Мырыш: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Removing Link GA template (handled by wikidata) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
3-жол:
'''Мырыш''' ({{lang-la| Zincum}}), ''Zn'' – элементтердің периодты жүйесінің II-тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 30, [[атом массасы]] 65,39. <ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2 </ref>
Мырыш ерте заманда жез түрінде белгілі болған, таза түрі 16 ғасырда алынған. Жер қыртысындағы массасы бойынша мөлш. 8,3{{E|-3}}%. Ол полиметалды сульфид кендерінің құрамында кездеседі. Негізгі минералдары: сфалерит (мырыш алдамышы) және вюрцит, смитсонит, каламин, цинкит. Мырыш гексагональды тығыз қапталған торы бар күміс түсті ақ металл, тығызд. 7,133 г/см<sup>3</sup>, балқу t 419,5°С, қайнау t 906°С. Тотығу дәрежесі +2. Ылғал ауада және суда 200°С-қа дейін тұрақты, тотығуға гидроксикарбонатты беттік пленкасы кедергі жасайды; қышқылдар және сілтілермен, [[аммиак]] және аммоний тұздарымен, ылғал күйіндегі Cl<sub>2</sub>, Br<sub>2</sub>-мен, қыздырғанда О<sub>2</sub>-мен әрекеттеседі. Құрамында М. бар концентраттарды күйдіріп, әрі қарай алынған күйдіргіні Н<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>-пен сілтісіздендіру және ZnSO<sub>4</sub> ерітіндісінен Мырышты электрлік тұндыру арқылы алынады. Мырыш жез, нейзильбер, томпак, тағы басқа қорытпалардың құраушысы; болат және шойынды мырыштау үшін (бұл кезде коррозияға қарсы қаптама түзіледі), ұшақтар мен автомобильдердің майда бөлшектерін, химиялық ток көздерінің электродтарын жасауда, [[күміс]] пен [[алтын]]ды қорғасыннан бөлуде қолданылады.
==Жіктелуі==
Мырышқұрамды шикізат А, Б, және Г кластарға бөлінген. А класы үш топқа таралады:
1. ЦВ00, ЦВ0, ЦВ1, ЦВ, Ц0А, Ц0, Ц1, Ц2, Ц3 маркалы таза мырыш.
2. ЦАМ -1, ЦАМ-1о, ЦАМ4-1в, ЦАМ4о, ЦА4, ЦАМ10-5, ЦАМ9-1,5 маркалы қорытпалар.
3. 1 және 2 топтардың талаптарына [2] сай келмейтің төмен сапалы металл сынықтары мен қалдықтары.
Көрсетілген топтардың металды сынықтары мен қалдықтарын құрамындағы металдың мөлшеріне байланысты 1 немесе 2 сортқа жатқызады. 1 және 2 топтағы металдың мөлшері сорттар бойынша келесідей бөлінеді: 1-сортта 97 %-дан, 2-сортта- 85 %-дан, ал 3-сортта металдың мөлшері сәйкесінше 60 % және 45 %-дан кем емес болады.
Мырыш пен оның қорытпаларының жоңқасын топтарға ұқсас түрде жіктейді. 1 және 2 топтағы жоңқаның құрамында металдың мөлшері 85 %-дан кем емес, 3 топта - 65 %-дан жоғары.
Мырыш және оның қорытпаларының басқа да қалдықтары үш топқа бөлінеді.
1.Мырыш қағы (изгарь) және үш сорттағы гартмырыш:
а- құрамындағы Zn мөлшері 90 %-дан кем емес гартмырыш,
б- құрамындағы Zn мөлшері 65 %-дан кем емес мырыш қағы,
в- құрамындағы Zn мөлшері 40 %-дан кем емес гартмырыш
және мырыш қағы.
2. Мырыш-қорғасынды қақ; мырыш пен қорғасынның қосындысы 1 сортта 50 %-дан кем емес, ал 2 сортта - 40 %-дан жоғары.
3. Құрамындағы мырыштың мөлшері 20 %-дан жоғары қалдықтары.
==Мырыш қосылыстары==
| |||