Агрономия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
8-жол:
'''Агрономияның міндеті''': өсімдіктің өсуіне қолайлы жағдай туғызу, олардың өнімділігін арттыру, өсімдік селекциясын жақсарту, топырақ құнарлылығын қалпына келтіру және арттыру екендігі айқындалды. Қазақ жерінде агрономиялық ғылми-зерттеу жұмыстары Темір (1907), Семей (1911) тәжірибе танаптары ашылғаннан кейін кәсіби жолға қойылды. 1925 – 32 ж. Қазақстанда өлкені зерттеу қоғамы құрылды. Алматы, Семей, Орал, т.б. қалаларда ауыл шаруашылық мамандарын дайындайтын мектептер, курстар, техникумдар ашылды. Оларда оқу-ағарту ісімен бірге ғылыми-зерттеу жұмыстары да жүргізілді. 1924 ж. өсімдік қорғау стансасы (1958 жылдан [[Қазақ өсімдік қорғау ғылыми-зерттеу институты]]), 1926 ж. [[Тыңайтқыш]] және агрономиялық топырақтану институты (1934 жылдан [[Қазақ егіншілік ғылыми-зерттеу институты]]) және 1929 ж. құрамында ботаника бөлімі бар Топырақтану институты (1934 жылдан Қазақстан Ғылым академиясының Топырақтану институты) ұйымдастырылды. Қазақ ауыл шаруашылық институты (1930) және [[ВАСХНИЛ]]-дің Қазақ филиалы (1940) құрылғаннан бастап агрономия ғылымы бір жүйеге түсіп зерттеле бастады. Соның нәтижесінде Қазақстан ғалымдары егіншіліктің топырақ қорғау жүйесінің негізі – топырақты су және жел эрозиясынан қорғайтын сыдыра жыртып өңдеу әдісін тапты. Кезінде сол үшін бір топ ғалымдарға ([[Александр Бараев]], т.б.) Лениндік сыйлық (1972) берілді. 1939 – 45 жылдары [[Ақтөбе облысы]]ның [[Ойыл ауданы]]ндағы «Құрман» ұжымшарының диханы [[Шығанақ Берсиев]] тары шығымдылығын арттыруда дүниежүзілік рекорд жасады. Ол әр гектардан: 1940 ж. 155,8 ц; 1941 ж. 165 ц; 1942 ж. 175 ц; ал 1943 ж. 201 ц өнім жинады. Сондай-ақ [[Ыбырай Жақаев]] ([[Қызылорда облысы]], [[Шиелі ауданы]]) бекітілген егістің әр гектарынан орта есеппен 80 – 90 ц (1942 – 66), ал тәжірибе телімшесінің әр гектарынан 171 ц күріш алды. Қазақстанда агрономия ғылымының салалары: егіншілік, агрохимия, топырақтану, өсімдік өсіру, т.б. өз алдына жеке сала ретінде дамыған.
==Агротехника ==
'''Агротехника''' – [[ауыл шаруашылық]] [[дақыл|дақылдарын]] егіп өсіру тәсілдерінің жүйесі;
'''Агротехника''' – ауыл шаруашылық дақылдарын егіп өсіру тәсілдерінің жүйесі; егіншілік технологиясы. Агротехника өсімдіктің биологиялық ерекшеліктерін, қоршаған ортаның жағдайын, дақылды егіп өсіру тәсілдерін және агрономия жетістіктерін негізге алады. Агротехниканың мақсаты – топырақтың ылғалдылығын сақтау арқылы құнарлылығын арттыру, оны су мен жел эрозиясынан қорғау, сондай-ақ аз қаржы жұмсап ауыл шаруашылық дақылдарынан мол өнім алу. Агротехника шараларына ауыспалы егісті пайдалану, топырақ өңдеу, тыңайтқыш шашу, тұқым әзірлеу, тұқым дайындау, егін егу, егісті күту, суару, ору, бастыру, арамшөптерден, ауыл шаруашылық зиянкестерінен қорғау, ауруларынан тазарту жатады. Қазақстанда агротехниканы дамытуда Астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты (Шортанды) ғалымдары көп еңбек сіңірді. Қуаң далада құрғақшылыққа жол бермеу, өнімділігі аз, шалғындар мен жайылымдарды түбегейлі жақсарту, сортаң жерлерді игеру, Қазақстанның солтүстік облыстарына лайықтап тұқым өсіру жүйесін жасап, өндіріске енгізді; эрозияға қарсы қолданылатын машиналар (сыдыра жыртқыш құралдар, тұқым сепкіштер, тырмалар, т.б.) құрастырды. Агротехниканы шаруашылықтың және ауа райының жылдық ерекшеліктеріне, ауыл шаруашылық ғылыми және озат практикалық жетістіктерге сүйеніп жүргізіледі. Соның нәтижесінде агротехниканы егіннің тұрақты мол өнімін беруін, еңбек өнімділігінің артуын қамтамасыз етеді.
