II Екатерина: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

[[Неміс]] ақсүйегінің отбасында дүниеге келген. [[1745 жылы]] [[Ресей]] патшасының мұрагері [[Петр ІІІ]]-ге тұрмысқа шығады. Жас кезінен өте алғыр, еңбекқор болғандықтан, орыс тілін тез үйренеді. Петр III таққа отырғаннан кейін князь Г.Г.[[Орлов]]тың көмегімен сарай гвардиясына төңкеріс ұйымдастыртып, күйеуін тақтан тайдырады. Баласы [[Павел]] жас болғандықтан, таққа өзі отырады. Екатерина II билік еткен кезең орыс дворяндары үшін «алтын заман» болды. 18 ғасырдың 2-жартысындағы Ресей империясында болған өзгерістердің барлығы осы патшайымның есімімен тығыз байланысты. Екатерина II -нің тұсында сарай төңірегіне ''А.Р.Воронцов, П.А.Румянцев, Г.А.Потемкин, А.В.Суворов, Ф.Ф.Ушаков'', т.б. ірі-ірі мемлекет және әскери қайраткерлер топтасты. [[1765 жылы]] помещиктік жер иелену мұрагерлікке қалдырылып, шаруаларды қанау күшейді. Дворяндарға Оңтүстік Ресейден қосымша 800 мың га жер шаруаларымен бірге үлестірілді. 1773-75 жылдары [[Е. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісі]] асқан қаталдыкпен басып жаншылды. Жаңа көтерілістерді болдырмау үшін үкімет 1775 жылы басқару реформасын жүргізіп, губерниялық әкімшілік басқару жүйесін жетілдірді. Патша саясатына наразыларды бақылап отыру үшін арнайы мемлекеттік тыңшылар кеңсесі құрылды. Бұл орган алғашқы орыс демократтары А.[[Радищев]]ті, А.Новиковты, т.б. қатты қудалады. Сыртқы саясатта [[Қара теңіз]] үшін [[Осман]] сұлтандығымен бірнеше соғыс қимылдарын жүргізді. Революцияшыл Францияға қарсы Еуропа монархтарымен одақ құрылып, Ресей әскерлері [[Батыс Еуропа]]дағы соғыс қимылдарына белсене араласты. 1772, 1793 және 1795 жылдары [[Пруссия]], [[Австрия]] мемлекеттерімен бірлесе отырып, Полыданы бөліске салып, поляк халқын тәуелсіздігінен айырды. Екатерина II кезінде Ресей империясының Еуропа елдері арасында ықпалы күшейіп, беделі артты. 1775 жылы шығарылған Ереже бойынша қазақтарды бақылау [[Сібір]] және [[Уфа]] генерал-губернаторларына тапсырылды. Қазақтармен тікелей қарым-қатынас жасау [[Орынбор]] оберкомендантына, кейіннен осы мақсатта арнайы құрылған Орынбор шекара комиссиясына жүктелді. Бүл кезде Кіші жүзде хандық билік әлсіреп, саяси және ру таласы күшейіп кетті. Осыны шебер пайдаланған Ресей үкіметі Кіші жүзге біртіндеп ену саясатын қолданып, өзен бойларына жаңа бекіністер салды. Бекіністерді күзетуші [[Жайық]] казактары Кіші жүз руларына жиі-жиі күш көрсетіп отырды. Мұндай қысымға қарсы [[Кіші жүз]]де [[Сырым Датұлы басқарған ұлт-азаттық қозғалыс]]ы болды (1783-97). Көтеріліс патша үкіметіне ғана емес, [[Нұралы хан]]ға да карсы бағытталды. Кіші жүзде хан үкіметін жою үшін осы оқиғаны пайдаланған Екатерина II көтеріліс басшыларымен келісе отырып, 1886 жылы маусымда Нұралыны хандықтан айырған үкімге қол қойды. Бірақ үкіметтің Кіші жүзді тікелей басқаруға тырысқан әрекеті сәтсіздікке ұшырап, көтеріліс әрі карай күшейді. Сондықтан патша хандық жүйені қалпына келтіріп, 1791 жылы [[Ералы]]ны хан етіп бекітті. Орта жүз бен Ұлы жүзде бұл кезеңде саяси жағдай біршама тұрақты еді. [[Абылай хан]] ешкімге бағынбай, дербес саясат ұстанды (қ. Абылай). [[1781 жылы]] Абылай хан қайтыс болып, орнына үлкен ұлы Уәли хан сайланды. Екатерина II оған өздерінің [[Уәли]]ді Орта жүздің ханы деп бекітетіні жөнінде грамота мен арнайы сыйлық жіберді.