Уикипедия

Лаос: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Экономикасы: clean up, replaced: {{Countries of Asia}} → {{Азия елдері}} using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Мемлекет
{{Infobox Country or territory
|Қазақша атауы = Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы
|native_name = ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ<br />''Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao''
|Шынайы атауы = {{lang-lo|ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ}}
|conventional_long_name = Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы
|common_nameСептік = Лаос
|image_flagЕлтаңба = Flag of LaosCoat_of_arms_of_Laos.svg
|image_coatБайрақ = Coat of arms= of Laos.svg
|Ұраны = ສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດຖະນາຖາວອນ<br>Бейбітшілік, тәуелсіздік, демократия, бірлік пен гүлдену
|image_map = LocationLaos.svg
|Әнұранның аты = Pheng Sat Lao
|national_motto = ສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ<br /><small>''Дүние, тәуелсіздік, демократия,<br />ынтымақ және гүлдену''</small>
|national_anthemАудио = ''[[ЛаосNational әнұраны|PhengAnthem Xatof Lao]]''Laos.ogg
| lat_dir = N | lat_deg = 18 | lat_min = 7 | lat_sec = 0
|official_languages = лаосский
| lon_dir = E | lon_deg = 104| lon_min = 18| lon_sec = 0
|capital = [[Вьентьян]]
| region = LA
|latd=17 |latm=58 |latNS=N |longd=102 |longm=36 |longEW=E
| CoordScale = 5000000
|largest_city = Вьентьян
|Картада = Location Laos ASEAN.svg
|government_type = [[Республика|Халық республикасы]]
|карта тақырыбы =
|leader_title1 = Президент
|leader_title2Картада2 = Премьер-министр
|Үкімет түрі = Бір партиялы республика
|leader_name1 = Тюммали Сайньасон
|leader_name2Құрылды = Буасон Буппхаван =
|Тәуелсіздік күні = [[19 шілде]] [[1949 жыл]]
|area_rank = 83rd
|Тәуелсіздігін алды = [[Франция]]дан
|area_magnitude = 1 E11
|areaТілі = [[Лаос = 236,800тілі]]
|Мемлекеттік діні = зайырлы мемлекет
|areami² = 91,429 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_waterАстанасы = 2[[Вьентьян]]
|Ірі қалалары = Вьентьян, [[Паксе]], [[Кейсон Фомвихан (қала)|Саваннакхет]], [[Луангпхабанг]]
|population_estimate = 5,924,000
|Басшы қызметі = [[Лаос президенті|Президенті]]<br />Вице-президенті<br />[[Лаос премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />Ұлттық ассамблея президенті
|population_estimate_year = 2005
|Басшылары = [[Буннянг Ворачит]]<br />[[Пханкхам Вибхаван]]<br />[[Тхонглун Сисулит]]<br />Пани Ятхоту
|population_estimate_rank = 103rd
|population_censusЖер аумағы = 4,574,848237 955
|Жер аумағы бойынша орны = 82-ші
|population_census_year = 1995
|population_densityСудың үлесі = 252
|Этнохороним =
|population_densitymi² = 65 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|Жұрты = 6 758 353
|population_density_rank = 177th
|Халық саны бойынша орны = 103-ші
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP |Сарап жылы = $12.547 billion
|Санақ бойынша халық саны = 7 096 376
|GDP_PPP_rank = 129th
|GDP_PPP_per_capitaСанақ жылы = $2,1242015
|Халық тығыздығы = 26,7
|GDP_PPP_per_capita_rank = 138th
|Тығыздық бойынша орны = 151-ші
|HDI_year = 2004
|HDI ЖІӨ = {{profit}}0.553
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|HDI_rank = 133rd
|ЖІӨ бойынша орны =
|HDI_category = <font color="#ffcc00">medium</font>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|sovereignty_type = Тәуелсіздік
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|sovereignty_note = от [[Франция|Франции]]
|ЖІӨ (АҚТ) = 58,329 млрд.<ref name="IMF database 2018">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=544&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=&pr.x=96&pr.y=5|title=World Economic Outlook Database, Laos|publisher=[[International Monetary Fund]]|date=April 2018|accessdate=28 April 2018}}</ref>
|established_event1 = Күн
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019
|established_date1 = [[1949]] [[шілденің 19]]
|currency ЖІӨ (АҚТ) орны = кип (₭)
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 8,485<ref name="IMF database 2018" />
|currency_code = LAK
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны =
|time_zone =
|ЖІӨ (номинал) = 20,153 млрд.<ref name="IMF database 2018" />
|utc_offset = +7
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019
|time_zone_DST =
|utc_offset_DSTЖІӨ (номинал) бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 2,931<ref name="IMF database 2018" />
|cctld = [[.la]]
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны =
|calling_code = 856
|АДИ = {{өсім}} 0,601<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update|publisher=United Nations Development Programme|date=15 September 2018|accessdate=15 September 2018}}</ref>
|footnotes =
|АДИ жылдық есебі = 2017
|right}}
|АДИ бойынша орны = 139-шы
|АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span>
|Әуе компаниясы =
|Валютасы = [[лаос кипі]]
|Интернет үйшігі = [[.la]]
|ISO =
|Телефон коды = 856
|Уақыт белдеуі = +7
|Түсініктемелер =
}}
'''Лаос''' ({{lang-lo|ປະເທດລາວ}} {{IPA|[patʰeːdlaːw]}}, ''Лау''), толық атауы — '''Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы''' ({{lang-lo|ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ}} {{IPA|[sǎːtʰáːlanalat pásáːtʰipátàj pásáːsónláːw]}}) — Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мемлекет. [[Үндiқытай түбегi]]нің орталық бөлiгiнде орналасқан. Жер аумағы – 236,8 мың км². Астанасы – [[Вьентьян қаласы]]. Әкiмшілік жағынан 16 [[кхуэн]]ге бөлiнедi. Халқы 5,5 млн. адам. Этникалық құрамында [[лао-лум]] (68%), [[лао-тенг]] (22%), т.б. халықтар бар. Мемлекеттік тiлi – [[лаос тiлi]]. Халқының басым көпшiлiгi [[будда дiнi]]н ұстанады (85%). Ақша бiрлiгi – кип. Конституциясы бойынша мемлекет басшысы – [[Президент]]. Заң шығарушы органы – бiр палаталы Ұлттық жиналыс.
 