Агротехника - егіншілік технологиясы. Агротехника [[өсімдік]]тің [[биология|биологиялық]] ерекшеліктерін, [[қоршаған орта|қоршаған ортаның]] жағдайын, [[дақыл|дақылды]] егіп өсіру тәсілдерін және агрономия жетістіктерін негізге алады.
==Агротехниканың мақсаты==
[[Топырақ|Топырақтың]] ылғалдылығын сақтау арқылы құнарлылығын арттыру, оны [[су]] мен [[жел эрозиясы|жел эрозиясынан]] қорғау, сондай-ақ аз қаржы жұмсап [[ауыл шаруашылық]] дақылдарынан мол [[өнім]] алу. Агротехника шараларына:
*ауыспалы егісті пайдалану
*[[топырақ]] өңдеу
*[[тыңайтқыш]] шашу
*[[тұқым]] әзірлеу
*[[тұқым]] дайындау
*[[егін]] егу
*егісті күту
*суару
*[[ору]]
*бастыру
*[[арамшөптер|арамшөптерден]], [[ауыл шаруашылық]] зиянкестерінен қорғау
*ауруларынан тазарту жатады.</br>
'''Агротехника''' – ауыл шаруашылық дақылдарын егіп өсіру тәсілдерінің жүйесі; егіншілік технологиясы. Агротехника өсімдіктің биологиялық ерекшеліктерін, қоршаған ортаның жағдайын, дақылды егіп өсіру тәсілдерін және агрономия жетістіктерін негізге алады. Агротехниканың мақсаты – топырақтың ылғалдылығын сақтау арқылы құнарлылығын арттыру, оны су мен жел эрозиясынан қорғау, сондай-ақ аз қаржы жұмсап ауыл шаруашылық дақылдарынан мол өнім алу. Агротехника шараларына ауыспалы егісті пайдалану, топырақ өңдеу, тыңайтқыш шашу, тұқым әзірлеу, тұқым дайындау, егін егу, егісті күту, суару, ору, бастыру, арамшөптерден, ауыл шаруашылық зиянкестерінен қорғау, ауруларынан тазарту жатады. [[Қазақстан|Қазақстанда]] агротехниканы дамытуда Астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты ([[Шортанды]]) ғалымдары көп [[еңбек]] сіңірді. Қуаң [[дала|далада]] құрғақшылыққа [[жол]] бермеу, өнімділігі аз, [[шалғын|шалғындар]] мен жайылымдарды түбегейлі жақсарту, сортаң жерлерді игеру, Қазақстанның солтүстік облыстарына лайықтап [[тұқым]] өсіру жүйесін жасап, өндіріске енгізді; эрозияға қарсы қолданылатын машиналар (сыдыра жыртқыш құралдар, тұқым]] сепкіштер, [[тырма|тырмалар]], т.б.) құрастырды. Агротехниканы [[шаруашылық|шаруашылықтың]] және [[ауа райы|ауа райының]] жылдық ерекшеліктеріне, ауыл шаруашылық ғылыми және озат практикалық жетістіктерге сүйеніп жүргізіледі. Соның нәтижесінде агротехниканы егіннің тұрақты [[мол өнімі|мол өнімін]] беруін, [[еңбек]] өнімділігінің артуын қамтамасыз етеді.
 
==Агрохимия ==
'''Агрохимия, агрономиялық химия''' – топырақ пен өсімдікте өтетін химиялық процестер, өсімдік қорегінің құрамы, сондай-ақ өсімдіктің қоректенуі үшін тыңайтқыш қолдану туралы ғылым; егіншілікті химияландырудың ғылыми негізі. Диханшылықтың өркендеуіне байланысты пайда болды. Агрохимияның негізін салушылардың бірі – француз ғалымы Жан Буссенго (1836). Ол өсімдіктерге тікелей тәжірибе жасау арқылы табиғатта азот айналымы болатынын болжап білді. Кейін неміс ғалымы Юстус Либих (1840) топыраққа тыңайтқыш шашудың маңыздылығын дәлелдеді, ал Англияда дүние жүзіндегі ең алғаш суперфосфат шығаратын зауыт (1843) салынды.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Агрономия» бетінен алынған