Рационализм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Рационализм''' <ref>Қазақша энциклопедия 7 том</ref>(лат. ''ratіo'' — ақыл), [[архитектура]]да — 20 ғасырдың 1-жартысындағы архитектуралық бағыттар жиынтығы. Қазіргі ғылым мен техника жетістіктерін жүйелі түрде меңгере отырып, бейнелеу өнеріндегі жаңа ағымдар әкелген пошым тудыру принциптерін архитектурада қолдану — Рационализмнің негізгі ерекшелігі. Ол кең мағынада “''заманауи архитектурасы''” ұғымымен қатар қолданылады. Рационализм негізі 19 ғ-дың аяғында қалыптаса бастады. 20 ғ-дағы 20-жылдардың бас кезінде Рационализмнің қалыптасуына Нидерландыда [[Т. ван Дусбюрг]], Францияда [[ЛеКорбюзье]], Ресейде [[К.С. Малевич]], Германияда [[В.Гропиус]] насихаттаған теориялар негіз болды. Рационализмнің дәуірлеген кезеңі — 20 ғасырдың 20 — 50-жылдары. Бұл бағытты насихаттаушылар заманауи архитектурасының халықар. конгресін құрды. Олардың жалпы архитектуралық пайымдаулары негізінде халықаралық стиль (''Л.Мис ван дер Роэ, т.б. шығарм.'') дүниеге келді. Рационализм өкілдері ден қойған архит. пайымдаудағы өріссіздік пен әлеуметтік-[[реформис]]тік [[утопизм]] оны 20 ғасырдың 50-жылдарының соңына таман тоқырауға әкеліп соқтырды.
==Философияда ==
''Философияда''— болмыстың, танымның, моральдың негізі ақыл деп санайтын философиялық ілім. Рационализм [[иррационализм]] мен [[сенсуализм]]ге қарсы филос. ағым ретінде 17 — 19 ғасырларда қалыптасты, негізін салушылар [[Рене Декарт | Р.Декарт]] пен [[Бенедикт Спиноза | Б.Спиноза]]. Рационализм орта ғасырдағы діни, теол.теологиялық көзқарастарға қарсы болып, әлемді жаратушы құдай жоқ, болмыс, табиғат ақыл-оймен танылады деп атеистік идеяны насихаттады. Философиялық Рационализмнің туындауы [[Жаңа дәуір]]дегі классикалық жаратылыстану ғылымының дамуымен сәйкес келеді. Философия ғылыми білімнің, әсіресе, математикалық білімнің жалпыға ортақ және қажетті сипаттарын ашуға тырысты. Спиноза сияқты кейбір Рационализм өкілдері философия мәселелерін “''геометриялық методты''” қолдана отырып баяндады. Рационализмнің гносеол.гносеологиялық оптимизміне орай табиғаттың ашылмайтын құпиясы жоқ. Бұл тұрғыдан Рационализм еуропадағы ағартушылықтың маңызды философиялық алғышарты болды. 20 ғасырда Рационализмнің жекелеген қағидалары [[феноменология]]да (''Э.Гуссерль''), француз [[неорационализм]]інде (''Г.Башляр''), сыншыл Рационализмде (''К.Поппер'') қайта жаңғырды.
<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>