Уикипедия

Хасан Рухани: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Саяси мансабы: clean up, replaced: November → қараша using AWB
мағына Рухани (тегі) түс Мемлекет басшысы Саяси мансабы Ерте өмірі және білімі Докторлық диссертацияны плагиатқа айыптау Иран төңкерісіне дейінгі саяси қызмет 1980 және 1990 жылдары кезінде саяси мансабы Ислам республикасының алғашқы жылдары Иран-Ирак соғысы Соғыстан кейін Ядролық құжаттама Президенттік науқандар 2013 жылғы президенттік сайлау 2017 жылғы президент сайлауы Президенттік (2013 ж. - қазіргі уақытқа дейін) Кабинет Ішкі саясат Экононмика Санат:Ағымдағы мемлекет басшылары
Тег: тесттік өңдеме VisualEditor
1-жол:
{{айрық}}
{{мағына|Рухани (тегі)}}
{{Мемлекеттік қайраткер
| түс = Мемлекет басшысы
| Қазақша есімі = Хасан Рухани
| Шынайы есімі = {{lang-fa|‌حسنحسن روحانی}}
| Суреті = Hassan RouhaniRouani 2017 portrait.jpg
| Сурет ені = 270
| Атауы =
| Титулы =[[Иран]]-ның [[Иран президенттерінің тізімі|7-ші]] [[Иран президенті|Президенті]]
| Ту = FlagOffice of the President of the Islamic Republic of Iran Seal.svg
| Ту2 = Flag of Iran.svg
| Басқара бастады = [[3 тамыз]] [[2013 жыл]]ы
| Басқаруын аяқтады =
| Ізашары = [[МахмұтМахмұд Ахмадинежад]]
| Ізбасары =
| Вице-президент =[[Эсхак Джахангири]]
| Титулы_2 =
| Титулы_2 = Бас хатшысы және [[Қосылмау Қозғалысы]]
| Ту_2 =
| Ту2_2 =
| Реті_2 = 13
| Басқара бастады_2 = [[3 тамыз]] [[2013 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_2 =[[17 қыркүйек]] [[2016 жыл]]
| Ізашары_2 =[[Махмұд Ахмадинежад]]
| Ізбасары_2 =[[Николас Мадуро]]
| Титулы_3 =Ұлттық Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы
| Ту_3 =Flag of Iran.svg
| Ту2_3 = Emblem of Iran.svg
| Реті_3 = 13
| Басқара бастады_3 =14 қазан [[1989 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_3 =15 тамыз [[2005 жыл]]
| Президент_3 =[[Әли Ақбар Хашеми Рафсанджани]]<br />[[Мұхаммад Хатами]]
| Ізашары_3 =
| Ізашары_3 =''лауазымның пайдаболуы''
| Ізбасары_3 =
| Ізбасары_3 = [[Әли Ардашир Лариджани|Әли Лариджани]]
| Титулы_4 =
| Ту_4 Титулы_4 =[[Сараптамалық кеңес]]
| Ту2_4Ту_4 = Flag of Iran.svg
| Ту2_4 = Emblem of Iran.svg
| Реті_4 =
| Басқара бастады_4 = 19 ақпан [[2007 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_4 =
| Ізашары_4 =
| Ізбасары_4 =
| Титулы_5 =Парламент спикерінің бірінші орынбасары
| Ту_5 = Flag of Iran.svg
| Ту2_5 = Emblem of Iran.svg
| Реті_5 =
| Басқара бастады_5 = 2 маусым [[2007 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_5 =
| Ізашары_5 = Хосейн Хашемиан
| Ізбасары_5 = [[Бехзад Набави]]
| Туған күні = 12.11.1948
| Туған жері = [[Сорхе]], [[Иран]]
Line 44 ⟶ 57:
| Әкесі =
| Анасы =
| Жұбайы =[[Сахех Араби]]
| Балалары =5 баласы бар
| Партиясы =Модерация және даму партиясы
| Білімі = [[Каледон университеті]]<br />[[Тегеран университеті]]
| Қолтаңбасы = Hassan_Rouhani_signature.png
| Commons = Hassan Rouhani
| Марапаттары =[[File:Order of Nasr Ribbon.svg|50px|Құдай көмекінің медалі (Иран)]] [[File:Fath Medal 2nd Order.jpg|50px|Жеңіс медалі (Иран)]]<ref name="Fars News">{{cite news|first=Mahdi|last=Poursafa|url=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921029000489|work=[[Fars News]]|script-title=fa:گزارش فارس از تاریخچۀ نشان‌های نظامی ایران، از «اقدس» تا «فتح»؛ مدال‌هایی که بر سینۀ سرداران ایرانی نشسته‌است|trans-title=From "Aghdas" to "Fath": Medals resting on the chest of Iranian Serdars|date=20 January 2014|accessdate=21 October 2014|language=Persian}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.leader.ir/langs/fa/?p=contentShow&id=255|title=پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری|work=leader.ir}}</ref>
| Марапаттары =
| Сайты = [http://rouhani.ir/ rouhani.ir]
}}
 
