Тувалу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш →‎Тарихы: clean up, replaced: энцклопедия → энциклопедия using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Мемлекет
[[Сурет:Tuvalu-map-ru.png|thumb|200px|Тувалу картасы]]
|Қазақша атауы = Тувалу
'''Тувалу''' — [[Тынық мұхит]]тың оңтүстік-батыс бөлігіндегі, [[Полинезия]] аралдарында орналасқан мемлекет. Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай 600 км-ге созылған 9 ойпаттық маржан аралдарынан (1975 жылға дейін [[Эллис]]) тұрады. Аумағы 28 км². Халқы 11 мың (2001). Халқының негізгі этникалық құрамын тувалу тайпасының өкілдері құрайды. Діні – христиандық (протестанттық басым). Әкімшілік жағынан 8 аралдық кеңеске бөлінеді. Мемлекеттік тілі – ағылшын, тувалу. Астанасы – [[Фунафути]] (3,8 мың). Мемлекеттік басқару формасы – конституциялық [[монархия]]. Мемлекет басшысы – билігі генератор-губернатор арқылы жүргізілетін Ұлыбритания патшайымы Елизавета(1978). Ақша бірлігі – австралия доллары. Заң шығарушы органы – бір палаталы парламент. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні – 1 қазан (1978).
|Шынайы атауы = Tuvalu
|Септік =
|Елтаңба = Coat of arms of Tuvalu.svg
|Байрақ =
|Ұраны = Tuvalu mo te Atua
|Әнұранның аты = Tuvalu mo te Atua
|Аудио =
|lat_dir = S |lat_deg = 8 |lat_min = 31
|lon_dir = E |lon_deg = 179 |lon_min = 13
|region = TV
|CoordScale = 2000000
|Картада = LocationTuvalu.png
|карта тақырыбы =
|Картада2 =
|Үкімет түрі = [[Конституциялық монархия]]
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні = [[1 қазан]] [[1978 жыл]]
|Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан
|Тілдері = [[Тувалу тілі|тувалу]], [[ағылшын тілі|ағылшын тілдері]]
|Мемлекеттік діні =
|Астанасы = [[Фунафути]]
|Ірі қаласы = Фунафути
|Басшы қызметі = [[Британ монархтарының тізімі|Королева]]<br />[[Тувалу генерал-губернаторы|Генерал-губернаторы]]<br />[[Тувалу премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]]
|Басшылары = [[II Елизавета]]<br />[[Иакоба Италели]]<br />[[Энеле Сопоага]]
|Жер аумағы = 26
|Жер аумағы бойынша орны = 192-ші
|Судың үлесі =
|Этнохороним =
|Жұрты = 11 192
|Халық саны бойынша орны = 196-шы
|Сарап жылы = 2017
|Санақ бойынша халық саны =
|Санақ жылы =
|Халық тығыздығы = 475,88
|Тығыздық бойынша орны = 27-ші
|ЖІӨ =
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|ЖІӨ бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|ЖІӨ (АҚТ) = 39&nbsp;млн.<ref name=imf2/>
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2016
|ЖІӨ (АҚТ) орны = 226-шы
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 3,566<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 156-шы
|ЖІӨ (номинал) = 32&nbsp;млн.<ref name=imf2>{{cite web |title=Tuvalu |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=8&sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=869&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |publisher=International Monetary Fund}}</ref>
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2016
|ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 194-ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 2,970<ref name=imf2/>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 118-ші
|АДИ =
|АДИ жылдық есебі =
|АДИ бойынша орны =
|АДИ деңгейі =
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = Тувалу доллары
|Интернет үйшігі = [[.tv]]
|ISO =
|Телефон коды = 688
|Уақыт белдеуі = +12
|Түсініктемелер =
}}
'''Тувалу''' ([[тувалу тілі|тувалу]] ''Tuvalu'', {{lang-en|Tuvalu}}; [[1975 жыл]]ға дейін — '''Эллис аралдары''') — [[Тынық мұхит]]тың оңтүстік-батыс бөлігіндегі, [[Полинезия]] аралдарында орналасқан мемлекет. Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай 600 км-ге созылған 9 ойпаттық маржан аралдарынан (1975 жылға дейін [[Эллис]]) тұрады. Аумағы 28 км². Халқы 11 мың (2001). Халқының негізгі этникалық құрамын тувалу тайпасының өкілдері құрайды. Діні – христиандық (протестанттық басым). Әкімшілік жағынан 8 аралдық кеңеске бөлінеді. Мемлекеттік тілі – ағылшын, тувалу. Астанасы – [[Фунафути]] (3,8 мың). Мемлекеттік басқару формасы – конституциялық [[монархия]]. Мемлекет басшысы – билігі генератор-губернатор арқылы жүргізілетін Ұлыбритания патшайымы Елизавета(1978). Ақша бірлігі – австралия доллары. Заң шығарушы органы – бір палаталы парламент. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні – 1 қазан (1978).
 
