Уикипедия

Күкіртсутек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Hydrogen-sulfide-3D-balls.png|thumb|right|Күкіртсутек молекуласының моделі]]
[[Сурет:Oiuioiuio.JPG|thumb|right|КИПП апаратында әр түрлі газдар алуға болады]]
 
'''Күкіртсутек (күкіртті сутек, сутек сульфиді, H<sub>2</sub>S)''' — [[сутек]] пен [[күкірт]]тің [[бинарлы қосылыс]]ы, жағымсыз иісті (шіріген [[жұмыртқа]] иісіндей), түссіз, улы [[газ]].
 
==Физикалық қасиеттері==
Балқу температурасы −82,30 °C, қайнау температурасы −60,28 °C.
Күкіртті сутектің өзіне тән жағымсыз иісті (шіріген [[жұмыртқа]] иісіндей), түссіз, улы [[газ]].
 
==Химиялық қасиеттері==
Күкіртті сутекКүкіртсутек суда нашар ериді. Нәтижесінде екі негізді, әлсіз күкіртті сутеккүкіртсутек қышқылы ([[лакмус]] пен [[метилоранж]]ды қызартатын) түзіледі. Оның тұздары [[сульфидтер]] деп аталады.<br>
Күкіртті сутек қышқылы сатылы диссоциацияға түседі.Сілтілік және сілтілік жер металдары суда жақсы ериді. Ауыр металдардың сульфидтері суда аз ериді немесе ерімейді.▼
 
▲Күкіртті сутекКүкіртсутек қышқылы сатылы диссоциацияға[[диссоциация]]ға түседі. [[Сілтілік металдар|Сілтілік]] және [[сілтілік жер металдарыметалдар]]дың сульфидтері суда жақсы ериді. [[Ауыр металдардыңметалдар]]дың сульфидтері суда аз ериді немесе ерімейді.
Күкірттің сутекті қосылысы күкіртті сутек, ол көбінесе вулкан газдарында, табиғи шипалы сулардың құрамында кездеседі ([[Барлық Арасан]]) және органикалық заттар шірігенде бөлінеді▼
 
▲Күкірттің сутекті қосылысы күкіртті сутеккүкіртсутек, ол көбінесе вулкан газдарында, табиғи шипалы сулардың құрамында кездеседі ([[Барлық-Арасан (шипажай)|Барлық-Арасан]]) және органикалық заттар шірігенде бөлінеді.
Күкіртті сутек қышқылы қышқылдарға тән барлық қасиеттерді көрсетеді:<br>▼
1) активтік қатарында сутекке дейін тұрған металдармен әрекеттесіп сутегі бөледі:<br>▼
<big>H<sub>2</sub>S +Mg = MgS + Н<sub>2</sub>↑</big><br>
2) негіздік оксидтермен тұз және су түзеді:<br>▼
<big>H<sub>2</sub>S + ҒеО = FeS↓ + Н<sub>2</sub>0</big><br>
3) негіздермен әрекеттесіп тұз және су түзеді:<br>▼
<big>H<sub>2</sub>S + 2NaOH = Na<sub>2</sub>S + 2Н<sub>2</sub>0</big><br>
4) тұзбен әрекеттескенде суда ерімейтін жаңа тұз және жаңа қышқыл түзіледі:<br>▼
<big>H<sub>2</sub>S + Pb(N0<sub>3</sub>)<sub>2</sub> = PbSl + 2HN0<sub>3</sub></big><br>
Бұл [[Химиялық реакциялар|реакцияның]] жүру себебі <big>PbS</big> ерімейтін зат болғандықтан, көбінесе әлсіз қышқыл (<big>H<sub>2</sub>S</big>) күшті қышқылды (<big>HN0<sub>3</sub></big>) оның тұзынан ығыстыра алмайды.<br>▼
<big>2Н<sup>+</sup> + S<sup>2-</sup> + Pb<sup>2+</sup> + 2N0<sub>3</sub> = PbS↓ + 2Н<sup>+</sup> + 2N0<sub>3</sub></big><br>
Бұл реакцияның толық иондық теңдеуі.
 