'''Лаос''', толық атауы '''Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы''' — Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мемлекет. [[Үндiқытай түбегi]]нің орталық бөлiгiнде орналасқан. Жер аумағы – 236,8 мың км². Астанасы – [[Вьентьян қаласы]]. Әкiмшілік жағынан 16 [[кхуэн]]ге бөлiнедi. Халқы 5,5 млн. адам. Этникалық құрамында [[лао-лум]] (68%), [[лао-тенг]] (22%), т.б. халықтар бар. Мемлекеттік тiлi – [[лаос тiлi]]. Халқының басым көпшiлiгi [[будда дiнi]]н ұстанады (85%). Ақша бiрлiгi – кип. Конституциясы бойынша мемлекет басшысы – [[Президент]]. Заң шығарушы органы – бiр палаталы Ұлттық жиналыс.
== Табиғаты ==
Жері негізінен таулы келеді. Солтүстік бөлігін [[Траннинь]] таулы қыраты алып жатыр. Ең биік жері — [[Биа]] тауы (2820 м). Шығысында [[Чыонгшон]], оңтүстігінде [[Боловен]] таулары, батысында [[Корат]] үстірттері бар. Климаты субэкваторлық муссондық. Қаңтардың орташа темпеоатурасы 15 — 23С, шілдеде 28 — 30С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тауда 2000 – 3000 мм, жазық бөлігінде 1500 мм. Басты өзені — [[Меконг]]. Лаоста субтропиктік мәңгі жасыл ағаштар өседі. [[Піл]], [[мүйізтұмсық]], [[маймыл]] ([[макака]], [[гиббон]]), [[жылан]]ның көптеген түрлері, [[қырғауыл]], [[бүркіт]], [[тауыс]], т.б. құстар, өзендерінде [[тұқы]], [[шортан]] сияқты балықтар кездеседі.
 
