Мысыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш →Тағы қараныз: clean up, replaced: {{Countries of Africa}} → {{Африка елдері}} using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Мемлекет
|Қазақша атауы = Мысыр Араб Республикасы
|Шынайы атауы =
|Атау септігі = Мысыр
|Елтаңба = Coat of arms of Egypt.svg
12-жол:
|region =
|CoordScale =
|Картада =
|карта тақырыбы =
|Картада2 =
|Үкімет түрі =
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні = [[28 ақпан]] [[1922 жыл]]
|Тәуелсіздігін алды = [[Британ
|Тілі = [[
|Мемлекеттік діні = [[ислам]] ([[Әһл әс-Сунна]] бағыты)▼
▲ |Мемлекеттік діні =
|Астанасы = [[Каир]]
|Ірі қалалары =
|Басшы қызметі = [[Мысыр президенттерінің тізімі|Президенті]]
|Басшылары = [[Әбдел Фаттах Ас-Сиси]]<br>[[Мұстафа Мадбули]]<br />[[[[Әли Абдул Аал Сайед Ахмед]]]]▼
▲ |Басшы қызметі = [[Мысыр президенттерінің тізімі|Президенті]] <br />[[Мысыр Премьер-министрі|Премьер-министрі]]
|Жер аумағы = 1 010 408 <ref>{{cite web|url=http://www.capmas.gov.eg/pdf/EgyptinFigures2015/EgyptinFigures/Tables/PDF/1-%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86/pop.pdf |title=Total area km2, pg.15 |publisher=Capmas.Gov – Arab Republic of Egypt |accessdate=8 May 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150321110107/http://capmas.gov.eg/pdf/EgyptinFigures2015/EgyptinFigures/Tables/PDF/1-%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86/pop.pdf |archivedate=21 March 2015 |df= }}</ref>
▲ |Басшылары = [[Әбдел Фаттах Ас-Сиси]]<br>[[Мұстафа Мадбули]]
|Жер аумағы бойынша орны = 29-шы
|Жер аумағы бойынша орны = 30 ▼
|
|Жұрты = {{өсім}} 97 041 072<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php|title=Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2017|author=Census.gov|date=2017|publisher=U.S. Department of Commerce|accessdate=2016-04-06|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GUHbJYCI?url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php|archivedate=2013-05-09|deadlink=yes}}</ref>
|Сарап жылы = 2017
|Санақ бойынша халық саны =
|Санақ жылы =
|Халық тығыздығы =
|Тығыздық бойынша орны =
|ЖІӨ =
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|ЖІӨ бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|ЖІӨ (АҚТ) = {{өсім}} 1,396 трлн.<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=49&pr1.y=11&c=469&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate=3 May 2018}}</ref>
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019
|ЖІӨ (АҚТ) орны = 21-ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 14,080<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 100-ші
|ЖІӨ (номинал) = 301,056 млрд.<ref name=imf2/>
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019
|ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 49-шы
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 3,005<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 113-ші
|АДИ = {{өсім}} 0,696<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
▲ |АДИ = 0.702
|АДИ жылдық есебі =
|АДИ бойынша орны =
|АДИ деңгейі = <font color="#ffcc00">
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = [[Мысыр
|Интернет үйшігі = [[.eg]]
|ISO =
|Телефон коды = 20
|Уақыт белдеуі =
|Түсініктемелер =
}}
'''Мысыр''' ([[Көне мысыр тілі|көне мысырша]]: {{lang|egy|Km.t}}; [[Копт тілі|коптша]]: {{lang|cop|Ⲭⲏⲙⲓ}} – ''Kīmi''; {{lang-ar|مصر}} – ''Mi{{unicode|ṣ}}r''; [[Араб тілі#Мысыр диалекті|масрише]]: {{lang|ar-eg|Máṣr}}), ресми түрде '''Мысыр Араб Республикасы''' — [[Африка]] құрылығының солтүстік-шығысын және [[Азия]]дағы Синай түбегін алып жатыр.<ref>Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007.▼
▲'''Мысыр''' ([[Көне мысыр тілі|көне мысырша]]: {{lang|egy|Km.t}}; [[Копт тілі|коптша]]: {{lang|cop|Ⲭⲏⲙⲓ}} – ''Kīmi''; {{lang-ar|مصر}} – ''Mi{{unicode|ṣ}}r''; [[Араб тілі#Мысыр диалекті|масрише]]: {{lang|ar-eg|Máṣr}}), ресми түрде '''Мысыр Араб Республикасы''' — [[Африка]] құрылығының солтүстік-шығысын және [[Азия]]дағы Синай түбегін алып жатыр.<ref>Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия.
ISBN 9965-36-216-5</ref>
==
Бүгінгі Мысыр – [[Африка]]ның солтүстік-шығысында орналасқан ірі араб елі. Оның аумағының бір бөлігі - [[Синай түбегі]] - [[Азия]]да жатыр. Екі құрлықтың арасындағы [[шекара]] [[Суэц каналы]]ның бойымен өтеді. Мысырдың миллион текше километрден асатын аумағының 96% - бұл сирек кездесетін шұрайлы жерлерден тұратын шөлді дала, ал шөлді даланың аумақты бөлігі –құмды емес, таулы болып келеді. Қалған бөлігінде 70-миллиондық тұрғыны бар елдің 9 пайызды әлі күнге дейін өмір сүріп жатқан [[Ніл]]дің алқабы мен атырауы. Тіпті ежелгі грек тарихшысы Геродот «Египет – Нілдің сыйы» деп айтқан болатын. Ұлы өзеннің арнасы мың жарым километрге созылып, оңтүстіктен, Суданмен жалғасып жатқан шекарасынан солтүстікке, [[Жерорта теңізі]]нің жағалауына дейін, шығыс Аравия шөлейтін Батыс Ливия шөлейтінен бөліп жатыр. Нілдің бойындағы «тіршілік жолағының» арнауы оңтүстігінде бір километрден Каир ауданына дейін 20-25 километрге дейін жетеді. Құнарлы алқапты жан-жағынан шөл дала қоршаған.Бұл шөл далада су жоқ болғандықтан, адам өте сирек ұшырасады.Әдетте ондай бірен-саран кездесетіндер-көшпелі бәдәуилер.Негізгі малы-түйе,қой,ешкі.
Line 104 ⟶ 96:
1979 жылдан шетел капиталдарының құйылуы анағұрлым өсті. Елдің барлық аудандарын бірімен-бірін жалғастырып жатқан жол құрылысы кеңейді, мектептер, емханалар салынды, сымтетік байланысы жаңартылып, кеңейді. Мысырдық фунт тұрақты валютаға айналды. Туризм индустриясы қарқынды дамуда - ондаған жаңа қонақ үйлер бой көтерді, [[Қызыл теңіз]]де жаңа курорт орталықтары құрылды, көптеген ежелгі ескерткіштер қалпына келтірілді.
==Музыкасы==
Мысырдың бізге жеткен музыкалық аспаптары біздің заманымыздан бұрын 3 мың жыл жылдыққа саяды. Қабыт қабырғаларына, бедерлеп түсірген әншілердің, музыканттардың бейнелері музыканың ерте заманнан бастап дамығанын көрсетеді. Мысыр музыкасы ең алғашқы жеке дауыс түрінде қалыптасқан. Алғаш көп дауысты музыка ''Жаңа патшалық дәуірінде '' туғанға ұқсайды. ЕАР-ды мекендеген елдерде сақталып келген музыкалық аспаптардың төркіні Ежелгі Мысырда жатыр.
Line 113 ⟶ 106:
* Органдар,
* Әр түрлі барабандар, Дүние жүзінің мұражайларында сақтаулы жатыр. Музыка өнерін түсінудің этикалық негізі де Мысырда туған. Мысыр жазушылары музыканы ''пайдалы'' және ''зиян'' деп екіге бөлген.
