Уганда: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Уганда Вице-президенті Эдвард Ссеканди Уганда Премьер-Министрі Рухакана Ругунда Жұрты 41,487,965 ЖІӨ сараптаған жылы 2017 ЖІӨ 88.610 АДИ жылдық есебі 2014 АДИ деңгейі орташа Аудио Uganda flag and national anthem - Oh Uganda Land o.ogg Тарихы Уганда протектораты (1894-1962) |
||
1-жол:
{{Мемлекет
|Қазақша атауы = Уганда Республикасы<ref name="Republic">[http://www.parliament.go.ug/new/images/stories/constitution/Constitution_of_Uganda_1995.pdf Article 5, Chapter 2, Constitution of Uganda, 1995, accessed 17 January 2017]</ref>
|Шынайы атауы =
|Атау септігі =
|Елтаңба = Coat of arms of Uganda.svg
7-жол:
|Ұраны =
|Әнұранның аты = «Oh Uganda, Land of Beauty»
|Аудио = Uganda flag and national anthem - Oh Uganda Land o.ogg
|lat_dir = N|lat_deg = 1|lat_min = 25|lat_sec = 0
|lon_dir = E|lon_deg = 32|lon_min = 22|lon_sec = 0
15-жол:
|карта тақырыбы =
|Картада2 =
|Үкімет түрі = [[
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні = [[9 қазан]] [[1962 жыл]]
|Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]
|Тілі = [[ағылшын тілі|ағылшын]] және [[суахили]]
25-жол:
|Ірі қалалары = [[Кампала]]
<!-- |Ірі қаласы = -->
|Басшы қызметі = [[
|Басшылары = [[Йовери Кагута Мусевени|Йовери Мусевени]]<br />[[Эдвард Ссеканди]]<br />[[
|Жер аумағы = 236 040
|Жер аумағы бойынша орны = 81
|Судың үлесі = 15,39
|Этнохороним =
|Жұрты =
|Халық саны бойынша орны =
|Сарап жылы =
|Санақ бойынша халық саны = 44,270,563
|Санақ жылы =2018
|Халық тығыздығы = 157.1
|Тығыздық бойынша орны = 119
|ЖІӨ = 88.610 млрд.<ref name=imf2>{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=88&pr.y=15&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=746&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=| title=Uganda | publisher=International Monetary Fund | accessdate=17 January 2017}}</ref>
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|ЖІӨ бойынша орны = 97
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ = 896
53-жол:
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны =
|АДИ = {{
|АДИ жылдық есебі =
|АДИ бойынша орны = 157
|АДИ деңгейі = <span style="color:#e0584e">орташа</span>
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = [[Уганда шиллингі]]
71-жол:
'''Уга́нда Республикасы''' ({{lang-en|Republic of Uganda}}, {{lang-sw|Jamhuri ya Uganda}}) — [[Шығыс Африка]]дағы [[мемлекет]]. [[Ұлттар Ынтымақтастығы]]на кіреді.
Солтүстікте [[Оңтүстік Судан]]мен, батыста [[Конго Демократиялық Республикасы]]мен, оңтүстікте [[Руанда]] және [[Танзания]]мен, шығыста [[Кения]]мен шектеседі. Оңтүстік-шығыста [[Виктория көлі]] бар.
Уганда өз елінің оңтүстік бөлігін, оның ішінде Кампала астанасын қамтитын Буганда патшалығынан өз атын алады. Уганда халқы аңшы жинаушылар болып, 1700-ден 2300 жыл бұрын, бандылармен сөйлейтін халық еліміздің оңтүстік бөлігіне көшіп келген.
==Тарихы==
Угандистандардың ата-бабалары 1700-2000 жыл бұрын аңшы жинаушылар болған. Орталық Африкадан шыққан бентовски популяциялар еліміздің оңтүстік бөлігіне көшіп келді.<ref name="living_enc">{{cite web | url=http://www.africa.upenn.edu/NEH/uethnic.htm | title=East Africa Living Encyclopedia – Ethnic Groups | publisher=African Studies Center, University of Pennsylvania}}</ref><ref name="phil">Martin, Phyllis and O'Meara, Patrick (1995). ''Africa''. 3rd edition. Indiana University Press. {{ISBN|0253209846}}.</ref>
Ауызша дәстүр бойынша Китара империясы Ұлы көлдердің маңызды бөлігін, солтүстік көлдер Альберт пен Киогодан оңтүстік көлдерге [[Виктория көлі|Виктория]] мен Танганьякаға дейін жауып тастады.<ref>{{cite book | last=Mwakikagile | first=Godfrey | title=Ethnicity and National Identity in Uganda: The Land and Its People | date=2009 | publisher=New Africa Press | page=87 | url=https://books.google.com/books?id=uZFrWECQ-PgC&pg=PA87&dq=bachwezi+empire&hl=en&sa=X&ved=0CFMQ6AEwB2oVChMImarg3oHVyAIVAocaCh0EmQKb#v=onepage&q=bachwezi%20empire&f=false}}</ref> Буньоро-Китара Буганда, Торо, Нколе және Бусога патшалығының бұрын-соңды реті болып саналады.<ref name="Mwambutsya">{{cite journal | author=Mwambutsya, Ndebesa | url=http://www.ossrea.net/eassrr/jan91/mwambuts.htm | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080131112357/http://www.ossrea.net/eassrr/jan91/mwambuts.htm | archivedate=31 January 2008 | title=Pre-capitalist Social Formation: The Case of the Banyankole of Southwestern Uganda | journal=Eastern Africa Social Science Research Review | volume=6 | issue=2; 7 no. 1 | date=June 1990 – January 1991 | pages=78–95}}</ref>
