Уикипедия

Электромагниттік спектр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Рентген сәулелері: clean up, replaced: Рентген Вильгельм Конрад → Вильгельм Конрад Рентген using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
3-жол:
 
== Электромагнитті толқындарының диапазоны ==
Электромагниттік толқындар шкаласы (v < 10<sup>21</sup> Гц) төменгі жиілікті толқындар мен [[радиотолқындар]]дан бастап, гамма сәулелерге дейінгі (v < 1021 Гц) аралықты қамтиды. Жиілік пен ұзындықтарына байланысты әр түрлі электромагниттік толқындарды шартты түрде шығарып алу және тіркеу тәсіліне, затпен өзара әсерлесу сипаты бойынша ''диапазондарға'' бөледі. Төменгі жиілікті толқындар шығару, радиотолқындар, инфрақызыл сәулелер, көрінетін жарық, улътракүлгін сәулелер, рентгендік сәулелер жәпе <math>\gamma</math> - гамма шығару деп диапазондарға бөлу қабылданған (II форзацтағы 1-кестені қараңдар).
 
===Төменгі жиілікті толқындар===
10-жол:
===Радиотолқындар===
Радиосәулелерді шығаратын генераторлармен таныссыңдар. Олардың толқын ұзындықтары 10<sup>−6</sup>м-ден 5 ·10<sup>4</sup> м-ге
дейінгі аймақты қамтиды. Бұл өткен параграфтардан өздеріңе белгілі.
 
===Инфрақызыл, көрінетін жарық және ультракүлгін сәулелер шығару===
17-жол:
[[Инфрақызыл толқын]]дарды кейде жылулық сәуле деп те атайды. Адамның көзіне әсер етіп, көру сезімін туғызатын электромагниттік толқынның бөлігін көрінетін жарық дейді. Ол ұзындығы 380 нм (күлгін түс) мен 760 нм (қызыл түс) толқын аралықтарында болады және электромагниттік толқындардың диапазонында өте шамалы бөлікті құрайды.
 
Толқын ұзындығы 400 нм-ден 10 нм-ге дейін болатын улбтракүлгінультракүлгін сәулелерді шапшаң электрондардың әсерінен туындайтын солғын разряд арқылы алады. [[Ультракүлгін сәулелену|Ультракүлгін сәулелерді]] 1801 жылы И . Риттер мен У . Волластон алғаш рет шығарып алғаншығарған. Ультракүлгін сәулелер де инфрақызыл сәулелер сияқтысекілді көрінбейді. Бірақ химиялык активтігі жоғары. Шыны ультракүлгін сәулелерді жақсы жұтады. Зерттеу жұмыстарында кварц немесе арнайы жасанды кристалдар қолданылады. Бұл сәулелерді атомдар немесе молекуладағы электрондар бір энергетикалық денгейден екінші деңгейге ауысқан кезде шығарады. Онымен толығырақ VI және VII тарауларда танысасыңдар.
 
===Рентген сәулелері===
1895 жылы [[Вильгельм Конрад Рентген|В . Рентген]] толқын ұзындығы 10 нм-ден 10<sup>−3</sup>нм болатын, ультракүлгін толқындар ұзындығынан қысқа сәуле шығарудың түрін ашты. Рентген сәулелері шапшаң электрондар мен зарядталванзарядталған бөлшектер кенет тежелгенде пайда болады. Қолданылу аймағы өте кең рентген сәулелерінің көзі рентген түтіктері болып табылады. Рентген бұл сәулелердің қасиеттерін зерттеу арқылы олардың жұтылуы түрліше екенін анықтады. Көбірек жұтылатын сәулелерді "жұмсақ", нашар жұтылатын сәулелерді "қатқыл" рентген сәулелері деп атаған.
 
===Гамма-сәуле шығару===
Электромагниттік сәуле шығарудың ішіндегі толқын ұзындығы ең қысқасы — гамма-сәулелер. Олардың толқын ұзындығы 10<sup>−10</sup>м мен 3 · 10<sup>−13</sup> м аралығында болады. Гамма-сәулелер қозған атом ядроларында және радиоактивті ыдырау құбылысы кезінде шығарылады. Оның көзі Жер бетінде де, ғарышта да кездеседі.
 
Ғарыштан келетін электромагниттік сәуле шығарудың кейбір бөлігі ғана Жер [[атмосфера]]сында жұтылмай өтеді. Ал гамма-сәуле шығарудың барлығы дерлік Жер атмосферасының [[озон қабатындақабаты]] жұтылады. Жер бетіндегі тіршіліктің өмір сүруі тікелей осы [[озон қабатыныңқабаты]]ның сақталуына байланысты.
Электромагниттік сәуле шығарудың жеке түрлерінің арасындағы сапалық айырмашылық толқын ұзындықтары қысқарған сайын байқала бастайды. Қысқа толқынды электромагниттік сәулелерде корпускулалық қасиеттер басым.
<ref>Физика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-Ф49 математика бағытындағы 11 сыныбына арналған оқулық /С. Түяқбаев, Ш. Насохова, Б. Кронгарт, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы. — 384 бет, суретті. ISBN 9965-36-055-3</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Электромагниттік_спектр» бетінен алынған