Климаты субэкваторлық, ыс-тық әрі ылғалды. Орташа айлық температурасы 27С. Дауыл жиі болып тұрады. Тұщы судың қайнар көзі жоқ. Бұта өсімдіктері, мангр тоғайлары, кокос пальмасы ормандары өседі.
 
==Тарихы==
Біздің заманымыздан бұрын 3 ғасыр шамасында аралға полинезиялықтар қоныстана бастаған. 16 ғасырда аралды [[самоалық тайпалар]] басып алды. Мұнда еуропалықтардан бұрын 1568 жылы испандықтар келді (А.Менданья). 1892 жылдан бастап Эллис аралдары [[Гилберт]] аралдарымен бірге [[Ұлыбритания]]ның протектаратына, 1916 жылдан отарына айналды. 1974 жылы [[референдум]] нәтижесінде Эллис аралдары тұрғындарының көпшілігі Гилберт аралдарынан бөлінуді жақтап дауыс берді. 1975 жылдан Эллис аралдары Тувалу аталып, Ұлыбританияның жеке отарына айналды. 1978 жылдан Ұлыбритания Достастығы құрамына кіретін тәуелсіз мемлекет.
 
----Экономикасының негізі – копра өндіру мен балық аулау. Мемлекеттік кірістің қайнар көзінің бірі – пошта маркаларын шығарып сату. Экономикасы ағылшын капиталына тәуелді. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы жылдық мөлшері 800 АҚШ доллары шамасында. Ел аумағының 74%-ы ауыл шаруашылығы үшін қолайлы. Кокос пальмасы (жылына 2 т-дай жаңғақ жиналады), жеміс-жидек пен көкөніс, шошқа мен ешкі өсіріледі. Арал халқы тігін бұйымдарын, аяқ киім, копра шығарады, балықты қайта өңдеумен айналысады. Тувалу жылы жоқ, автомобиль жолының ұзындығы 8 км. Негізгі теңіз порттары: [[Вайтупу]], [[Ниутао]], [[Нанумеа]]. Экспортқа копра, жеміс-жидек, тоңазытылған балық, киім-кешек, қолөнер бұйымдары шығарылады. Сырттан азық-түлік өнімдері, сусындар, темекі, тұтыну тауарлары, ауыр машина жасау өнімдері мен көліктік құрал-жабдықтар, минералдық отын әкелінеді. Сыртқы саудадағы негізгі серіктестері: [[Фиджи аралдары]], [[Австралия]], [[Жаңа Зеландия]], [[Ұлыбритания]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref>
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Навигациялық блок
[[Санат:Елдер]]
|тақырып = Тувалу
|тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}};
|state = collapsed
|Океания елдері
|Ұлттар достастығы
|Достастық Корольдігі
}}
 
[[Санат:ЕлдерТувалу|*]]
 
{{stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Тувалу» бетінен алынған