[[File:Flag of the Uganda Protectorate.svg|thumb|left|Уганда протекторатының туы]]
Кейбір Лоо Буньоро аймағына басып кіріп, онда Банту қаласындағы Бунио-Китараның Бабиито әулетінің негізін қалады.<ref name="babito">{{cite web |url=http://www.bunyoro-kitara.com/history2.htm |title="Origins of Bunyoro-Kitara Kings" |accessdate=2006-12-10 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061210003812/http://www.bunyoro-kitara.com/history2.htm#The%20Babiito |archivedate=10 December 2006 |df=dmy-all }}, bunyoro-kitara.com.</ref>
1830-шы жылдары [[Арабтар|Араб]] саудагерлері Шығыс Африкадағы Үнді мұхитының жағалауынан шығып кетті. Олар британдық зерттеушілердің 1860 жылдары Нилдің көзі іздеп жүрген. Британиялық Англикан миссионерлері [[1877 жыл]]ы Уганда шіркеуінің қайтыс болуына әкелген және 1879 жылы француз католиктік миссионерлері болған Бугандадағы патшалыққа келді. Англия үкіметі Империалық британдық Шығыс Африка компаниясы (ИБШАК) 1888 жылдан бастап аймақта сауда туралы келіссөздер жүргізу туралы келіссөздер жүргізілді. 51-58 1886 жылдан бастап Бугандадағы мұсылмандар мен христиандар арасындағы, содан кейін, 1890 жылдан бастап, Ба-Инглезстегі протестанттар мен француздық католиктер арасында дінаралық соғыстар болды. Азаматтық тұрақсыздықтар мен қаржылық ауыртпалықтарға байланысты,<ref>{{Cite journal | title=The Arms Trade in East Africa in the Late Nineteenth Century | last=Beachey | first=R. W. | date=1962 | journal=The Journal of African History | page=451 | doi=10.1017/s0021853700003352}}</ref> ХҚДБ аймақтағы «жұмысын» сақтай алмады деп мәлімдеді.<ref>{{cite web | url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1893/feb/06/adjourned-debate | title=House of Commons: Address In Answer To Her Majesty's Most Gracious Speech – Adjourned Debate | date=6 February 1893 | access-date=17 қаңтар 2017 | author=J. H. Kennaway | publisher=Commons and Lords Hansard}}</ref> Британияның коммерциялық мүдделері Британ үкіметін 1834 жылы Уганда протекторлығын құру үшін Буганданы және оған іргелес аумақтарды қосуға әкеп соқтырған Нілдің сауда бағытын қорғауға қызу болды. 3-4
===Уганда протектораты (1894-1962)===
[[1890 жыл]]дары Уганда теміржолын салу үшін Британ Үндістаннан 32 мың жұмысшы Шығыс Африкаға еңбек келісім-шартына отырды.<ref>{{cite web | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/762515.stm | title=Kenya's Asian heritage on display | publisher=[[BBC]] | last=Evans | first=Ruth | date=24 May 2000 | access-date=18 January 2017}}</ref> Тірі қалған үнділердің көбісі үйіне қайтып оралды, бірақ 6 724 желісі аяқталғаннан кейін Шығыс Африкада қалуға шешім қабылдады.<ref>{{cite web | url=https://www.theeagora.com/the-lunatic-express-a-photo-essay-on-the-uganda-railway/ | title=THE LUNATIC EXPRESS – A PHOTO ESSAY ON THE UGANDA RAILWAY. | publisher=[[Thee Agora]] | last=Chao | date=26 October 2014 | access-date=18 January 2017 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160422095958/http://www.theeagora.com/the-lunatic-express-a-photo-essay-on-the-uganda-railway/ | archive-date=22 April 2016 | dead-url=yes | df=dmy-all }}</ref> Кейіннен кейбіреулер трейдерлер болды және мақта тазалау және сарторийлік бөлшек сатуды бақылауға алды.<ref>{{cite web | url=http://www.open.ac.uk/Arts/ferguson-centre/working-papers/working-paper-draft-3-stewart-west.pdf | archive-url=https://web.archive.org/web/20150930230140/http://www.open.ac.uk/Arts/ferguson-centre/working-papers/working-paper-draft-3-stewart-west.pdf | dead-url=yes | archive-date=2015-09-30 | title=Policing, Colonial Life and Decolonisation in Uganda, 1957–1960 | publisher=The Ferguson Centre for African and Asian Studies, Working Paper No. 03 | last=West | first=Stewart | date=February 2012 | pages=3–4}}</ref>
[[1900 жыл]]дан [[1920 жыл]]ға дейін Уганда оңтүстік бөлігінде, [[Виктория көлі]]нің солтүстік жағалауларында, ұйықтайтын аурулардың эпидемиясы 250 мыңнан астам адамның өмірін қиды.<ref>{{cite web | url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/10/4/pdfs/02-0626.pdf | title=Reanalyzing the 1900–1920 Sleeping Sickness Epidemic in Uganda | publisher=Centers for Disease Control and Prevention | location=US | journal=Emerging Infectious Diseases | last1=Fèvre | first1=E. M. | last2=Coleman | first2=P. G. | last3=Welburn | first3=S. C. | last4=Maudlin | first4=I. | date=April 2004 | volume=10 | issue=4 | access-date=18 January 2017}}</ref>
{{бастама}}
| |||