{{Қорық аймақ | name =ДИАТОМДЫ БАЛДЫРЛАР | image =СуракDiatoms through the microscope.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}} '''Диатомды балдырлар ''' (''Dіatomeae'') – бір [[клетка|клеткалы]]лы организмдердің айрықша тобы. Олардың клеткалары кремнеземнен тұратын тас қабықпен ([[панцирь]]) қапталған, сондықтан оларды кремнийлі балдырлар (Вacіllarіophyta) деп те атайды. Д.Диатомды б.балдырлар табиғатта өте кең таралған: [[ащы]], тұщы суларда, [[су]] қоймаларында, ылғал топырақта, [[мүк|мүкте]], су өсімдіктерінде көп кездеседі. 12 мыңдай түрі (ішінде қазбадан табылғандары да бар) белгілі. Олар 2 класқа (Рennatophyceae, Сentrophyceae), 9 қатарға, 300-ге тарта туысқа біріктіріледі. Қазақстанда 700-ге жуық түрі бар. Д.Диатомды б.балдырлар өте майда (4 – 2000 мкм) келеді, жеке немесе шоғыр ([[жұлдыз]], [[тізбек]],[[таспа]], [[жіпше]], [[бұта]] тәрізді) құрып тіршілік етеді. Д.Диатомды б-дыңбалдырлардың хлоропластылары а және с хлорофиллдерінен және қоңыр түс беретін фукоксантин затынан тұрады. Клетканың тас қабығы қақпағы (эпитека) бар қорапқа (гипотека) ұқсайды, шамамен тең екі бөліктен құралады. Қабықтағы саңылаулар арқылы сыртқы ортамен зат алмасу жүреді. Д.Диатомды б.балдырлар негізінен екіге бөліну арқылы көбейеді, яғни аналық клеткадан әр бөліктің біріне эпитека, екіншісіне гипотека өтеді де, қалған жетіспейтін бөліктер жаңадан пайда болады. Сондай-ақ жыныстық ([[изогамия]], [[гетерогамия]], [[оогамия]]) жолмен де көбейеді. Д.Диатомды б.балдырлар су түбіндегі шөгінді сапропелийлердің негізін құрайды. Шөгінді тау жынысы диатомит, негізінен, осы балдырлардың қабықшаларынан тұрады. Д.Диатомды б.балдырлар юра кезеңінен белгілі. Бұлар жалтырауық [[балдыр|балдырлар]]лар мен сары жасыл балдырлардан шыққан деп есептеледі. Кейбір ғалымдар Д.Диатомды б-дыбалдырларды қарапайымдыларға да жатқызады. Д.Диатомды б.балдырлар жеңіл, денесі кеуекті болғандықтан адсорбтану қасиеті өте жоғары, тамақ өнеркәсібінде, [[химия]], [[медицина]], [[құрылыс]]тақұрылыста кеңінен қолданылады. Д.Диатомды б-менбалдырлармен су жануарлары қоректенеді. [[Санат:Д]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]
