Мойынқұм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш →‎top: clean up, replaced: Оңтүстік Қазақстан облысы → Түркістан облысы using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Елді мекендер:'''
'''Мойынқұм''' – [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан]], [[Жамбыл облысы|Жамбыл]] облыстары жеріндегі құмды алқап. Солтүстігі мен шығысында Шу өзені аңғарымен, оңтүстігінде [[Қаратау]], Қырғыз Алатауы жоталарының бөктерімен шектеледі. Ауданы 37,5 мың км². Оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай 500 км-ге созылып жатыр. Мойынқұмның Шу өзеніне жалғасқан бөлігінің ені 15–30 км. Жер қыртысы палеозойлық тұғырдың майысқан (Шу синеклизасы) жерінде жатыр, беткі жағы шөгінді қабат. Шығыс бөлігі биіктігі 10–25 м, ұзындығы 1–2 км-дей жеке жалдарға бөлінген, жер бедері бұйратты. Орталық бөлігінде биіктігі 50 – 70 м құмды қырқалар қалыптасқан. Ойыстарда жер асты сулары тым жақын. Оңтүстік-шығысында және батысында жер асты сулары тереңіректе (35 – 50 м) кездеседі. [[Климат]]ы өте қуаң континенттік. Қаңтардың орташа температурасы батысында –11,2С (Тасты ауданы маңында), шығысында – 2–7,5С (Үмбет ауданы маңында), шілдеде 26,9–25,6С. Ауаның ең төменгі температурасы –40 –44С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 150–330 мм. Қардың қалыңдығы 10–15 см-ден аспайды. [[Сексеуіл]], [[жусан]], жүзгін, еркекшөп, теріскен, т.б. өседі. Ақбөкен, қарақұйрық, қоян, кірпі, қосаяқ, саршұнақ, т.б. мекендейді. Мойынқұм – мал жайылымы. Шұратты жерлері шабындық ретінде пайдаланылады. Үмбет мемлекеті аңшылық шаруашылығы және Андасай (Аңдысай) қорықшасы ұйымдастырылған.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
 
* [[Мойынқұм (Алматы облысы)|Мойынқұм]] – [[Алматы облысы]] [[Көксу ауданы]]ндағы ауыл.
'''Мойынқұм ''' – [[Балқаш]] көлінің оңтүстігіндегі құмды алқап. [[Құланбасы]], Малайсары және [[Көкшиелі]] тауларының солтүстік етегіне тіреледі. Абсолют биіктігі 460 – 800 м. Солтүстігі [[Сарыесікатырау құмы]]на, шығысы [[Жетіжол]], батысы [[Жуанқұмға]] ұласады. Мойынқұм [[Іле өзені]]нен [[Қаратал өзені]]не дейін 60 – 70 км-ге созылып жатыр, ені 35 км-ге жетеді. Солтүстік және солтүстік-батыс бөлігіндегі қырқа құмдардың биіктігі 20 – 30 м. Оңтүстік бөлігі Шеңгелді және Сарыбұлақ құрғақ арналарымен тілімделген. [[Еркекшөп]], [[жусан]], т.б. өсімдіктер өседі. Солтүстігінде жер асты сулары 100 м тереңдікте кездеседі. Күзгі, көктемгі мал жайылымы.
* [[Мойынқұм (Мойынқұм ауданы)|Мойынқұм]] – [[Жамбыл облысы]] [[Мойынқұм ауданы]]ндағы ауыл.
* [[Мойынқұм (Шу ауданы)|Мойынқұм]] – [[Жамбыл облысы]] [[Шу ауданы]]ндағы ауыл.
 
'''Құмды алқаптар:'''
'''Мойынқұм''' – [[Бетпақдала]]ның солтүстігінде жатқан құм. [[Сарысу өзені]]нің сол жағалауында. Абсолют биіктігі 200 – 260 м. Батыстан шығысқа қарай 100 км-ге созылып жатыр, ені 25 км-ге жетеді. Ауданы 1670 км². Солтүстік-шығыс бөлігіндегі төбешікті қырқа құмдардың биіктігі 5 – 10 м, кей жерлерінде ол 15 – 20 м. Мойынқұмда теріскен аралас еркекшөп, [[жүзгін]], [[қоянсүйек]], [[құмсағыз]], [[қаңбақ]], [[құмаршық]] өседі. Тұщы жер асты сулары құм алабының шет жағында 1 – 2 м тереңдікте кездеседі. Мойынқұм – қысқы мал жайылымы.<ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref>
 
* [[Мойынқұм (құмды алқап, Түркістан, Жамбыл облыстары)|Мойынқұм]] – [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан]], [[Жамбыл облысы|Жамбыл]] облыстары жеріндегі құмды алқап.
== Сілтемелер ==
* [[Мойынқұм (құмды алқап, Алматы облысы)|Мойынқұм]] – [[Балқаш]] көлінің оңтүстігіндегі құмды алқап.
* [[Оңтүстік Қазақстан]]
* [[Мойынқұм (құмды алқап, Қарағанды облысы)|Мойынқұм]] – [[Бетпақдала]]ның солтүстігінде жатқан құм.
* [[Жамбыл облысы]]
 
{{айрық}}
== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%8B%D0%BB_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B]
 
== Дереккөздер ==
<references/>
 
{{Суретсіз мақала}}
 
{{wikify}}
 
[[Санат:Қазақстан шөлдері]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Мойынқұм» бетінен алынған