Машина: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[File:Bonsack machine.png|200px|thumb|[[Темекі]] айналдыратын машина]]
[[File:Машина для изготовления пружин.jpg|200px|thumb|[[Пружина]] жасайтын машина]]
[[File:Машина для поднятия длинных предметов.jpg|200px|thumb|Ұзын заттар көтеретін машина]]
[[File:Машина для резки камней.jpg|200px|thumb|Тас кесетін машина]]
==Машина==
'''Машина'''(''франц. machіne, лат. machіna'') – [[механикалық қозғалыс|механикалық қозғалысқа]] түсіп, [[энергия]], [[материал]] және [[ақпарат]] түрлендіруге арналған құрылғы. Машинаның негізгі міндеті – еңбекті жеңілдету және оның жұмыс өнімділігі мен сапасын арттыру үшін адамның өндірістік қызметін ішінара немесе толықтай алмастыру. Атқаратын қызметіне қарай: энергетикалық, жұмыстық және ақпараттық машиналар болып ажыратылады. Энергетикалық машиналар кез келген энергия түрін механикалық энергияға түрлендіреді. Оларды машина-қозғалтқыштар деп те атайды. Бұларға электр қозғалтқыштары және электр генераторлары, іштен жанатын қозғалтқыш, турбиналар, піспекті (поршеньді) және бу машиналары, т.б. жатады. Жұмыстық машиналар заттың (материалдың, т.б.) пішінін, қасиетін, күйін, орналасу қалпын өзгертуге арналған. Оны технологиялық машина ([[металл кесу станогы]], [[тоқыма станогы]], [[құрылыс машинасы]], т.б.), [[көлік машинасы]] ([[автомобиль]], [[ұшақ]], т.б.) және тасымалдау машинасы ([[конвейер]], [[элеватор]], [[көтергіш кран]], т.б.) деп ажыратады. Ақпараттық машиналарға есептеуіш машиналар мен құрылғылар, [[механикалық интеграторлар]], т.б. жатады. Адамның тікелей әсер етуінсіз жұмыс істейтін машина түрі машина-автоматтар немесе автоматтар өндірісте кеңінен қолданыс тапты. Белгілі бір технологиялық процесті орындайтын әрі өзара тізбектей жалғасқан машина-автоматтар автоматтық желі құрайды.
==Машина бөлшектері==
'''Машина бөлшектері''' – 1) машиналардың, приборлардың, аппараттар мен тетіктердің, т.б. одан әрі бөлшектеуге жатпайтын тұтас тетігі ([[бұранда]], [[білік]], [[тегершік]], [[күпшек]], [[серіппе]], [[муфта]], т.б.). Машина бөлшектерінің саны машинаның күрделілігіне байланысты өзгеріп отырады (бірнеше ондаған мыңға жетеді). Әр түрлі машиналарда пайдаланылатын бөлшектердің кейбіреулері өзара ұқсас, ал кейбіреулері тек жеке машина түрлеріне ғана тән. Осыған байланысты машина бөлшектері негізгі екі топқа (ұқсас және арнайы бөлшектер) жіктеледі.
==Машина жасау==
'''Машина жасау''' – ауыр өнеркәсіптің еңбек құралдарын, тұтыну заттарын және қару-жарақ өнімдерін жасайтын негізгі саласы. Машина жасау өндірісі энергетикалық, электртехникалық, станок жасау және құрал-саймандар өнеркәсібі, аспап жасау, ауыл шаруашылық машиналарын жасау, т.б. салаларға бөлінеді. Қазақстанда машина жасау 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында басқа республикалардан көшіріліп келген жабдықтар негізінде жасалды. Соғыстан кейін бұл сала жоғары қарқынмен дамып, көптеген жаңа өндіріс түрлері пайда болды. Республиканың машина жасау кәсіпорындары күрделі әрі металды көп қажет ететін машиналар, тау-кен, көмір, мұнай, металлургия, тамақ кәсіпорындары мен жеңіл өнеркәсіпке қажетті жабдықтар, сондай-ақ ауыл шаруашылығына, көлікке, құрылысқа арналған машиналар мен құрал-саймандар және электртехникалық аппараттар мен станоктар – барлығы мыңнан астам өнім түрлерін шығарады. [[Алматы|Алматыда]] металл кесу станогін, созу станын, электр аппаратурасын, гидротехникалық жабдықтар, [[Қарағанды|Қарағандыда]] тау-кен шахтасы жарағын, кокс-химия техникасын, [[Шымкент|Шымкентте]] пресс-автоматтар, карданвал, [[Өскемен|Өскеменде]] түсті металлургия жабдығын, [[конденсатор]], [[Павлодар|Павлодарда]] [[трактор]], [[Астана|Астанада]] ауыл шаруашылығы техникасын, [[Қостанай|Қостанайда]] [[дизель моторы|дизель моторын]], [[Ақтөбе|Ақтөбеде]] [[рентген аппаратурасы|рентген аппаратурасын]], [[Атырау|Атырауда]] мұнай өндірісіне қажетті машина мен жабдықтар, [[Талдықорған|Талдықорғанда]] ([[Алматы облысы|Алматы облысында]]) аккумулятор, [[Кентау|Кентауда]] [[экскаватор]] шығаратын өндіріс орындары жұмыс істейді.
<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
==Пайдаланылған cілтемелер==
<references/>
[[Санат: М]]
{{wikify}}
| |||