'''Хасан Рухани''' ({{lang-fa|‌حسنحسن روحانی}}; [[12 қараша]] [[1948 жыл|1948]], [[Сорхе]])  — [[иран]]дық мемлекет [[қайраткер]]і, [[саясаткер]] және [[Шииттер|шииттік]] [[дін]] [[маман]]ы, [[Иран]]ның жетінші [[президент]]і.
 
2013 жылғы [[7 мамыр]]да Рухани [[Иранда президент сайлауы (2013)|2013 жылғы 14 маусымда өткен президент сайлауына]] тіркелді.<ref>{{cite news|title=Iran's former nuclear negotiator registers for presidential campaign|url=http://english.peopledaily.com.cn/90777/8235449.html|work=People's Daily|date=7 May 2013}}</ref> Ол сайланған жағдайда «азаматтық құқық хартиясын» дайындайтынын, экономиканы қалпына келтіретінін және [[Батыстық өркениет|батыс халықтары]] мен жарасымды қарым-қатынасты жақсартатынын айтты.<ref>{{cite news|title=Former nuclear negotiator joins Iran's presidential race|url=https://www.reuters.com/article/2013/04/11/us-iran-election-idUSBRE93A0CM20130411|agency=Reuters|date=11 April 2013}}</ref><ref>{{cite news|title=Expediency Council member Rohani to run for president|url=http://www.presstv.ir/detail/2013/04/11/297689/rohani-to-run-for-irans-president/|publisher=Press TV|date=11 April 2013}}</ref> Руханиді қалыпты деп жиі атайды. Ол 15 маусымда [[Тегеран]] қаласының мэрі [[Мұхаммад Багер Галибаф]]ты және тағы төрт кандидатты жеңіп, [[Иран президенті]] болып сайланды. Ол 2013 жылдың 3 тамызында қызметке кірді.<ref name="Fassihi">{{cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|title=Moderate cleric Hassan Rohani wins Iran Vote|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323734304578547481084333510|work=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="BBCannouncedwinner">{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-22916174|title=Hassan Rouhani wins Iran presidential election|date=15 June 2013|accessdate=15 June 2013|publisher=BBC News}}</ref><ref name="WSJannouncedwinner">{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323734304578544912995560792|title=Moderate Candidate Wins Iran's Presidential Vote|date=15 June 2013|accessdate=16 June 2013|newspaper=The Wall Street Journal|author=Farnaz Fassihi}}</ref> 2013 жылы ''Time'' журналы оны әлемдегі ең ықпалды [[Time 100|100 адамның тізіміне енгізді]].<ref name="BBC News">{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23557673|title=Hassan Rouhani takes over as Iran president|date=3 August 2013|accessdate=3 August 2013|publisher=BBC News}}</ref> Ішкі саясатта ол жеке бостандық пен ақпаратқа еркін қол жетімділікті қолдайды,<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/oct/18/iran-opens-doors-to-tourists Iran opens doors to tourists]. Retrieved 21 December 2013</ref><ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/sep/19/hassan-rouhani-vision-iran-free Hassan Rouhani sets out his vision for a new and free Iran]. Retrieved 21 December 2013</ref> әйелдердің сыртқы істер министрлігінің өкілдерін тағайындау арқылы әйелдердің құқығын жақсартады және келісуші хаттар алмасу арқылы Иранның басқа елдермен дипломатиялық қатынастарын жақсартқан центрист және реформатор ретінде сипатталды. Роухани 2017 жылғы сайлауда 23,636 652 дауыспен (57,1%) қайта сайланды. Ол [[Мұхаммад Хатами]] мен [[Махмұд Ахмадинежад|Махмұд Ахмадинежад]]тан кейін Иранның үшінші президенті болды, ол сайлау мандатының жоғарылауы ретінде президенттік жеңіске жетті.<ref name="moi-2017">{{cite news|title=Final results of presidential election by province and county|url=https://www.moi.ir/Portal/home/?news/469742/469971/497969/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%AA%D9%81%D8%B5%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C|accessdate=8 June 2017|agency=[[Ministry of Interior (Iran)|Ministry of Interior]]|language=Persian|date=8 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010165111/https://www.moi.ir/Portal/home/?news%2F469742%2F469971%2F497969%2F%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%AA%D9%81%D8%B5%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C|archive-date=10 October 2017|url-status=dead}}</ref>
 