== Тарихы ==
Лаос жерiн адамдар жоғарғы [[палеолит]] дәуiрiнен бастап мекендеген.[[Неолит]] дәуiрiнде Лаос алқабында [[күрiш]] егу, таулы жерлерде аңшылық пен мал шаруашылығы өрiс алды. Біздің заманымыздың 1-мыңжылдығының алғашқы жартысында [[Фунань кхмерлер]] мемлекетi құрылды. 1353 ж. Лаостағы ұсақ иелiктер аса iрi [[Лансанг мемлекетi]]не бiрiктi. 14-ғасырда бiрыңғай мемлекет болып қалыптасты. Будда дiнi күшейдi, елде дiни мектептер салына бастады. 15 – 18-ғасырларда Лаос мәдениетi жан-жақты өркендедi. Лансанг мемлекетiнде сауда жолдары дамыды. 1827 ж. елдің астанасы Вьентьянға көшiрiлдi. 1893 ж. [[Франция]] Лаос аймағын өз отарына айналдырды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдары ұлттық [[Лао Иссара]] (Лаосты азат ету) ұйымы құрылды. Жапония 2-дүниежүзілік соғыста жеңiлiске ұшыраған соң [[Франция|француз]] үстемдiгiне қарсы көтерiлiс ұйымдастырылды. 1945 ж. 12-қазанда көтерiлiсшiлер Лао елiнің (“Патет Лао”) тәуелсiздiгiн жариялады. Бiрақ 1946 ж. 21-наурызда Патет Лао құрамалары француз әскерлерiнен жеңiлiп қалды. Елде партизандық күрес басталды. 1950 ж. Лаостың Азаттық майданы, 1951 ж. наурызда Лаос, [[Камбоджа]] және [[Вьетнам]] мемлекеттерiнің бiрiккен Азаттық майданы құрылды. Француз отаршылары 1953 ж. 22-қазанда Лаостың тәуелсiздiгiн шартты түрде мойындауға мәжбүр болды. 1975 ж. 2-желтоқсанда Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы жарияланды. 1955 ж. Лаос БҰҰ-на қабылданды.
 
== Экономикасы ==
Лаос халқы, негiзiнен, ауыл шаруашылығымен айналысады. Басты дақылы – [[күрiш]]. Экспортқа ағаш, тоқыма бұйымдарын, [[кофе]], [[гипс]], [[қалайы]] шығарады. Сырттан [[азық-түлiк]], [[ауыр машина]] жасау өнiмдерiн, өнеркәсiптiк отын алады. Ұлттық жалпы өнiмнің жан басына шаққандағы мөлшері 1290 [[АҚШ]] долларына тең. Негiзгi сауда серiктестерi – [[Жапония]], [[Қытай]], [[Тайланд]], [[Италия]], [[Франция]] және [[Германия]].
 
== Дереккөздер ==
<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
{{дереккөздер}}
 
{{wikify}}
{{Азия елдері}}
{{stub}}
{{Франкофония}}
 
{{Навигациялық блок
== Пайдаланылған cілтемелер ==
|тақырып = Лаос
<references/>
|тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}};
 
|state = collapsed
{{wikify}}
|Азия елдері
|Оңтүстік-шығыс Азия елдері мен аумақтары
|АСЕАН мүшелері
|Шығыс Азия елдері саммиті
|Франкофония
}}
 
[[Санат:Лаос|*]]
[[Санат:Мұхитпен шектеспейтін елдер]]
 
 
{{stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Лаос» бетінен алынған