Ванадий: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
2-жол:
'''Ванадий''' - [[элемент]]тердің [[периодтық жүйе]]сінің 5 топ элементі.
1801 жылы алғаш рет [[Мексика]] минерологы [[А.М. дель Рио]] ашқан, 1830 жылы швед химигі [[Н.Г.Сефстрем]] темір рудаларынан жаңа элемент алып, оны [[скандинавия мифологиясы]]ндағы сұлулық құдайы [[Ванадис]]тің құрметіне ванадий деп атаған. 1869 жылы ағылшын химигі [[Г.Роско]] хлорлы ванадиді (VCL2 ) [[сутек]]пен әрекеттестіріп, таза 95%- дық ванадий бөліп алады. Ванадий – ашық сұр түсті [[металл]]. Қалыпты жағдайда химиялық активтігі өте нашар, ал жоғары температурада ұнтақ күйіндегі ванадий [[оттек]], [[азот]], [[хлор]], [[күкірт]] т.б. элементтер мен оңай әрекеттеседі, [[болат]]қа қосқанда оның мықтылығы артады.
 
Ол көбіне автомашиналар өндірісінде [[мотор]], [[цилиндр]], білік т.б. жасауға жұмсалады. Ванадийдің темірмен қоспасы – [[феррованадий]] түрінде өндіріледі. Өндірісте Ванадий қосылыстарының маңыздысы Ванадий ангидриті V2O5 –қызғылт түсті, суда, [[сілті]]лерде жақсы еритін қатты зат. Бұл күкірт қышқылын [[понтан]] әдісімен өндіргенде [[катализатор]] ретінде кең түрде пайдананылады. Ванадий [[Қазақстан]]да [[Тараз қаласы]]ның маңындағы [[Қаратау]]да бар. Ванадийдің басқа қосылыстары [[мұнай]]дан [[бензин]] алуда, [[спирт]]ті тотықтырып, [[сірке қышқылы]]н және [[резина]], [[шыны]], [[керамика]] бояу, сурет материалдарын өндіруде, [[медицина]]да қолданылады.
Ванадий шашыраған элементтерге жатады және табиғатта еркін түрде кездеседі. Жер қыртысындағы ванадий мөлшері 1,6⋅10-2%, мұхиттар суда 3⋅10-7%. Магмалық жыныстардағы ванадийдің ең жоғары орташа құрамы габбро мен базальттарда (230-290 г/т) байқалады. [[Шөгінді]] жыныстарда ванадий биолиттерде (асфальттарда, көмірлерде, битуминозды фосфаттарда), битуминозды тақтатастарда, бокситтерде, сондай-ақ оолитті және кремнийлі темір кендерінде кездеседі. Ванадийдің ионды радиустарының жақындығы және темір мен титанның магмалық жыныстарында кеңінен таралған гипогенді процестерде ванадий толығымен шашыраңқы күйде болуына және өз минералдары құрмауына әкеледі.
 
Ванадий шашыраған элементтерге жатады және табиғатта еркін түрде кездеседі. Жер қыртысындағы ванадий мөлшері 1,6⋅10-2%, мұхиттар суда 3⋅10-7%. Магмалық жыныстардағы ванадийдің ең жоғары орташа құрамы габбро мен базальттарда (230-290 г/т) байқалады. [[Шөгінді]] жыныстарда ванадий биолиттерде (асфальттарда, көмірлерде, битуминозды фосфаттарда), битуминозды тақтатастарда, бокситтерде, сондай-ақ оолитті және кремнийлі темір кендерінде кездеседі. Ванадийдің ионды радиустарының жақындығы және темір мен титанның магмалық жыныстарында кеңінен таралған гипогенді процестерде ванадий толығымен шашыраңқы күйде болуына және өз минералдары құрмауына әкеледі.
<ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы</ref>
 
== Дереккөздер==
<references/>
 
{{Менделеевтін периодтык кестесі}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ванадий» бетінен алынған