Топонимика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Bekarys wk (талқылау | үлесі) |
Bekarys wk (талқылау | үлесі) |
||
78-жол:
==Топонимика және география==
География үшін топонимия өте маңызды. Топонимдер географиялық объектілердің орналасуын анықтау үшін және жеке географиялық түсініктерді көрсетеді. Тарих үшін уақыт бойынша бағдар маңызды болса, география үшін кеңістіктегі бағдар өте маңызды. «Географиялық орналасуы» ұғымы өте жақсы дамыған. Бұл жерде [[[https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9 Н. Баранскийдің]]] үлкен рөл атқарды, оның айтуынша: « Географиялық объектілердің математикалық орналасуы координаттар жүйесінде, физикалық орналасу - физикалық картада, экономика-географиялық орналасу - экономикалық картады, саяси-географиялық орналасуы - саяси картада беріледі». Географиялық картаға түсірілген бұл және түрлі ақпараттың құдайы арасында номенклатураның құрметті орны бар. Географиялық картаға енгізілген осы және басқа да түрлі ақпараттардың ішінде номенклатура құрметті орынға ие. Географиялық нысандар алуан-түрлі болып келеді және оларды тағайындау үшін арнайы сөздер қажет. Брест және Бобруйск қалалары көлемдері бойынша шамамен тең және картада бірдей белгілермен белгіленеді. Бірақ олардың арасында тек математикалық немесе географиялық тұрғыда айырмашылықтар ғана емес, олардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл жерде А.В. Даринскийдің сөзін өте орынды: «жекелеген географиялық объектілердің әр-қайсысы өзінше ерекше және олардың әр-қайсысына олармен біртұтас болып келетін белгілі бір географиялық атау сәйкес келеді».
География тек қана жеке ұғымдармен ғана емес, сондай-ақ апеллятив лексикада көрсетілген жалпы ұғымдармен және де географиялық терминдерде көрсетілген жеке географиялық ұғымдармен де жұмыс істейді. Жеке географиялық ұғымдар салыстырмалы, бірақ бағыныңқы емес. Бұл қатынастар келесі сипаттамаларда көрсетілген: 1. Жалпы географиялық ұғымдар. Мысалы, өзен, көл, жазық, тау және т.б. 2. Географиялық объектілердің өзіндік ерекшелігін айқындайтын жеке ұғымдар. Оларға мыналар жатады: а) географиялық объектілерге тән ерекшеліктер көрсететін ұғымдар (мысалы, Енисей, Байкал, Ұлы Орыс жазықтығы, Кавказ және т.б.); б) аймақтық ұғымдар, жекелеген елдердің немесе аймақтардың географиясын көрсететін ұғымдар (мысалы, [[Польша]], [[Франция]], [[Белорус КСР]] және т.б. с) Күрделі жеке ұғымдар. Олар географиялық объектінің бірнеше ерекшеліктері негізінде қалыптасады: бедер пішіні, аймақтағы өзендердің ерекшеліктері, климат, топырақ, өсімдік, популяция және олардың айналысатын шаруашылығы және т.б. ерекшеліетер негізіндегі ұғымдар 3. Реферат ұғымдары географиялық ортада немесе ел экономикасында тән құбылыстарды қалыптастырады. олардың себептері (климат, өндірістік қатынастар және т.б.) географиялық объектілердің қасиеттерін, олардың өзара қатынастарын анықтайды. Мұндай ұғымдар географияда зерттелген маңызды немесе одан да көп маңызды фактілерді байланыстырады және басқа тұжырымдамаларды («табиғи жағдайлар», «шикізат көзі» және т.б.)
==Топонимика және тарих==
| |||