Ерзурум: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: туылған → туған using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
65-жол:
 
== Тарихы ==
Эрзурум көнеармяндық '''[[Карин]]''' ({{lang-hy|Կարին}} немесе Гарин-Калаба) [[Карин]] қаласына жатады)<ref name="slovari.yandex.ru"/><ref>[http://www.wholeearth.ru/photo/sec9/pos2255 Эрзурум (ТурцияТұркия)]</ref>. Карин атауын гректер өз тілінде «Карано» деп атаса, арабтар Каликала деп атаған. Византия императоры ІІ Феодосий (408—450 жж.) қаланы нығайтып, 421 жылы оған «Феодосиполь» деген атау берді<ref name="slovari.yandex.ru">[http://slovari.yandex.ru/dict/monarchs_antiquity/article/rim/rim-185.htm?text=Карин%20область%20в%20Армении&stpar3=1.1 Рыжов К. В. Все монархи мира. Древняя Грекия. Древний Рим. Византия]</ref><ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00093/73600.htm?text=Эрзурум&stpar3=1.2 Эрзурум В БСЭ]</ref>. 502 жылы қала уақытша парсылардың билігінде болды. Осылайша VI ғасырда қала тұрғындарының басым бөлігі [[Хамадан]]ға көшірілді. Ерте ортағасырдан бері қала шығыс әлеміне Армениядағы кілем жасаудың орталығы ретінде кеңінен танылды. 647 жылы Хабиб бастаған арабтар қаланы жаулап алады. Одан кейін де қаланы жаулап алуға гректер қосылады, бірақ 1000-жылдан кейін қала гректерден азат болды.
 
1047 жылы көршілес жатқан көне армян қаласы Ардзн парсылардан соққы көріп, тұрғындары Каринге қашады. Осы кезден бастап Карин қаласы Ардзн-Рум деп аталды. Қаланың жаңа атауы 'Ромейлердің Ардэні' деген мағына береді (византиялықтар және гректердің көпшілігі өздерін ромейлер деп атаған; грекше 'Арзен Ромей'). Эрзурум атауы осы атаулардың фонетикалық өзгеріске ұшыраған түрі. 1049 жылы қаланы түріктер жаулап алды. Соқтығыс кезінде халықтың басым бөлігі аяусыз қырылды. Византиялық хронист Иоанн Скилицаның ақпараты бойынша, Эрзурумды алу кезінде 140 мың адам өлтірілді. Cандар тым асыра сілтеп айтылса да, түрік-селжұқтардың соққысы жергілікті армян және грек халықтарына ауыр зардабын тигізгені анық<ref>Каждан А. П. Новые исследования по византийской демографии // http://vremennik.biz/opus/BB/29/52013</ref>.
126-жол:
 
== Қала ескерткіштері ==
Қаланың тарихи маңызды ескерткіші «Азизе Аныты» ескерткіші. Бұл ескерткіш Эрзурум халқының Орыс-түрік соғысында жасаған ерліктері үшін қойылған<ref>[http://www.vilar-tours.ru/guide_book/turkey/ost_anatoly/ ТурцияТүркия — Восточная Анатолия<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Эрзурумның оңтүстігінде, қаладан 5 км жерде [[Паландокен]] атты таулы курорт бар. Қаланың тарихи жерлері мен орталықтарының қатарында Тортум көлі, Тортум сарқырамасы, XIII ғасырда селжұқтар салған Аракс көліндегі Чобандеде атты 220-метірлік көпір, Пасинер және Олту атты қамалдар бар<ref>http://www.kultur.gov.tr/RU/Genel/BelgeGoster.aspx?1C04EA51480895DA7A2395174CFB32E189593F297AD6282C Түркия республикасының мәдениет министрлігі</ref>.
[[File:Citadel of Erzurum.JPG|thumb|right|250px|Эрзурум қамалы]]
* [[Геотермалды қайнар]]лар: Ылыджа және Думлу;
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ерзурум» бетінен алынған