Каспий теңізі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

<hr style="margin-left: 30px; margin-right: 30px; background-color:#5da130" />

[[file:Caspian sea from namak abrood.jpg|left|200px|Иран]]<p style="text-indent: 25px; text-align: justify;">

<hr style="margin-left: 30px; margin-right: 30px; background-color:#5da130" />

[[file:Bay in Baku.JPG|200px|left|Баку]] <p style="text-indent: 25px; text-align: justify;">Мысалы; 1998 ж. Атырау облысы бойынша атмосфераға 135,1 мың т зиянды заттар (онын ішінде 132,8 мың т газ тәрізді заттар, 2,3 мың т катты заттар) шығарылған. Бұл [[улы заттар]]ды атмосфераға, негізінен, ескі технологиялық жабдықтармен жабдықталған 3,5 мың [[мұнай ұңғымасы]] шығарады. Мұнай кәсіпшілігінің ең басты экологиялық проблемасы — [[ілеспе газ]]ды іске жарату. Қазір жылына 800 млн.3 газ ауада жанады (2001). Мұнай кен орындарында мұнай өнімдерін өңдеу кезінде мұнай мен калдық сулардың топырақ пен грунтқа төгілуі оларды ластайды. Солтүстік Каспий жағалауының мұнай өнімдері қалдықтарымен ластанған аумақ. 194 мың га жерді алып жатса, төгілген мұнайдың мөлшері 1 млн. т-дан асады (2001). Теңіз деңгейінің көтерілуіне және мүнайдың теңізге төгілуіне байланысты теңіз суының құрамында мұнай өнімдерінің қалдықтары, [[фенол]], [[хлорлы органикалық пестицидтер]], [[аммонийлы азот]], ауыр металдардың мөлшері рұқсат етілген шектен бірнеше есе жоғары екені анықталған. Судағы мүк концентрациясы [[мамыр]]-[[шілде]] айларында байқалады. Теңіз жағалауының мұнай және мұнай өнімдерімен, улы газдармен ластануы [[планктондар]] мен теңіз суында тіршілік ететін [[жануарлар]] мен [[өсімдіктер]]дің жаппай жойылуына әкелуде. Теңіз түбіндегі шөгінділердің мұнай өнімдерімен ластануы бентостық тіршілік ететін [[организмдер]] мен [[моллюскілер]]ге, сондай-ақ, [[су құстары]] мен балықтарға да зиянын тигізуде. Мыс., 1900 жылмен салыстырганда Каспий т-нде балық аулау 3 есеге, яғни 500 — 600 мың т-дан 180 мың т-ға дейін азайды. Теңіз суын ең қауіпті ластаушы заттың бірі — ыдырамайтын ауыр металдар (мыс., [[мырыш]], [[барий]]). Судағы мыс пен мырыштың мөлшері 20 мкг/л (рұқсат етілген шектен 2 есе артық), ал барийдікі — 50 мкг/л (бүл — 5 есе артық). Каспий жағалауы аймағының ластануы онда тіршілік ететін организмдерге ғана емес, жергілікті тұрғындардың денсаулығына да үлкен қәуіп төндіруде. Сондықтан, Каспий теңізі жағалауындағы 5 мемлекет ([[Әзірбайжан]], [[Иран]], [[Ресей]], [[Түрікменстан]] жөне [[Қазақстан]]) Дүниежүзілік банкпен, [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] Адамды қоршаған орта жөніндегі бағдарламасымен бірлесе отырып, Каспий экологиялық бағдарламасын ([[Каспий экологиялық бағдарламасы|КЭБ]]) жасап, оны іске асыруда. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты – экологиялық тұрақтылықты дамыту және Каспий аймағының табиғи ресурстарын тиімді басқаруды қамтамасыз ету. КЭП-тің негізгі бағыттары: теңіз деңгейінің езгерісі жағдайында жергілікті тұрғындардың түрмысы мен шаруашылық жұмыстарының тұрақтылығын қамтамасыз ету; Каспий теңізі мен оның биоресурстарын ластанудан арылтып, қоршаған орта жағдайын жақсарту; теңіздің экожүйесін сауықгырып, қалпына келтіру және оның биологиялық алуан түрлілігін сақтау; аймақта экологиялық. қауіпсіздікті жөне қорнай өнімдерінің ең жоғары шаған ортаның қалыпты » дайын сақтап, ондағы тұрақты тіршіліктің дамуын қамтамасыз ету.<ref>Каспий экологиялық программасы, Информациялық бюллетень, 2001,№2.-61 бет.</ref>

 

{{Commons|Caspian Sea}}

 

[[Санат:Каспий теңізі]]