Кабо-Верде: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Kasymov Кабо Верде бетін Кабо-Верде деген айдатқыш үстіне жылжытты (айдатқыш қалдырылмады)
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Мемлекет
|Қазақша атауы = Кабо-Верде Республикасы
|Шынайы атауы = República de Cabo Verde, Kabu Verdi
|Септік = Кабо-Верде
|Елтаңба =
|Байрақ = Flag of Cape Verde.svg
|Ұраны = Unidade, Trabalho, Progresso (Бірлік, Еңбек, Прогресс)
|Әнұранның аты = Cântico da Liberdade
|Аудио =
|lat_dir = N|lat_deg = 15|lat_min =5 |lat_sec = 14
|lon_dir = W|lon_deg = 23|lon_min =37 |lon_sec =56
|region = CV
|CoordScale = 2000000
|Картада = Location Cape Verde AU Africa.svg
|карта тақырыбы =
|Картада2 =
|Үкімет түрі = [[Парламенттік республика]]
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні = [[5 шілде]] [[1975 жыл]]
|Тәуелсіздігін алды = [[Португалия]]дан
|Тілі =
|Тілдері = [[Португал тілі]]<br>Аймақтық және жергілікті ресми тілі: [[кабовердиану]]
|Мемлекеттік діні =
|Астанасы = [[Прая]]
|Ірі қаласы = Прая
|Басшы қызметі = [[Кабо-Верде президенттерінің тізімі|Президенті]]<br />Премьер-министрі
|Басшылары = [[Жорже Карлуш Фонсека]]<br />Улиссеш Корреиа мен Силва
|Жер аумағы = 4033
|Жер аумағы бойынша орны = 166-шы
|Судың үлесі =
|Этнохороним =
|Жұрты = 539 560
|Халық саны бойынша орны = 167-ші
|Сарап жылы = 2016
|Санақ бойынша халық саны =
|Санақ жылы =
|Халық тығыздығы = 123,7
|Тығыздық бойынша орны = 89-шы
|ЖІӨ =
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|ЖІӨ бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|ЖІӨ (АҚТ) = 3,649 млрд.<ref name=imf2>{{cite web |url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614%2C668%2C638%2C674%2C616%2C676%2C748%2C678%2C618%2C684%2C624%2C688%2C622%2C728%2C626%2C692%2C628%2C694%2C632%2C714%2C636%2C716%2C634%2C722%2C662%2C718%2C642%2C724%2C643%2C199%2C644%2C733%2C646%2C734%2C648%2C738%2C652%2C742%2C656%2C746%2C654%2C754%2C664%2C698%2C666&s=NGDPD%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title = Burundi |publisher = International Monetary Fund |accessdate = 13 January 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160407230310/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614%2C668%2C638%2C674%2C616%2C676%2C748%2C678%2C618%2C684%2C624%2C688%2C622%2C728%2C626%2C692%2C628%2C694%2C632%2C714%2C636%2C716%2C634%2C722%2C662%2C718%2C642%2C724%2C643%2C199%2C644%2C733%2C646%2C734%2C648%2C738%2C652%2C742%2C656%2C746%2C654%2C754%2C664%2C698%2C666&s=NGDPD%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=# |archive-date = 7 April 2016 |dead-url = no |df = dmy-all }}</ref>
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2016
|ЖІӨ (АҚТ) орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 6,867<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны =
|ЖІӨ (номинал) = 1,747 млрд.<ref name=imf2/>
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2016
|ЖІӨ (номинал) бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 3,287<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны =
|АДИ = 0,654<ref name="HDI">{{cite web |url = http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title = 2016 Human Development Report |date = 2016 |accessdate = 21 March 2017 |publisher = United Nations Development Programme |archive-url = https://web.archive.org/web/20170718200510/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf# |archive-date = 18 July 2017 |dead-url = no |df = dmy-all }}</ref>
|АДИ жылдық есебі = 2017
|АДИ бойынша орны = 125-ші
|АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span>
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = [[Эскудо Кабо-Верде]]
|Интернет үйшігі = [[.cv]]
|ISO =
|Телефон коды = 238
|Уақыт белдеуі = [[UTC−1]]
|Түсініктемелер =
}}
[[Сурет:Cape Verde.2010-11-23.250m-per-px.jpg|thumb|right]]
'''Кабо -Верде Республикасы''' ({{lang-pt|República de Cabo Verde}}) — Батыс Африка жағалауларына жақын Атлант мұхитындағы 8 ірі және 10 ұсақ аралда орналасқан мемлекет.
[[Сурет:Flag of Cape Verde (1975-1992).svg|thumb|right]]
'''Кабо Верде Республикасы''' ({{lang-pt|República de Cabo Verde}}) — Батыс Африка жағалауларына жақын Атлант мұхитындағы 8 ірі және 10 ұсақ аралда орналасқан мемлекет.
 
