Қозғалтқыш: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қозғалтқыш''', мотор ({{lang-la|motor }}– қозғалысқа келтіретін) – қандай да бір энергия түрін механикалық жұмысқа түрлендіретін күш-қуат машинасы.

Энергия механикалық жұмысқа қозғалтқыш тегіне (типіне) қарай қайталамалы-ілгерілемелі қозғалыстағы піспек (поршень), айналмалы қозғалыстағы [[ротор]] немесе [[реактивті қозғалыс]] тудыратын аппарат арқылы түрленеді. Оны жердегі, [[су]]дағы, [[аспан]]дағы, [[ғарыш]]тағы көлік құралын қозғалысқа келтіру, өндірістің әр саласындағы жұмыс машинасын, тұрмыс техникасын,тағыда басқа іске қосу үшін қолданады.

Жанармай деңгейінің датчигі (FLS) - бұл көлік құралының резервуарына орнатылған жанармай көлемін өлшейтін құрал. Құрылғының жұмыс принципі қалқыманың жұмысына ұқсас - контроллер жанармай деңгейін өлшейді және ағынның көрсеткіштерін құрал тақтасына жібереді. Сенсормен жазылған деректер басқару блогы арқылы түрлендіріледі және бақылау тақтасында аналогты немесе цифрлық құрылғы көмегімен көрсетіледі.<ref>[https://autodvig.com/toplivnaja-sistema/datchik-urovnya-topliva-85898/ Жанармай деңгейінің сенсоры қалай жұмыс істейді.]</ref>

[[Сурет:4StrokeEngine Ortho 3D Small.gif|thumb|right|225px|Жану қозғалтқышының төрт сатылы жұмыс циклы:

Жел қозғалтқышы да ертеден белгілі болған. 18 ғасырдың орта шенінен өндірістің машиналы технологияға көше бастауына байланысты жергілікті қуат көзі – [[су]]ға, [[жел]]ге, тағыда басқа тәуелді бола бермейтін қозғалтқыш жасау қажеттігі туды. Осы кезде отын энергиясымен қазанда бу өндіріп, онымен жұмыс істейтін бірінші жылу қозғалтқышы – бу машинасы жасалды.

19 ғасырдың 2-жартысында жылу қозғалтқышының бу турбинасы және іштен жанатын қозғалтқыш (ІЖҚ) атты жаңа екі типі өмірге келді. Бу турбинасында бу энергиясын біліктің айналысына түрлендіру үшін бу машинасындағыдай кривошипті-шатунды (айналшақты-бұлғақты) механизмнің қажеті болмады. Бұл қозғалтқыш тарихындағы ірі техникалық жетістік еді. ІЖҚ да арзан [[мұнай]] өніміне көшіп, бу өндіретін ауыр да қолапайсыз бу қазанынсыз жұмыс істейтін болды. 19 ғасырдың аяғында карбюраторда жанғыш қоспа дайындап, оны қозғалтқыштың жану камерасында электро білтемен тұтататын ІЖҚ емес, сорған суық ауаны цилиндрде піспекпен қатты қысып қыздырып, оған сұйық отын бүркіп жағатын жаңа жылу қозғалтқышы (қ. Дизель) жасалынды.

19 ғасырдың аяғы және 20 ғасырдың басында электро энергиясын механикалық жұмысқа түрлендіргіш машина – электрлік қозғалтқыш (электр моторы), оның тұрақты токпен, айнымалы токпен жұмыс істейтін нұсқаларының пайда болуы және іс жүзінде қолданылуы өнеркәсіптің энергетикалық базасын күрт дамытуға мүмкіндік берді. Сондай-ақ, қуаты Вт-тың шағын бөлігінен ондаған МВт-қа жететін синхронды электро қозғалтқыш пен асинхронды электро қозғалтқыш тіршіліктің барлық дерлік саласында кең қолданыс табуда. 20 ғасырдың 1-жартысында жылу қозғалтқышының жаңа түрлері – газ турбиналық қозғалтқыш, реактивті қозғалтқыш, ядролық қозғалтқыш (қозғалтқыш Ядролық күш қондырғысы) жасалды. Қазіргі таңда авиация қозғалтқышының көпшілігін газ турбиналық қозғалтқыш құрайды. Ол сонымен бірге локомотивте (газ турбиналық тасығыш), [[автомобиль]]де қолданылады.<ref name="source1">“Балалар Энциклопедиясы”, V-том</ref>

 

<references/>

{{wikify}}