▲Күкіртті сутекКүкіртсутек қышқылы қышқылдарға[[қышқыл]]дарға тән барлық қасиеттерді көрсетеді:<br>
Күкіртті сутек пен оның тұздарын анықтау үшін суда да, қышқылда да ерімейтін қара түсті <big>PbS</big> түзілу реакциясы қолданылады: ▼
 
<big>Pb<sup>2+</sup> + S<sup>2</sup> -> PbS↓</big> кыскартылған иондык теңдеуі. Басқа сульфидтерінің де түстері бар. Мысалы, <big>ZnS</big> - ақ, <big>MnS</big> - қызғылт.
▲1) * активтік қатарында сутекке дейін тұрған металдармен әрекеттесіп сутегі бөледі:<br>
:: <math>\mathsf{H_2S + Mg \rightarrow MgS + H_2 \uparrow}</math><br>
▲2) * негіздік оксидтермен [[тұз]] және су түзеді:<br>
:: <math>\mathsf{H_2S + FeO \rightarrow FeS \downarrow + H_2O}</math><br>
▲3) негіздермен* [[негіздер]]мен әрекеттесіп тұз және су түзеді:<br>
:: <math>\mathsf{H_2S + 2NaOH \rightarrow Na_2S + 2H_2O}</math><br>
▲4) * тұзбен әрекеттескенде суда ерімейтін жаңа тұз және жаңа қышқыл түзіледі:<br>
:: <math>\mathsf{H_2S + Pb(NO_3)_2 \rightarrow PbS \downarrow + 2HNO_3}</math>
 
▲Бұл [[Химиялық реакциялар|реакцияның]] жүру себебі <big>[[Қорғасын(II) сульфиді|PbS</big>]] ерімейтін зат болғандықтан, көбінесе әлсіз қышқыл (<big>H<sub>2</sub>S</big>) күшті қышқылды (<big>HN0[[Азот қышқылы|HNO<sub>3</sub></big>]]) оның тұзынан ығыстыра алмайды. Толық иондық теңдеуі:<br>
:: <math>\mathsf{2H^+ + S^{2-} + Pb^{2+} + 2NO_3^- \rightarrow PbS \downarrow + 2H^+ + 2NO_3^-}</math>
 
▲Күкіртті сутекКүкіртсутек пен оның тұздарын анықтау үшін суда да, қышқылда да ерімейтін қара түсті <big>PbS</big> түзілу реакциясы қолданылады. Қысқартылған иондық теңдеуі:<br>
:: <math>\mathsf{Pb^{2+} + S^{2-} \rightarrow PbS \downarrow}</math>
 
Басқа сульфидтерінің де түстері бар. Мысалы, [[Мырыш сульфиді|ZnS]] — ақ, [[Марганец(II) сульфиді|MnS]] — қызғылт.
 
[[Тотығу-тотықсыздану реакцияларында күкіртті [[сутекреакциялары]]нда күкіртсутек қышқылы және оның тұздары тек [[тотықсыздандырғыш]] болады. Оның себебі кұрамындағы күкірт ең төмен [[тотығу дәрежесіндедәрежесі]]нде болады.<br>▼
Қолданылуы <big>H<sub>2</sub>S</big> -— емдік қасиеті бар, буын ауруларын емдеуде күкіртті сутеккүкіртсутек ванналарында пайдаланылады ([[Барлық-Арасан]], [[Мойылды санаторий|Мойылды шипажайлары]]).<ref>Химия: Усманова М. Б., Сақариянова Қ. Н. Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2009. - 288 бет. ISBN 9965-34-929-0</ref>▼
 
▲Тотығу-тотықсыздану реакцияларында күкіртті [[сутек]] қышқылы және оның тұздары тек [[тотықсыздандырғыш]] болады. Оның себебі кұрамындағы күкірт ең төмен тотығу дәрежесінде болады.<br>
▲Қолданылуы <big>H<sub>2</sub>S</big> - емдік қасиеті бар, буын ауруларын емдеуде күкіртті сутек ванналарында пайдаланылады ([[Барлық-Арасан]], [[Мойылды шипажайлары]]).<ref>Химия: Усманова М. Б., Сақариянова Қ. Н. Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2009. - 288 бет. ISBN 9965-34-929-0</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
Line 32 ⟶ 41:
{{wikify}}
 
[[Санат:Бейорганикалық қышқылдар]]
 
[[Санат:ХимияБинарлы қосылыстар]]
[[Санат:Газдар]]
 
[[Санат:Күкірт қосылыстары]]
[[Санат:Қышқылдар]]
[[Санат:Сульфидтер]]
[[Санат:Сутегі қосылыстары]]
 
{{Chem-stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Күкіртсутек» бетінен алынған