Галлий: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: темп-ра → температура (3) using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Gallium.svg|thumb|right|100px|Галлий ''Ga'']]
'''Галлий''' (лат. Gallіum), Ga – элементтердің [[периодтық жүйе]]сінің ІІІ тобындағы хим. элемент, ат. н. 31, ат. м. 69,72;5,9 г/см3, балқу t 29,8°С, қайнау t 2237°С, [[күміс]]тей . Г-ді 1875 ж. француз химигі П.Э. Лекок де Буабодран ашып, оны [[Франция]] құрметіне Г. деп атаған. Қалыпты температурадағы [[ауа]]да Г. тұрақты. Қышқылдарда, сілтілерде ериді, амфотерлі қосылыстарында +1, +2, +3 валентті, тұрақтысы +3. Қалыпты жағдайда [[хлор]] және [[бром]]мен, қыздырса [[оттек]], [[күкірт]] және [[йод]]пен әрекеттеседі. Г. [[алюминий]], [[мырыш]], [[темір]], [[қорғасын]], [[германий]], [[титан]] кендерінде және [[мұхит]] суларында кездеседі. Оның негізгі [[минерал]]ы – [[галлит]] (CuGaS2). Г-ді [[алюминий]], [[мырыш]], [[кадмий]], [[германий]], т.б. өндіріс қалдықтарынан [[экстракция]], [[электролиз]], т.б. әдістермен алады. Г. оның құймасы және қосылыстары радиоэлектроникада, [[шыны]], (арнаулы оптикалық [[айна]] дайындау), керамика өндірісінде, электрвакуумдық және лазерлік техникада, медицинада қолданылады. Қайнау және балқу температураларының арасы алшақ болғандықтан Г-ден жоғары температура өлшейтін термометр жасайды.
Галлий-Қос геохимиялық табиғатқа ие типтік шашыраңқы [[элемент]]. Оның кристаллохимиялық қасиеттерінің басты тұқым түзуші элементтерімен (Al, Fe және т.б.) жақындығына және изоморфизмнің кең мүмкіндіктеріне байланысты галлий Кларктың едәуір көлеміне қарамастан үлкен шоғырлануды құрмайды. Бөлінеді келесі минералдар жоғары мазмұны галлий: сфалерит (0-0,1 %), магнетит (0-0,003 %), касситерит (0-0,005 %), анар (0-0,003 %), берилл (0-0,003 %), турмалин (0-0,01 %), сподумен (0,001—0,07 %), флогопит (0,001—0,005 %), биотит (0-0,1 %), мусковит (0-0,01 %), серицит (0-0,005 %), лепидолит (0,001—0,03 %), хлорит (0-0,001 %), дала шпаты (0-0,01 %), нефелин (0-0,1 %), гекманит (0,01—0,07 %), натролит (0-0,1 %). Теңіз суындағы галлий концентрациясы 3⋅10-5 мг / л
<ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы</ref>
| |||