== Табиғаты ==
Ніл алқабында Мысырдың бай өлкесі мен атырауында жердің әрбір текше метрі барынша пайдаланылады. Мұнда бидай, арпа, қарақұмық, күріш, жүгері, мақта, қант құрағы, көкөністер, зәйтүн мен дәмдеуіштер өсіріледі. Орман, тоғайлар мүлдем жоқ, бірақ та Нілдің жағалауында құрма пальмалары өседі. Жеміс ағаштары, банан плантациялары мен жүзімдер Нілдің шұраттары мен атырауында өздерін өте тамаша сезінеді. Жерорталық жағалауларда негізінен пальма тығыз өскен жағажайлар, Синай түбегінде – көлденеңінен кесілген жатқалдар, барлық түске боялған тау реңжердері көз тартады. Шөлейттің ортасында шоқ тоғайлары мол өскен шұраттар, плантациялар мен мол өнімді дәнді дақылды егістіктері бар жасыл аралдар.
== Мемлекеттік құрылымы ==
Мысыр Араб Республикасының Басы және оның қарулы күштерінің жоғарғы бас билеушісі президент, “раис” деп аталады. Бұл лауазымды Хосни Мүбарак атқарады.
Line 126 ⟶ 118:
=== ЕАР ресми мейрамдары ===
* 1 қаңтар – Жаңа жыл
* 7 қаңтар – Рождество
Line 143 ⟶ 134:
=== Тілі ===
Мысырдағы өзара сөйлесу тілі араб тілінің бір диалектасы, ресми тілі – “жоғары” араб тілі деп аталатын тіл. Арабтар оңнан солға қарай жазады.. Бірақ сандары солдан оңға қарай жазылып, оқылады. Мысырда ағылшын тілі білімі өте көмектеседі. Қалалар мен курорттық орталықтарда тұратын көптеген арабтар ағылшын тілінде тілдесе алады; жол көрсеткіштерінде және көше атауларында жие-жие ағылшын және латын шрифтері пайдаланылады.
Line 152 ⟶ 142:
== Дін ==
Мысыр Респуликасының діні - [[Ислам]]. Олар: 90% - Сүнни мұсылмандар, 5-6% суфи және 3-4% [[шиға]].
Line 158 ⟶ 147:
Мысырдың заңдары Шариғатқа негізделеді.
=== Копт христиандары ===
«Копт» сөзі арабтың «купт» сөзінен, ал оның өзі гректің «эгиптос» сөзінен шыққан. Бірақ түп тамыры одан да тереңіректе ежелгіегипеттік "Ха-Ка-Птах" сөзінен таралуы да мүмкін. Коптар Ніл алқабын мекендеген алғашқы египеттік христиандардың ұрпақтарымыз деп санайды. Египтегі христианшылдықтың пайда болған жері Александрия, бұл жерден ол елдің ішінде екі негізбен: анахореттік және монаштық қоғамдастық ретінде тарады. Коптар [[Иса Мәсіх|Иисус Христосқа]] екі – тәңірлік және адамдық табиғат емес, тек бір ғана тәңірлік табиғат қана тән деген сенімді ұстады. Әлемдік Халкидон Соборы 451 ж. монофизиттікті қате ілім деп айыптағаннан кейін, Египеттегі копт шіркеуі ортодоксалды христиан шіркеуінен ажырады.
Line 167 ⟶ 156:
== Әкімшілік құрылысы ==
Мысыр Республикасы 29 аймаққа бөлінеді (арабша: ''muhafazat''). Ал оларда ауданларға (''markaz'лар'') бөлінеді .
Line 242 ⟶ 230:
== Тағы қараныз ==
* [[Ежелгі Мысыр]]
* [[Мысыр пирамидалары]]
Line 259 ⟶ 246:
{{wikify}}
[[Санат:Мысыр|*]]
| |||