Жер көлемі – 4033 км². Халқы – 406 мың адам (1999). Негізгі тұрғындары [[португалдар]] мен [[африкалықтар]] арасынан шыққан [[мулаттар]] (60%), сондай-ақ, банту (35%), баланте, мандьян, т.б. жергілікті ұлыстар мен еуропалықтар (3%), т.б. Ресми тілдері – [[португал тілі]] мен [[креол тілі]]. Тұрғындарының 90%-ынан астамы христиан дінінің католик тармағын ұстанады. Астанасы – Прая қаласы. (80 мың). [[Мемлекет]] басшысы – [[президент]] Ұлттық ассамблея депутаттары арасынан 5 жыл сайын сайланып отырады. (1996 жылдан – А.Машкареньяш Монтейру). [[Заң]] шығарушы органы – Ұлттық ассамблея (бір палаталы парламент) 79 депутаттан тұрады. Ұлттық [[мейрам]]ы 5 шілде – [[Тәуелсіздік күні]] (1975). Ақша бірлігі – [[эскудо]].
 
Табиғаты. Кабо Верде аумағы жанартаулық жыныстардан түзілген аралдардан тұрады. Қрі аралдары: Сантьягу, Санту-Антан, Боавишта, Фогу, т.б. Аралдарда әлі де жанартау конустары мен кратерлер бар (биіктігі 2829 м-ге жететін әрекетті жанартауы – Фогу). Климаты тропиктік пассаттық. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 250 мм. Шөлейттік, шөлдік өсімдіктер өседі. Табиғат ресурстарына өте кедей. Климат жағдайының қолайсыздығынан (құрғақшылық, су көздерінің болмауы) ауыл шаруашылығы өте нашар дамыған.
== Табиғаты ==
Табиғаты. Кабо Верде аумағы жанартаулық жыныстардан түзілген аралдардан тұрады. Қрі аралдары: Сантьягу, Санту-Антан, Боавишта, Фогу, т.б. Аралдарда әлі де жанартау конустары мен кратерлер бар (биіктігі 2829 м-ге жететін әрекетті жанартауы – Фогу). Климаты тропиктік пассаттық. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 250 мм. Шөлейттік, шөлдік өсімдіктер өседі. Табиғат ресурстарына өте кедей. Климат жағдайының қолайсыздығынан (құрғақшылық, су көздерінің болмауы) ауыл шаруашылығы өте нашар дамыған.
 
== Тарихы ==
Кабо Верде деген сөз португал тілінен аударғанда Жасыл мүйіс аралдары деген ұғымды береді. Ол аралдарды алғаш ашқандар венециялық А.Кадамосто (1456) және генуялық Антонино де Нола (1460). 1462 жылы бұрын ешкім мекендемеген аралдарға португалдар келіп жетіп, 1495 жылы өздерінің отары деп жариялайды. Аралдарды 1581 жылы [[Испания]] басып алып, 1640 жылы қайтадан Португалияға өтті. 15 – 18 ғасырларда отаршылар бұл аралдарды Африкадан тасылатын құл саудасының басты орталықтарының біріне айналдырды. 19 ғасырдың 2-жартысынан бастап құл саудасына тыйым салынуына байланысты ел экономикасы кері кетті. 2-дүние жүзілік соғыстан кейін аралдарды мекендейтін жергілікті халық арасында Португалия үкіметіне қарсы ұлт-азаттық қозғалысы күшейді. Қозғалыс басшылары жер-жерде жасырын ұйымдар құруға кірісті. Португалия үкіметі аралдарды 1951 жылы “теңіздің арғы жағындағы провинция” деп атап, 1972 жылы “ішкі автономия” құқын беруге мәжбүр болды. 1974 жылы сәуірде Португалияда болған төңкерістен кейін, ұлт-азаттық қозғалысы шешуші сәтке жетті. Португалияның жаңа үкіметі қозғалыс басшыларымен келіссөз жүргізе бастады. 1974 жылы желтоқсанда [[Лиссабон]]да елдің тәуелсіздігі туралы келісімге қол қойды. 1975 жылы 5 шілдеде Кабо Верде жеке мемлекет құруға кірісті. Кабо Верде 1975 жылдан бастап БҰҰ мүшесі.
 
== Экономикасы ==
Аса қиын климат жағдайларына байланысты ([[құрғақшылық]], [[су]] көздерінің тапшылығы, т.б.) ауыл шаруашылығы өнімдері елдің [[азық-түлік]] қажеттілігін 10 – 15% ғана қанағаттандырады. [[Жүгері]], [[қант қамысы]], картоп және экспортқа [[темекі]], [[банан]], [[кофе]] өсіріледі. Ауыл шаруашылығында халықтың 10%-ы жұмыс жасайды. Аралдардың айналасы балыққа бай. [[Балық]] аулаумен халықтың 5%-ы айналысады және балық өнімдері ел экспортының 35 – 40%-ын құрайды. Өнеркәсіп ([[тұз өндіру]], [[спирт]], [[сабын]], [[ұн шығару]], т.б.) өте нашар дамыған, ұлттық өнімнің 7%-ын ғана береді. Ел экономикасына қаржы, негізінен, шетелдіктерге қызмет көрсету салаларынан түседі. Елдің ұлттық табысы жылына 436 млн. [[АҚШ]] долл-ы, жан басына шаққанда – 850 долл., сыртқы қарыз 210 млн. долл. Негізгі сауда серіктестері: [[Португалия]] ([[экспорт]] – 50%; импорт – 40,1%), [[Нидерланд]], [[Алжир]], [[Италия]], [[Кот-д’Ивуар]], т.б. Үкімет ішкі және сыртқы сауданы қатаң бақылауда ұстайды.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Кабо-Верде» бетінен алынған