==Аты==
Ол Хасан Ферейдун (немесе [[Траэтаона]],<ref>{{cite dictionary|year=2002|editor1-last=Sadri Afshar|editor1-first=G. H.|editor2-last=Hakami|editor2-first=Nasrin|editor3-last=Hakami |editor3-first=Nastaran |title=فَرهَنگِ مُعاصِرِ فارسی |trans-title=Farhang Moaser Contemporary Persian Dictionary |language=Persian |publisher=Farhang Moaser Publishers|location=Tehran |edition=4th |isbn=964-5545-68-4|page=679}}</ref> парсы мифологиясындағы әділ патшаға сілтеме жасай отырып, {{lang-fa|حسن فریدون}}, парсыша айтылуы: [hæˌsæn-e feɾejˈdun]), кейінірек өзінің тегі Рухани деп өзгертті, бұл «рухани» немесе 'дінтанушы'; сондай-ақ Роухани, Рухани немесе Роухани деп [[Парсы романилизациясы|аударылады]]). Тегі ресми түрде қашан өзгерткені белгісіз. 1981 жылы 5 шілдеде [[Мәжіліс|мәжіліс]] өкілдерінің тізімінде ол «Хассан Ферейдун Рухани» деп аталды ({{lang-fa|حسن فریدون روحانی}}), ал оның жеке куәлігінің фотосуреттері (парсыша транслитерацияда: шенаснамамен) 2013 жылы президенттік сайлау науқаны кезінде түсірілген.<ref>{{cite web|url=http://www.ical.ir/index.php?option=com_mashrooh&view=session&id=173&page=2797&Itemid=38|archive-url=https://web.archive.org/web/20130926215031/http://www.ical.ir/index.php?option=com_mashrooh&view=session&id=173&page=2797&Itemid=38|url-status=dead|archive-date=26 September 2013|script-title=fa:مجلس شورای اسلامی، دورۀ ۱، جلسۀ ۱۷۴|date=5 July 1981|language=Persian}}</ref> «Рухани» оның тегі.
 
== Өмірбаяны ==
Хасан Рухани [[1948 жыл]]ы [[12 қарашадақараша]]да Иранның солтүстігіндегі Семнан останының ([[провинция]]сының) Сорхе қаласында туған.
 
[[1960 жыл]]ы [[дін]]і [[білім]] алып бастады. Діни білімін [[шиит]]тердің [[қаситет]]ті қаласы — Құмда алған. [[1969 жыл]]ы Тегеран [[университетТегеран Университет]]іне оқуға түсті, ал ]][[1972 жыл]]ы сот құқығы саласында [[бакалавр]] дәрежесін алды. [[1995 жыл]]ы Глазгодағы Каледон [[университет]]інде «Иран тәжрибесі [[үлгі]]сіндегі [[ислам]]дық заң шығарушы билік» («The Islamic legislative power with reference to the Iranian experience») тақырыбында [[магистр]]лық диссертациясын қорғады. [[1999 жыл]]ы осы [[университет]]те [[мемлекет]]тік құқық саласында [[философия]] [[доктор]]ы (PhD) ғылыми дәрежесін алды.
 
