасалып, ғылым мен техниканың әр түрлі салаларында көп-теп қолданыла бастады. МолекулалъщМолекулалық оптикадатыоптикадағы күрделі жаңалыңтардыңжаңалықтардың бірі — жарыңтыңжарықтың комбинациялық шашырауы болды (Г. С. Ландсберг, Л. И. Манделъштам, үнді физиктері Ч. В. Раман, К. С. Кришнан). 1934 ж. II. А. Черенков таза сұйықтың радиоактивті ваттардың әсөрінен жарқырау ңұбылы-сынқұбылысын ашты (қ. Черенков—Вавилов сәуле шыгаруъгшыгаруы). И. Е. Тамм мен И. М. Франк бұл қүбылысты теория жүзінде толыңтолық түсіндірді (1937). Осы қүбылыс-тықүбылысты ашып, дәлелдегені үшін Черенков, Тамм және Франкңа 1958 ж. Нобель сыйлығы берілді. Ультрадыбыс, радио-хабар, архитөктура және муз. аспаптар жасау проблемаларына байланысты акустикаға ерекше мән беріле бастады. Осыран орай гидроакустика мен злектроакустика бөлініп шықты.

Ф. мен техникадагы аса маңызды жаңалықтардың бірі — кванттық электрониканың пайда болуы. Кванттық электроника оптикамен аса жоғары жиіліктегі раджофизиканың жаңа салаларын туғызды. Кванттық электрониканың негізін салған галымдарғағалымдарға (Н. Г. Басов, А. М. Прохоров жәяе Ч. Таунсца) 1964 ж. Нобель сыйлыім берілді.

Басқа ғылымдармен қатар Ф-ныңда Дазақстанда дамуына Совет өкіметі тұсында кең жол ашылды. Физ. гыл.-зерт. жұмыстары негізінен Қаз. КСР РА-ның Ядр. физ. ин-тында, Жоғары энергия физикасы ин-тында, Астрофи-зика ин-тында, Энергетика гыл.-зерт. ин-тында, сондай-ақ көптеген жогары оқу орындарындагыорындарындағы физ. кафедрала-рындакафедраларында жүргізіледі. Ңазіргі кезде Қа-зақстандың физиктер Ф-ның көптеген салалары бойынша зерттеулер жүргі-зіп, елеулі нәтижелер алды. Проф. Л. А. Вулис және оның шәкірттері (В. П. Кашкаров, Н.Ц.Косовт.б.) жы-лу[[жылу физикасы]], газ динамикасы сала-сында еңбек етіп келеді. ЖогарыЖоғары энергия физикасы және космостық сәулелер саласында құнды дерек-тердеректер алынды (Ж. С. Тэкібаев т. б.)-Ңат-ты денелер физикасы (М. И. Корсун-скийКорсунский, С. Е. Ерматов, Т. Әбдісадъщов т. б.), металлофизика (А. А. Пресняков т. б.) және спектроскопия (С. К. Кали-нин т. б.) салалары бойынша да прак-тикалықпрактикалық маңызы зор зерттеулер жургі зіліпжургізіліп келеді. Қаз. КСР РА-ның Ядр. физ. ин-тының (Ш. Ш. Ибраеимов, Д. Ң. Қайыпов т. б.), сондай-ақ Қазаң поли-төхникаполитөхника ин-тының (Т. X. Шорманов т. б.) галымдарығалымдары күрделі проблемалар-ды қамтитын Ф-ның біраз салалары-мен айналысады.

Ңазіргі физиканың төхни-каментөхникамен жәнө басқа табигат тану гылымдарымен байла-н ы с ыбайланысы. Рылымның бугінгі таңдагытаңдағы кезеңі олардың өзара байланысының әлдеқайда күшейіп, бір-бірімен арала-суыныңараласуының едәуір үдей түскендігімен си-патталадысипатталады. Мыс., соңгы кезде Ф-ның, математиканың, биологияның, психо-логияныңпсихологияның, химияның, радиоэлектрони-каныңрадиоэлектрониканың, сондай-ақ тірі организмдерді зерттейтін ғылымдардың мәліметтерія пайдаланатын бионика рылымы пайда болды. Әсіресе Ф. математика гылы-мыменғылымымен тыгыз байланысты.

Ф. тех. мәселелерді шешу барысын-дабарысында дамиды, жетіледі. Төхника Ф-ның алдына өзі мұқтаж болып отырған мә-селөяерді көлденен тартып, оның да-муына ықпал жасайды. Техника соны-менсонымен біргө Ф-ны приборлармен, аса кур-делі қондырғылармен жабдыңтайды. Ал Ф-ның жөтістіктері техниканың әр түрлі саласына_саласына ене отырып, олардың теориялық негізін байытады, онан әрі дами түсуіне, жетілуіне ықпал етеді.

Ф-ның зерттеу тәсілдері барлық жа-ратылысжаратылыс тану ғылымдарында кеңінен ңолданылуда. Әлектрондық микроскоп-тар жекө молекулаларды баңылауга мүмкіндік жасады. Рентгендік анализ заттың атомдың ңұрылысы мен крис-талдықкристалдық ңүрылысын тексеруге қолда-нылады. Спектрлік анализ гөология мен анорганикалық химиядағы ең тиімді тәсілдердің біріне айналды. Масс- спектрографМасспектрограф атомдар мен молекула-лардыңмолекулалардың массасын аса үлкен дәлдікпен өлшейді. Радиотехникапық және ос-циллографиялықосциллографиялық тэсілдер секундтің миллиондык,, тіпті миллиардтық үле-сіүлесі ішінде өтетін процестерді бақылау-ра мумкіндік береді. Радиоактивті изотоптардың көмегімен хим. элемент-тердің, тіпті жөке атомның қозгалы-сын бақылауға болады.