Дін: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
97-жол:
 
Халықты қамтуы жөнінен діннің тайпалық-халықтық (мысалы, [[иудаизм]]) және ұлтаралық немесе әлемдік ([[будда діні]], [[христиандық]], [[ислам]]) түрлері белгілі.
 
[[Сурет:Molnár Ábrahám kiköltözése 1850.jpg|thumb|right|400px|Патриарх Ибраһим (József Molnár)]]
[[Әлемдік діндер]]дің әрқайсысы түрлі ағымдар мен [[конфессиялар]]ға бөлінеді. Мысалы, ислам дінінің [[сүнниттік]], [[шииттік]] ағымдары, христиан дінінің [[католик]]тік, [[православия]] және [[протестант]]тық конфессиялар бар.
 
107-жол:
Дінді философияның кемдігі дейтіндер де бар. Бұл тұрғыда, адам терең толғанып, жауап іздеуге тиіс аса мәнді сұрақтарға дін өзінше жауап беріп, бірден көңілді қанағаттандырғандай болады. Философия жауапсыз сұрақтар болса, дін сұрақсыз жауап. Әрине қайсысын таңдау адам өз еркінде.
 
==Дін мен ғылым==
==Ислам дінінің жалпы түсінігі==
Дін атаулы адам мен әлемді Құдіретті күшпен тұтастыруға талпынады. Ислам дінінде бұл құдіретті күш Алла деп аталады. Ислам діні бойынша, адам дегеніміз Алланың алдындағы құл, Алла қаласа оны жойып жібере алады, оның тағдыры, бақыты мен соры Алладан. Сондықтан ол құлшылық жасап, осы дүниеге әкелгеніне ризалық білдірге міндетті. Адам Алладан қорқуы керек, әйтпесе Алланың ғазабына ұшырауы мүмкін. Исламда шын діндар бұл дүниелік нәрселерді емес, о дүниелік жұмақты көздейді. Егер оның ісі дінге сай болса, Алла оны шарап өзені ағып жатқан, сансыз хор қыздары бар жұмаққа апарады. Ал, ісі дінге қайшы болса, Алла оны тозақ отында өртейді, әр рет адам қайта тіріледі, тағы өртейді, тағы тіріледі, осылай шексіз жаза күтіп тұр. Ислам діні бойынша Алланы бір деп есептеу және [[Мұхамед пайғамбар]]ды мойындау мұсылмандық есептеледі. Ал, ондай болмаса ол кәпір деп қараланады. Ары қарай адам 5 парызды өтеуі керек, өзін бүкілдей Құдайдың о дүниедегі сыйына арнауы керек. Ислам діні бұл дүниені бес күндік, аса маңызды емес деп есептеп, адамға әрқашан ажал мен Алланы еске алып өмір сүруді талап етеді.
 
== Дін және ғылымның айырмашылығы ==
[[Сурет:StJohnsAshfield StainedGlass GoodShepherd Portrait cropped.jpg|thumb|right|200px|Ғайса пайғамбар]]
Ғылым уақыт-кеңістік бойында бар, ақылмен түсіндіру мүмкіндігіне ие, математикалық есептеуге келетін кез-келген сұраққа дәйекті жауап іздейді. Ал, діндегі тақырыптар нақты болмағандықтан, ғылым діни тақырыптарды зерттемейді. Мысалы, ғылым шайтанды, о дүниені зерттемейді, өйткені ол адамның таным қабілетінің сыртындағы рас-өтірігі дәлелденбейтін нәрсе.
 
Line 132 ⟶ 128:
 
Әр халықтың ішінде белгілі бір дінге сенетіндердің басым болуына орай сол діннің ерекшеліктері сол халықтың мәдениетінде көбірек көрініс табады. Әрине, мәдениет дінмен шектелмейді, мәдениетке әсер ететін факторлар әртүрлі, сан алуан, ал ұқсас діндегі халықтардың мәдениеті де әртүрлі. Медениет - ортақ бірлікке келген құндылықтар жүйесі. Құндылықтар этика мен эстетикадан тартып заң мен тәртіпке дейін сол халықтың ұлттық болмысын паш етеді. Ал, сол халық сенетін дін осы құндылықтардың бір мазмұны.
==Ибраһимдік діндер==
[[Сурет:Molnár Ábrahám kiköltözése 1850.jpg|thumb|right|400px|Патриарх Ибраһим (József Molnár)]]
[[Ибраһимдік діндер]] дегеніміз Ибраөимнің ұрпақтарының [[монотеизм|монтеистік]] діни сенімдері: Иудаизм, Христиан және Ислам.
 
===Иудаизм===
[[Иудаизм]] ең көне Ибраһимдік дін болып, ежелгі израиль және иудей халқының - [[еврей]]лердің діни сенімін көрсетеді. [[Тәурат]] бұл діннің фундаменталды кітабы, сондай-ақ [[Танах]] немесе Еврей Інжілін де қамтиды. Ол алғашында ауызша сақталып, кейін жазбаша Мідраш және Талмұд болып та жазылған. Иудаизм бойынша Құдай өзінің заңын [[Мұса]]ға [[Синей тауы]]нда берді, [[он өсиет]] формасында, сол он өсиет Құдайға сенімнің негізі деп есептейді. Он өсиет Құдай мен адамның жасасқан алғашқы келісім болып, [[көне келісім]] деп аталады, мұндағы [[алғашқы күнә]] деген адам атаның алманы жеуінен туған күнәдан арылу жолы - он ережені ұстану болып табылады. Тарихта еврей халқы [[Иерусалим]] қаласы құлатылған соң жыл санаудың 70 жылынан бастап тарыдай тозып кетеді. Бірақ олар көбінесе осы иудаизмді ұстанады. Қазір 13 миллиондай еврей халқы, оның 40 пайызы Изарильде, тағы 40 пайызы АҚШта, осы Иудаизмді негізгі дін етіп сиынады.<ref>{{cite web|url=http://www.cbs.gov.il/shnaton61/st02_27.pdf |title=Info |website=www.cbs.gov.il }}</ref>
 
