Соққы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
СОҚҚЫ – қозғалыстағы екі қатты дененің бір-бірімен соқтығысуы, сондай-ақ қатты дененің сұйық не газбен өзара әсерлесуі кезінде (мыс.мысалы, дененің сұйық бетіне соғуы, қопарылыстың не соқпа толқынның қатты денеге соғуы) пайда болатын құбылыстардың жиынтығы. С.Соққы өте қысқа мерзімде (~10–4 – 10–5 с үлесіне дейін созылады) әсер етеді. С.Соққы кезінде соқтығысатын денелердің жанасатын беттерінде пайда болатын күштің (мұны соқпа не лездік күш деп атайды) шамасы өте үлкен болады. Осы күштің нәтижесінде соқтығысатын денелердің жылдамдығы елеулі өзгеріске ұшырайды. Сондай-ақ С.Соққы салдарынан соқтығысқан денелерде қалдық деформация, дыбыстық тербелістер пайда болады, денелер қызады, материалдардың мех. қасиеттері өзгереді, т.б. Кризистік жылдамдықтан артық жылдамдықпен қозғалған денелер өзара соқтығысқан жағдайда түгелдей қирайды. Екі дененің соқтығысу процесін 2 фазаға бөлуге болады. 1-фазада екі дене өзара жанасып жақындайды да, денелердің кинетик. энергиясының бір бөлігі деформацияның потенц. энергиясына айналады. Ал 2-фазада бұған кері процесс жүреді, яғни серпімді деформацияның потенц. энергиясына ауысады. С.Соққы кезінде реал денелердің мех. энергиясы С-Соққы дан кейін түгелдей бастапқы қалпына келмейді. Өйткені энергияның белгілі бір үлесі денелердің қалдық деформациясына және оларды жылыту үшін шығындалады. Егер денелердің масса центрлері (С1 және С2) соққы сызығында (яғни соқтығысатын дене беттерінің түйісетін нүктелерінен өтетін ортақ нормаль) жатса (қ. сурет), онда центрлік С.Соққы , ал керісінше жағдайда ол бейцентрлік С.Соққы деп аталады. Сондай-ақ егер соқтығысу моментінің бас кезінде денелердің масса центрлерінің жылдамдықтары (1 және 2) С. сызығына параллель бағытталса, онда тура С.Соққы , ал параллель болмаған жағдайда ол қиғаш С.соққы делінеді.
 
<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 7 том</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Соққы» бетінен алынған