Шет тілдерді зерттеген. ''[[Орыс тілі|Орыс]], [[Араб тілі|араб]], [[Француз тілі|франццуз]], [[Неміс тілі|неміс]] және [[Ағылшын тілі|ағылшын]]'' тілдерін меңгерген<ref>[http://www.bbc.co.uk/russian/international/2013/06/130615_iran_rouhani_profile.shtml Новый президент Ирана: кто он?]</ref>
 
== Саяси мансабы ==
Line 69 ⟶ 87:
 
[[2013 жыл]] [[президент]]тік сайлаудың бірінші турында жартыдан астам [[дауыс]] жинап (18 613 329 дауыс) [[жеңіс]]ке жетті.<ref>[http://lenta.ru/news/2013/06/15/rohani/ Lenta.ru: Мир: Политика: Победителем президентских выборов в Иране объявлен Хасан Рухани]</ref><ref>[http://news.mail.ru/politics/13516884/?frommail=1 Хассан Роухани был избран седьмым президентом Ирана]</ref>.
 
==Ерте өмірі және білімі==
[[File:Hassan Rouhani childhood.jpg|upright|thumb|left|Хасан Руханидің Жас кезіндегі]]
Хасан Роухани (Хассан Ферейдун) 1948 жылы 12 қарашада Семнанның жанындағы Сорхех қаласында діни парсы отбасында дүниеге келді.<ref name=pbs2012>{{cite news|title=Q&A – Former Iran Nuclear Negotiator: Bush Negotiation Bid Was Rebuffed|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2012/05/qa-former-iran-nuclear-negotiator-bush-negotiation-bid-was-rebuffed.html|accessdate=31 July 2013|work=PBS|date=12 May 2012}}</ref> Оның әкесі Хадж Асадолла Ферейдун (2011 жылы қайтыс болды) [[Сорхе]]хте дәмдеуіш сататын дүкен болған, ал анасы [[Семнан]]да қайтыс болғанға дейін 2015 жылы қыздары мен күйеу балалары болған. Асадолла Ферейдунның [[Шаһиншаһ|Иран шаһы]] [[Мұхаммед Реза Пахлави|Мұхаммед Реза Шах Пахлавиге]] қарсы саяси белсенділік танытқаны және 1962 жылы тұтқындалғаны,<ref>{{cite web|url=http://isna.ir/fa/news/9007-09488/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AE%D8%AA%D9%85-%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|script-title=fa:مراسم ختم پدرِ حسن روحانی برگزار شد|date=5 October 2011|work=ISNA|language=Persian}}</ref> содан кейін 1979 жылы [[Ирандағы Ислам революциясы|Иран төңкерісіне]] дейін жиырмадан астам рет ұсталғаны айтылады.<ref name="mehr-sorkheh">{{cite web|url=http://webzine.mehrnews.com/FullStory/News/?NewsId=3390|script-title=fa:یک روز در زادگاه و خانۀ پدریِ حسن روحانی/تصاویر|language=Persian|date=17 July 2013|work=Mehr Magazine|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130804145115/http://webzine.mehrnews.com/FullStory/News/?NewsId=3390|archivedate=4 August 2013|df=dmy-all}}</ref> and his mother lived in Semnan until her death in 2015 with her daughters and sons-in-law.<ref name="birth-cert">{{cite web|url=http://www.shomanews.com/News/?Id=7169|script-title=fa:نکتههایی جالب در شناسنامۀ روحانی + عکس|trans-title=Interesting points in Rouhani's ID + photo|language=Persian|work=Shoma News|accessdate=15 June 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927085259/http://www.shomanews.com/News/?Id=7169|archivedate=27 September 2013|df=dmy-all}}</ref><ref name="mother-interview">{{cite web|url=http://webzine.mehrnews.com/FullStory/News/?NewsId=3405|script-title=fa:مادر دکتر حسن روحانی از فرزندش میگوید/ عکس|trans-title=The mother of Dr Hassan Rouhani talks about his child/Photo|date=19 June 2013|work=Mehr Magazine|language=Persian|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805001042/http://webzine.mehrnews.com/FullStory/News/?NewsId=3405|archivedate=5 August 2013|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://aftabnews.ir/fa/news/135891/%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%AA|work=Aftab News|date=2 October 2011|script-title=fa:حاج اسدالله فریدون، پدر دکتر روحانی به دیار باقی شتافت|language=Persian}}</ref>
 
Рухани [[1960 жыл]]ы бірінші рет Семнан семинариясында бастаған: 1961 жылы [[Қом (қала)|Қом]] семинариясына ауыспас бұрын: 76. Ол [[Мұстафа Мұхагеге Дамад]], Мортеза Хаери Язди, Мұхаммад-Реза Голпайгани, Солтани сияқты белгілі ғалымдар сабақ берген. , Мұхаммад Фазель Ланкарани және Мұхаммад Шахабади. : 81 Сонымен қатар, ол қазіргі заманғы курстарда оқып, 1969 жылы [[Тегеран Университеті]]не қабылданды және 1972 жылы [[Сот сараптамасы|сот құқығы]] бойынша [[Өнер бакалавры|бакалавр дәрежесін]] алды: 309–312 1973 жылы Рухани [[Нишапур]] қаласында әскери қызметке кірді.<ref>{{cite web|url=http://www.mashreghnews.ir/fa/news/230397/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1|title=مشرق نیور|date=17 June 2013|publisher=GCU}}</ref>
 
Рухани оқуын [[Шотландия]]дағы [[Глазго Каледония Университеті]]нде жалғастырып, [[1995 жыл]]ы [[Философия магистрі|ФМ]] бітірді. Иранның тәжірибесіне сілтеме жасай отырып, ''Исламдық заң шығарушы билік'' деген диссертациямен және Иран тәжірибесіне сілтеме жасай отырып, 1999 жылы ''Шариғаттың икемділігі (Ислам құқығы)''<ref name="GCU University News & Events">{{cite web|url=http://www.gcu.ac.uk/newsevents/news/article.php?id=59642|title=GCU congratulates alumnus Hassan Rouhani on his election as the next President of Iran|date=19 June 2013|publisher=GCU University News and Events|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150321034511/http://www.gcu.ac.uk/newsroom/news/article/index.php?id=59642|archivedate=March 21, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://gcu.lostalumni.org/lostalumni/1999/hassan-feridon/|title=alumnus Hassan Feridon|date=18 June 2013|publisher=GCU lost alumni database|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622041511/http://gcu.lostalumni.org/lostalumni/1999/hassan-feridon/|archivedate=22 June 2013|df=dmy-all}}</ref> атты диссертация үшін [[Конституциялық құқық|конституциялық құқықтың]] докторы дәрежесін алды. Руханидің Каледондық зерттеулерін алдымен ирандық заңгер және ғалым профессор Сайед Хасан Әмин, кейіннен ислам құқықтанушысы доктор Махди Захрада басқарды.<ref>{{cite web|url=http://www.gcu.ac.uk/newsevents/news/article.php?id=59511|title=GCU Alumnus to be next President of Iran|date=17 June 2013|publisher=GCU}}</ref>
 
Рухани басқаратын стратегиялық зерттеулер орталығының веб-сайты,<ref>{{cite web|url=http://www.rferl.org/content/denise-ajiri-iran-elections-watch-/25012218.html |title=Website Sheds Light on Iran Elections Process, Players |publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty |date=10 June 2013 |accessdate=3 November 2013}}</ref> докторантты Глазго Каледониан университетіне емес, [[Глазго Университеті]]не бұрмалап жіберді және оның екі университетті бітіргеніне, әсіресе оның кезінде белгілі болғанына байланысты түсінбеушілік пайда болды. оның студенттік жылдары «Хассан Ферейдун» есімімен аталған. Глазго Каледония университеті Роуханидің түлегі мәртебесін растау үшін ішкі тергеу жүргізді және оны растағаннан кейін Роуханидің тезистерінің тезистері мен Шотландтың академиялық дәстүріне сәйкес оның 1999 жылы университетті бітіру салтанаты кезінде оның жабылып қалғанын көрсететін бейне жарияланды.<ref>{{cite web |url=http://caledonianblogs.net/library/2013/06/19/hassan-rouhani-phd-mphil/ |title=Hassan Rouhani PhD & MPhil &#124; Library Matters |publisher=Caledonianblogs.net |date=19 June 2013 |accessdate=3 November 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131025034053/http://caledonianblogs.net/library/2013/06/19/hassan-rouhani-phd-mphil/ |archivedate=25 October 2013 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{YouTube|dkKaSIRwiJw|Dr Hassan Rouhani of Iran receiving his doctorate in 1999}}</ref>
 
===Докторлық диссертацияны плагиатқа айыптау===
{{main|Хасан Рухани плагиат туралы айыптаулар}}
Руханидің плагиатқа қатысты айыптауды алғаш 2013 жылы, ауған авторы Мұхаммад Хашим Камалидің кітабынан «шығарып тастаған» болуы мүмкін деген мәлімдеме болған кезде, 2013 жылы көтерілген. [[Глазго Каледония Университеті]], Руханидің бітірген мектебі, үкімдердің екеуі де дұрыс келтірілген деп сендірді. Бұл мәселе 2017 жылы [[Иран президенті]]нің сайлауы кезінде тағы көтерілді, студенттік науқан олар Руханидің бүкіл тезисін [[iThenticate]] плагиатты анықтау құралын қолдана отырып бірінші рет зерттегенін және Руханидің тезисінің бір-төрт тарауларында кем дегенде 39%, 43% плагиатталғанын мәлімдеген кезде көтерілді. Сәйкесінше 40% және 82% құрайды. Эксперттер [[Сараптамалық кеңес|Ассамблеясының мүшесі]], [[Шираз Университеті]]нің оқытушысы және болжалды құрбан болғандардың бірі аятолла Әли Ақбар Калантари Руханидің тезисінің 4-тарауындағы «негізгі сегменттер» оның кітабынан сілтеме жасалмай аударылғанын айтты.<ref name="Sadeghi">{{cite news|last1=Sadeghi|first1=Fereshteh|title=Who's behind campaign to probe Rouhani's doctoral thesis?|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/05/iran-rouhani-accusations-plagiarism-presidential-elections.html|accessdate=25 May 2017|work=Al-Monitor|date=17 May 2017|language=en-us|archive-url=https://web.archive.org/web/20170803211511/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/05/iran-rouhani-accusations-plagiarism-presidential-elections.html|archive-date=3 August 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>
 
[[Ирандағы реформизм|Реформист]] [[Садег Зибакалам]] Руханидің қарсыласын бұл істі сайлауға дейін саясаттандырды деп айыптады. [[Ислам кеңес беру кеңесі|Иран парламентінің]] білім және зерттеу жөніндегі комиссиясының жетекшісі [[Мұхаммад Мехди Захиди]] Руханидің тезисінің 4-тарауында негізгі плагиаттарды тапқанын және бұл іс білім және зерттеу комиссиясында қаралатындығын айтты.<ref>{{cite news|url=http://snn.ir/fa/news/621055|title=Letter of Student Basij of 3 major universities in Tehran to Ayatollah Kalantari|date=19 July 2017|work=Student News Network|accessdate=8 September 2017|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010172902/http://snn.ir/fa/news/621055/%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%82%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%8}}</ref>6-% 50 студенттік ұйым және Шираз университетінің профессорлық-оқытушылық құрамы Әли Ақбар Калантариден істі жеке хаттармен жауапқа тартуды сұрады.
 
==Иран төңкерісіне дейінгі саяси қызмет==
Жас діни қызметкер ретінде Хасан Рухани өзінің саяси қызметін Иран исламистік қозғалысының басталу кезеңінде аятолла [[Рухолла Мусави Хомейни|Рухолла Хомейни]]дің жолымен бастады. 1965 жылы ол Иранның [[Шаһ]]ы (патшасы) [[Мұхаммед Реза Шах Пехлеви]] үкіметіне қарсы сөйлеп, бүкіл [[Иран]]ға саяхат жасай бастады. Осы жылдары оны бірнеше рет тұтқындады және көпшілік алдында сөз сөйлеуге тыйым салынды.
 
