Ислам дініндегі діни лауазымдар мен атақтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Batyrbek.kz (талқылау | үлесі) |
- 2 санат; + 5 санат (HotCat құралының көмегімен) |
||
1-жол:
'''Діни лауазымдар мен атақтар''' - әрбір [[дін]]дегі ішкі құрылымдық ерекшеліктерге қарай сатыланатын қызметтер мен атақтар. Әр діндегі негізгі ұстанымдарға орай діни лауазымдар мен атақтар әр қилы. [[Ислам Діні|Ислам дініндегі]] діни лауазымдар мен атақтар:
== Ахун ==
'''Ахун'''({{lang-fa|آخوند}}) — 1. мұсылмандық діни лауазым. 2. баулушы, ұстаз. # [[18 ғ.|18 ғасырдың]] екінші жартысынан бастап [[қазақ]] даласында қолданылған діни лауазым. [[Орта Азия]]ны билеген [[Бұхар хандығы]]ның тұсында ислам ғұламаларының ең жоғарғы лауазымы болды. [[1860]] жылы [[Лев Толстой|Л.Толстойдың]] қабылдауында болған қазақ мүфтиі [[Уәйіс]] ғұламаның екінші лауазымы — Ахун Мүфтидің [[шариғат]] негізінде айтылған фатуасы Ахунның келісімінсіз жүзеге асырылмаған. Қазіргі кезде Ахун деген діни лауазымның орнына наиб мүфти лауазымы ендірілген.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том</ref>▼
# халықтың діни сауатын ашып, діни ғұрыптық қызметті атқаратын дін оқымыстысы, мұсылман ғұламасына берілетін атақ. Қазақ дәстүрлі қоғамында Ахун Алла разылығы үшін халықтың діни сұранысына лайықты қызмет атқарған, уағыз-насихат айтып, халыққа дін ақиқатын түсіндірген. Олар ауыл балаларының діни сауатын ашып, сондай-ақ шариғаттың шарттарын, құлшылық ғибадаттың жөн-жосығын үйреткен. Қоғам өміріндегі әр түрлі ''жиын-тойларда, жаназа, астарда'' діни ғұрыптық қызмет атқарған. Ахун әдетте белгілі бір діни ғұлама ұстаздардан, атақты медреселерден ілім алған оқымыстылар болған, халыққа діни ағартушылық қызмет жасағандықтан өзінің білімдерін үнемі жетілдіріп отырған<ref>[[[[Маңғыстау энциклопедиясы]]]], Алматы, 1997;</ref><ref name="ReferenceA">Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>.▼
▲# [[18 ғ.|18 ғасырдың]] екінші жартысынан бастап [[қазақ]] даласында қолданылған діни лауазым. [[Орта Азия]]ны билеген [[Бұхар хандығы]]ның тұсында ислам ғұламаларының ең жоғарғы лауазымы болды. [[1860]] жылы [[Лев Толстой|Л.Толстойдың]] қабылдауында болған қазақ мүфтиі [[Уәйіс]] ғұламаның екінші лауазымы — Ахун Мүфтидің [[шариғат]] негізінде айтылған фатуасы Ахунның келісімінсіз жүзеге асырылмаған. Қазіргі кезде Ахун деген діни лауазымның орнына наиб мүфти лауазымы ендірілген.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том</ref>
▲# халықтың діни сауатын ашып, діни ғұрыптық қызметті атқаратын дін оқымыстысы, мұсылман ғұламасына берілетін атақ. Қазақ дәстүрлі қоғамында Ахун Алла разылығы үшін халықтың діни сұранысына лайықты қызмет атқарған, уағыз-насихат айтып, халыққа дін ақиқатын түсіндірген. Олар ауыл балаларының діни сауатын ашып, сондай-ақ шариғаттың шарттарын, құлшылық ғибадаттың жөн-жосығын үйреткен. Қоғам өміріндегі әр түрлі ''жиын-тойларда, жаназа, астарда'' діни ғұрыптық қызмет атқарған. Ахун әдетте белгілі бір діни ғұлама ұстаздардан, атақты медреселерден ілім алған оқымыстылар болған, халыққа діни ағартушылық қызмет жасағандықтан өзінің білімдерін үнемі жетілдіріп отырған<ref name="ReferenceA">Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>.
== Аятолла ==
* '''Аятолла'''<ref name="ReferenceA"/> ({{lang-ar|آية الله}},{{lang-fa|آیتالله}} Алланың белгісі, нышаны) — [[мұсылман]] дінінің [[Шииттер|шииттік]] саласында жолын қуған, артынан ерген шәкірттері бар ғалым-діндардың ең жоғары рухани лауазымы. Ұғым [[19 ғ.|XIX ғасырдың]] екінші жартысында пайда болған. Мысалы, [[Иран]]да бірнеше жүз аятолла бар. Оның ішінде бірнеше діни қызметкердің "ұлы" деген атағы бар. Алайда Иран тәртібінің көсемі [[Хомейни]] бұл атақты беруге шектеу қойып, оны шешуді өз құзырына қалдырды.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
Line 24 ⟶ 25:
== Мүрид ==
* '''Мүрид''' — өз еркімен тариқат жолына түсуші шәкірт; мүршидке (ұстазына) «қол тапсырушы»; сопылық бауырластыққа немесе кәсіп бірлестігіне мүше болып, рухани жетілудің алғашқы сатысында тұрған адам. Сопылықта мүрид пен мүршид қарым-қатынасы, яғни рухани мектеп үлкен рөл атқарған. Тариқат жолына қадам басушы мүрид, алдымен, шариат шарттарын, исламның қарапайым ахлақтық, этикалық қағидаларын ұстануы, орындауы қажет. Шәкірттің сопылық жолға түсуі ішкі рухани ізденістер нәтижесінде болады. Мүридтікке қабылдау рәсімдері оған арнайы киім ұсыну, Хақ жолын еркімен қалап, тәубеге келуі жайлы ант беру, тағы басқа арқылы өткен. Мүршид мүридке арналған (жеке орындайтын) құпия зікірді белгілеп, оны бауырластықтың ішкі ережелерімен таныстырады. Мүрид ұстазымен рухани үндестікке жетуді қалайды, оған толықтай мойынсұнады. Мүридтің рухани кіріптарлығы ұстаздан тәлім-тәрбие алып, дербес жол табу алдындағы уақытша құбылыс саналады.<ref>"Қазақ энциклопедиясы - VI"</ref>
== Пірәдар ==
* '''Пірәдар''' — дінге беріліп, дін жолын қуған сопы. Кейбір түсіндірмелерде пірәдар деп пірге барып, қол беріп келген кісіні атайды. Киелі, қасиетті, Аллаһтың қамқорлығына ие болған адам деген ұғымды білдіреді.
45-жол:
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
{{Islam-stub}}▼
[[Санат:
[[Санат:
[[Санат:Шариғат]]
[[Санат:Заңдық лауазымдар мен мамандықтар]]
[[Санат:Діни лауазымдар]]
▲{{Islam-stub}}
| |||