Жарма ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Жер аумағы 22,6 мың км². Тұрғыны 49,1 мың адам, орташа тығызд. 1 км²-ге 2,1 адамнан келеді (2009). Аудандағы 87 елді мекен 1 қалалық, 8 кенттік және 16 ауылдық округке біріктірілген. Аудан орталығы – Қалбатау а. Жері таулы және шоқылы болып келеді. Ауданның солт.-шығысында Қалба жотасы орналасқан. Абсолютiк биіктігі 500 – 865 м болатын Асқарлы, Сарыжал, Қарауылтөбе, Жуантөбе, Барақтықан, Ақбиік, Қарамұрын шоқылары бар. Оңт.-шығысында абсолютiк биіктігі 780 – 1090 м. Сарыжал, Қандығатай, Жұмағұл, Қарғалы, Желдіқара, Қаратақыр, Әулиешоқы, Семетей, Мұсасерек шоқылары орналасқан. Шар өз-нің жоғ. алабын және аудан жерінің батысы мен солт.-батысын Еңірекей, Қызылбиік, Сабал, Белтерек, Қаратау, Қасымбел, Маятас, Арқат және Қарағайлы таулары қамтыған. Кен байлықтарынан алтын, кобальт, никель, қалайы, вольфрам, құрылыс материалдары, т.б. бар. Климаты тым континенттік. Қаңтардағы орташа ауа температурасы –16 – 18°С, шілдеде 20 – 21°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлш. 200 – 300 мм. Жер беті суын ауданның шығыс жағында – [[Шар]] мен Қызылсу өзендері құраса, оңт-нде Шардың сол саласы – Жарма өз. мен Зайсан көліне құятын Көкпекті мен Ащысу өзендері құрайды. Көлдер ауданның тек батыс жағында кездеседі. Ірілері: Қазылжан, Балықшы көлдері, Шолақтерек, Ақсор, Тұздыкөл, Ащыкөл, Қарасор. [[Шар (өзен)|Шар өзені]]нде Ақжол мен Бөке кенттерін сумен қамтамасыз ету үшін [[Шар бөгені]] салынған. Аудан жерінде негізінен қара, қызғылт қоңыр және боз топырақтар тараған. Онда бұта аралас селеу, көде, бетеге, жусан өседі. Өзен бойларында көптеп тоғайлар кездеседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қоян, биік тауларда арқар, сарышұнақ, суыр, көлдер мен өзен бойларында қаз, үйрек, шағала, аққу, далалы жерлерде бозторғай, безгелдек, бұлдырық, дала бүркіті мекендейді. А. ш-на пайдаланылатын жерінің аумағы 2,17 млн. га (2008), жыртылған жері 26,5 мың га, шабындығы 128,2 мың га, жайылымы 1,97 млн. га. Аудан жерімен «Түрксіб» т. ж. мен респ. маңызы бар Алматы – Семей автомобиль жолы өтеді.

 

 

Өлке табиғаты бай әрі алуан түрлі. Өзен-сулар, көгілдір жоталар, тау шатқалдары әсемдігімен көз тартады. Бұл өңір табиғи байлықтарға да кенде емес, мұнда алтын, қымбат бағалы және әрлеуші тастар, қара мәрмәр, әк тас қоры бар. Аудан аумағы арқылы мемлекеттік мәндегі теміржол желісі, Алматы – Лениногорск, Омбы – Майқапшағай автомобиль жолдары өтеді.