Малайя топаралы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Малайя топаралы''' — [[Жер шары]]ндағы ең ірі аралдар шоғыры. [[Экватор]]дың 6° с.е. мен 11° о.е. аралығындағы екі қапталын алып жатыр. Құрлықтық Азия мен Австралияның аралығында. Жалпы ауданы 2 млн. км², 10 мыңға тарта аралдар кіреді. Үлкен және [[Кіші Зонд]], [[Филиппин]], [[Молукка]] аралдары және көптеген ұсақ аралдар тобынан тұрады. Ең ірілері [[Үлкен Зонд]] аралдар тобындағы [[Суматра]], [[Калимантан]], [[Сулавеси]] және [[Ява]] аралдары. Жер бедерінде биіктігі орташа және аласа таулар көп. Ең биік жері Калимантан аралындағы [[Кинабалу тауы]] (4101 м). Ірі аралдарда жазықтар бар. Малайя топаралы [[Альпі]]-[[Гималай]] және [[Тынық мұхит]] қатпарлы белдеулерінің түйіскен жерінде орналасқан. Сөнген және әрекетті жанартаулар көп ([[Кракатау]], т.б.).

 

Климаты экваторлық және субэкваторлық, ыстық әрі ылғалды. Ауаның температурасы жыл бойы бірқалыпты, 23 — 27°С. Жылдық [[жауын-шашын]] мөлшері 1500 — 2000 мм, тауларда 5000 мм-ден асады. Өзендері қысқа, суы мол. Жазықтарда және аласа тауларда [[тропиктік ормандар]] өседі (пальманың түрлері, [[фикус]], [[панданус]], [[банан]], т.б.). Түрлі маймылдар ([[орангутанг]], [[гиббон]], т.б.), [[жолбарыс]], [[піл]], [[мүйізтұмсық]], орман құстары мекендейді. Кен байлықтарынан [[мұнай]], [[темір]], [[никель]], [[марганец]], т.б. кендердің қоры мол. Малайя топаралы [[Индонезия]], [[Малайзия]] және [[Филиппин]] мемлекеттерінің аумағына кіреді.

<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref>