Филиппин: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Сенат Төрағасы Тито Сотто Үй спикері Глория Макапагал-Арройо Үкімет түрі Унитарлы мемлекет Президенттік республика Конституция Республика Жұрты 100,981,437 Халық саны бойынша орны 13 Сарап жылы 2015 Lupang Hinirang instrumental.ogg Санақ жылы 2019 Тығыздық бойынша орны 27 ЖІӨ сараптаған жылы 2019ЖІӨ бойынша орны 36 АДИ 0,660 АДИ деңгейі орташа Физикалық және географиялық сипаттамалары Климат
1-жол:
{{Мемлекет
|Қазақша атауы = Филиппин Республикасы
|Шынайы атауы = [[Тагал тілі|тагалша]]:Republika ng Pilipinas<br>{{lang-tlen|RepublikaRepublic ngof Pilipinasthe Philippines}}
|Атау септігі = Филиппин
|Елтаңба =Coat of Arms of the Philippines.svg
7-жол:
|Ұраны = ''Maka-Diyos, Makatao, Makakalikasan, at Makabansa''<br /><small> "Құдай үшін, Халық үшін, Табиғат үшін және Отан үшін")</small>
|Әнұранның аты = Lupang Hinirang
|Аудио = Lupang Hinirang instrumental.ogg
|lat_dir =N |lat_deg =12 |lat_min =48 |lat_sec =0
|lon_dir =E |lon_deg =122 |lon_min =3 |lon_sec =0
15-жол:
|карта тақырыбы =
|Картада2 =
|Үкімет түрі = [[Унитарлы контитуциялымемлекет|Унитарлы]]<br />[[Президенттік республика]]<br />Конституция<br />[[Республика]]
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні =[[12 маусым]] [[1898 жыл]] ([[Испания]]-дан)<br> [[4 шілде]] [[1946 жыл]] ([[АҚШ]]-тан)
|Тілі = [[Филиппин тілі]], [[ағылшын тілі]]
<!-- |Тілдері = -->
24-жол:
|Ірі қалалары = [[Манила]], [[Кесон-Сити]], [[Давао]]
<!-- |Ірі қаласы = -->
|Басшы қызметі = [[Президент]]і<br />[[Вице-президент]]і<br />Сенат Төрағасы<br />Үй спикері
|Басшылары = [[Родриго Дутерте]]<br />[[Лени Робредо]]<br />[[Тито Сотто]]<br />[[Глория Макапагал-Арройо]]
|Жер аумағы = 299  764
|Жер аумағы бойынша орны = 72
|Судың үлесі = 0,6
|Этнохороним =
|Жұрты = {{profit}}100,981,437<ref name="2015 census">{{cite web|url=https://www.psa.gov.ph/content/highlights-philippine-population-2015-census-population|title=Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population |publisher= Philippine Statistics Authority|website=www.psa.gov.ph}}</ref>
|Жұрты =
|Халық саны бойынша орны = 1213
|Сарап жылы = 2015
|Санақ бойынша халық саны = 105 720 644<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php|title=Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013|author=Census.gov|date=2013|publisher=U.S. Department of Commerce|accessdate=2013-05-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GUHbJYCI|archivedate=2013-05-09}}</ref>
|Санақ жылы = 20132019
|Халық тығыздығы = 306$1.041
|Тығыздық бойынша орны = 27
|ЖІӨ = $354
|ЖІӨ сараптаған жылы = 2019
|ЖІӨ бойынша орны =36
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
52-жол:
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны =
|АДИ = {{profit}} 0,660<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2013|publisher=United Nations Development Programme|date=2013-03-14|accessdate=2013-03-14|deadlink=404}}</ref>
|АДИ =
|АДИ жылдық есебі = 2013
|АДИ бойынша орны = 117
|АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span>
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = 1 [[филиппин песосы]] = 100 сентаво (''сентимо'')&nbsp;(<code>[[ISO 4217|PHP]]</code>)
69-жол:
}}
[[Сурет:Map Philippinen.png|thumb|left|200px|Филиппиндер]]
'''Филиппин Республикасы''' ([[тагалТагал тілі|тагалша]] ''Republika ng Pilipinas''), немесе '''Филиппиндер''' ([[тагалТагал тілі|тагалша]] ''Pilipinas'') ({{lang-en|Republic of the Philippines}}) — [[Оңтүстік-Шығыс Азия]]дағы [[мемлекет]]. [[Тынық мұхит]]тағы [[Индонезия]] мен [[Тайвань]] арасында орналасқан көптеген [[арал]]дардан тұрады.
 
== Экономикасы ==
77-жол:
 
Бүгінгі Филиппиндер — аграрлы-индустриалды ел. Ең жақсы дамыған өндіріс салалары: электрондық, жеңіл өнеркәсіп, химиялық, ағашөңдеу, тамақ, фармацевтикалық. Ауыл шаруашылығы балық пен орман шаруашылықтарын қамтиды. Филиппиндер — кокос жаңғақтарын, банандар, күріш пен ананастар ірі экспорттаушысы. Маңызды сауда серіктері — [[АҚШ]], [[Тайвань]], [[Германия]], [[Жапония]], [[Гонконг]]. Елде жол инфрақұрылымдары едәуір дамыған — темір жолдар, автожолдар, өзен және теңіз транспорты. Елдің ірі порттары: [[Давао]], [[Манила]] және [[Себу]]. Ұлттық ақшасы — [[филиппин песосы]].
 