====Христиан діні====
[[Сурет:StJohnsAshfield StainedGlass GoodShepherd Portrait cropped.jpg|thumb|right|200px|Ғайса пайғамбар]]
[[Христиан діні]] Назареттің [[Ғайса]]ның өмірі мен тәлімін негіз етіп, 1 ғасырдың айналасында пайда болған, [[Жаңа келісім]] деп аталатын Ибраимдік сенім жүйесі. Жаңа келісім деген сөз Исаның өз қаны арқылы Құдайдан алғашқы күнәдан арылу келісім деген мағынада айтылады. Бұл сенім жүйесі бойынша Ғайса жартылай адам, жартылай Құдай, өйткені оның анасы Мәриям осы дін бойынша Құдай жағынан жүкті болған делінеді. Сөйтіп Ғайса Құдайдың ұлы ретінде осы дүниеге адамзатты алғашқы күнәдан арылту үшін келеді. Негізінен Христиандар Үштікке - яғни Құдай әке, Киелі рух және Құдайдың ұлы сынды үштің бірлігіне сенеді. Христиан дінің тармақтары:
 
* [[Католик шіркеуі]], Рим папасы бастаған, папаны Құдайдың жердегі өкілі еткен сенім жүйесі болып, 24 шіркеуді басқарады.
 
* [[Православие]], ол шығыстық ортодокс, шығыстық, және шығыс шіркеуі дегендерді қамтиды.
 
* [[Протестанизм]], 16ғ-да Католоик шіркеуінен бөлінген протестанттық реформация қозғалысының жемісі. Олар католик дінін жеңілдетіп, дінді еңбекпен, табысқа жетумен бірлестірді, гуманимзмдестірді, шіркеуді емес, Құдайды негіз еткен жеңіл сенім жүйесін жасады. Негізгі тармақтары, [[Англишанизм]], [[Баптизм]], [[Калвинизм]], [[Лутерианизм]], және [[Методизм]] қатарлылар.
 
Христиан дінінің мынадай шағын топтары бар:
 
* [[Реставрационизм]], немесе тірілтушілік, христиан діні қайта тірілуі керек деп қарайтын қозғалыс.
* [[Кейінгі күн қасиетті қозғалысы]] (The Latter Day Saint movement), 1820 жылы пайда болған, Жосеф Смиттің христиандық қозғалысы.
* [[Иегова куәгерлері]], 1870 жылы Расселл жағынан құрылған діни секта.
 
====Ислам====
[[File:Kaaba mirror edit jj.jpg|upright|thumb|Кағбаға тауап ету]]
Ислам діні Құранды негіз еткен Ибраһимдік бір сенім жүйесі, ол 7 ғасырда Араб түбегінде Мұхамед пайғамбар жағынан пайда болды. Ол өзіне дейінгі Иудаизм және Христиан дініндегі пайғамбарларды мойындай отырып, Мұхамедті ең негізгі пайғамбар деп есептейді. Бұл дін Шығыс Оңтүстік Азияға, Солтүстік Африкаға, Батыс азияға, Орталық азияға кең таралған.
* [[сүнниттік ислам]] - Ислам дінінің ең үлкен тармағы болып, Құранды негіз етеді, Суннамен жүреді, Сахабалардың хадистерін де басшылыққа алады.
* [[шииттік ислам]] екінші үлкен тармақ болып, олар Әлидің Мұхаметтің мұрагері екенін дәріпейді.
* [[Ахмедия]] ағымы Имам Маһдиді негізгі тұлға етіп, оның күндердің күні жерге келетінін дәріптеді.
* Бұдан басқа қазір Ислам дінінде [[Уаһһабизм]], [[Сәләфизм]], [[Сопылық]], [[Құраншылдық]], Мағдавия, Ибади, Мұсылман ұлты секілді көптеген ағымдар бар.
 
Дін атаулы адам мен әлемді Құдіретті күшпен тұтастыруға талпынады. Ислам дінінде бұл құдіретті күш Алла деп аталады. Ислам діні бойынша, адам дегеніміз Алланың алдындағы құл, Алла қаласа оны жойып жібере алады, оның тағдыры, бақыты мен соры Алладан. Сондықтан ол құлшылық жасап, осы дүниеге әкелгеніне ризалық білдірге міндетті. Адам Алладан қорқуы керек, әйтпесе Алланың ғазабына ұшырауы мүмкін. Исламда шын діндар бұл дүниелік нәрселерді емес, о дүниелік жұмақты көздейді. Егер оның ісі дінге сай болса, Алла оны шарап өзені ағып жатқан, сансыз хор қыздары бар жұмаққа апарады. Ал, ісі дінге қайшы болса, Алла оны тозақ отында өртейді, әр рет адам қайта тіріледі, тағы өртейді, тағы тіріледі, осылай шексіз жаза күтіп тұр. Ислам діні бойынша Алланы бір деп есептеу және [[Мұхамед пайғамбар]]ды мойындау мұсылмандық есептеледі. Ал, ондай болмаса ол кәпір деп қараланады. Ары қарай адам 5 парызды өтеуі керек, өзін бүкілдей Құдайдың о дүниедегі сыйына арнауы керек. Ислам діні бұл дүниені бес күндік, аса маңызды емес деп есептеп, адамға әрқашан ажал мен Алланы еске алып өмір сүруді талап етеді.
 
== Тағы қараныз ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Дін» бетінен алынған