==Физикалық және географиялық сипаттамалары==
Филиппиннің жағдайы [[Малай архипелагы]]ның құрамына кіретін Филиппин аралдарын алып жатыр. Филиппинге тиесілі 7100-ден астам аралдардың ең үлкені: [[Лусон]], Минданао, Самар, Панай, Палаван, Негрос, Миндоро, Лейте, Бохол, Кебу. Солтүстіктен оңтүстікке қарай филиппин архипелагының ұзындығы 2000 км-ге тең, батысқа қарай шығысқа қарай - 900 км. Батыста аралдар [[Оңтүстік Қытай теңізі]]мен, ал шығысында - [[Филиппин теңізі]]мен, оңтүстігінде - [[Сулавеси теңізі]]мен, солтүстікте аралдар Бухари тайпасынан [[Тайвань аралы]]нан бөлінеді. Филиппин аралдарының солтүстік нүктесі Батан аралдары болып табылады. Оңтүстігі - Сибуты аралы. Ең батыс Балабақ аралы, ал шығыс - Миндана аралы. Жағалау желісі 36,3 мың км. Аралдардың жалпы ауданы 299,7 мың км² құрайды.
 
Аралдардың рельефі негізінен таулар болып табылады, олардың ең үлкені - [[Апо]] (2954 м) жанартауы Минданао аралында орналасқан. Аралиппель континентальды және мұхиттық литосфералық плиталардың қиылысында орналасып, [[Отты шеңбер|Тынық мұхит аймағындағы Өрт]] сақинасына енгендіктен тау тізбектері вулканнан шыққан, бұл сейсмикалық пен вулканизмнің жоғарлауымен сипатталады. [[Шұңғыма|Терең құдықтар]] мен вулканикалық аралдар Филиппиннің айрықша ерекшелігі болып табылады. Минданао аралының жағалауында, әлемдегі мұхиттардағы ең тереңдіктің бірі - 10 830 м дейінгі тереңдіктегі [[Филиппин шұңғымасы]] бар.
 
===Климат===
Филиппинде тропикалық теңіз климаты бар, ол ыстық және ылғалды. Жыл мұнда үш кезеңге бөлінеді: tag-init немесе tag-arav - наурыз айынан мамыр айына дейін созылатын ыстық, құрғақ уақыт (жаз), маусым-қараша айларына созылатын тег-улана-жаңбырлы кезең және тег-ламиг-суық құрғақ маусымы, ол желтоқсаннан ақпанға дейін созылады. Мамырдан қазанға дейін мұнда оңтүстік-батыс мусоны «хагабат» деп аталады, яғни қарашадан сәуір айына дейін «Амикхан» солтүстік-шығыс құрғақ муссонды басқарады. Температура, әдетте, 21 ° C-ден 32 ° C-ге дейін өзгереді, бірақ ол осы шектерден асып кетуі мүмкін. Қаңтар - ең суық ай, ал мамыр - ең ыстық ай.
 
Мұнда орташа жылдық температура 26,6 ° С құрайды. Аймаққа байланысты температура айтарлықтай өзгермейді. Аралдардың оңтүстік бөлігінде болсын, солтүстік немесе шығыс - температура шамамен бірдей. Ауа-райының үлкен әсеріне теңіз деңгейіне қатысты орын бар. Багуиодағы орташа температура теңіз деңгейінен 1500 метр биіктікте орналасқан, шамамен 18,3 ° С, бұл орын өте танымал.
 
Шілде-қазан айларында мұнда тайфун белдігінің арқасында жаңбыр жауады. Жауын-шашынның жылдық жауын-шашын мөлшері жылына 5000 мм-ден (200 дюйм), шығыс жағалауы сияқты, ашық далада, өсімдік жамылғылары үшін жылына 1000 мм (39 дюйм). Архипелагтағы ең суық циклон 1911 жылы шілдеде болған, бір күнде 1168 мм (46 дюйм) жауын болды. Багио - Филиппинде тропикалық циклонның кезеңі.
 
[[Тайфун]]дар жиі елдің солтүстік аймақтарына түседі, [[Цунами|цунами]] мүмкін.
 
== Галерея ==
<gallery caption="Филиппиндердің көрнекті тарихи жерлері" gallery="" mode="packed">
[[СуретFile:Coco Loco Beach Pano.jpg|thumb|1000px|]]
File:Siquijor (11052449716).jpg|
File:Banaue Philippines Batad-Rice-Terraces-03.jpg|
Line 88 ⟶ 103:
File:Banaue Philippines Ifugao-Tribesman-01.jpg|
</gallery>
 
[[Сурет:Coco Loco Beach Pano.jpg|thumb|1000px|]]
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Филиппин» бетінен алынған