[[1977 жыл]]ы қарашада Тегеранның Арк мешітінде Мұстафа Хомейнидің (аятолла Хомейнидің үлкен ұлы) қайтыс болуын еске алу рәсімінде Рухани исламистік қозғалыстың сол кездегі қуғыншы жетекшісі аятолла Хомейни үшін «имам» атауын қолданды. Бұл атауды Хомейни үшін бұрын басқалар, оның ішінде [[Марджа ат-таклид|Аятолла Ұлы]] [[Мұхаммад Бәкір ас-Садр]] да қолданған деген болжам бар, дегенмен Рухани бұл атақты жариялауда ықпалды болған.<ref>{{cite web|url=http://www.tabnak.ir/fa/news/477/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%84%D9%81%D8%B8-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D9%83%D8%A8%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%83-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%8A|script-title=fa:استفاده از لفظ "امام" برای رهبر كبير انقلاب: ساواک قبل از حسن روحاني|date=23 October 2007|work=Tabnak|language=Persian}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.jamaran.ir/fa/NewsContent-id_19904.aspx |script-title=fa:آیتالله خمینی چگونه به امام خمینی ملقب شد؟ |trans-title=How was Ayatollah Khomeini named Imam Khomeini?|language=Persian|date=4 February 2012|work=Jamaran}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=13182:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9-%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A8%D8%AE%D8%AA&Itemid=9|archive-url=https://archive.is/20130617000019/http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=13182:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9-%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/-%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A8%D8%AE%D8%AA&Itemid=9|url-status=dead|archive-date=17 June 2013|script-title=fa:عنوان "امام" برای امام خمینی برای بار اول توسط ساواک بهکار رفتهاست|author=Rahim Nikbakht|date=4 June 2013|trans-title=The title "Imam" for Imam Khomeini was first used by SAVAK|language=Persian|publisher=The Majlis Library, Museum, and Archive|df=dmy-all}}</ref>
 
Ол [[САВАК]] (Иранның революцияға дейінгі барлау агенттігі) бақылауында болғандықтан, аятолла [[Мұхаммед Бехешти]] мен аятолла [[Мұртаза Мутаххари]] оған елден кетуге кеңес берді.<ref name="Memoirs">{{cite book|last=Rouhani|first=Hassan|title=Memoirs of Hassan Rouhani; Vol. 1: The Islamic Revolution|year=2008|publisher=Center for Strategic Research|location=Tehran, Iran|ISBN=978-600-5914-80-1|<!-- total_pages=830 -->|url=|language=Persian}}</ref>
 
Ираннан тыс жерде ол шетелде оқып жатқан ирандық студенттерге көпшілік алдында сөз сөйледі және [[Франция]]ға келгеннен кейін Хомейниге қосылды
 
==1980 және 1990 жылдары кезінде саяси мансабы==
===Ислам республикасының алғашқы жылдары===
[[1979 жыл]]ғы [[Ирандағы Ислам революциясы|Иран төңкерісінен]] кейін жиырма жылға жуық революциялық күрес жүргізген Рухани өзінің қалыптасып келе жатқан [[Ислам Республикасы]]н тұрақтандыру үшін бар күшін салды және алғашқы қадам ретінде ол тәртіпсіз Иран армиясы мен әскери базаларын ұйымдастырудан бастады. : 515 1980 ж. Иран парламентіне, Мәжіліске сайланды. Мәжілісте бес мерзімде және жалпы 20 жыл ішінде (1980-2000 жж.) Түрлі қызметтерде, соның ішінде Мәжіліс спикерінің орынбасарларында ( 4-ші және 5-ші мерзім), сондай-ақ қорғаныс комитетінің басшысы (1-ші және 2-ші мерзім) және сыртқы саясат жөніндегі комитет (4-ші және 5-ші мерзім).
 
Революциядан кейінгі дәуірде оның мойнына жүктелген міндеттердің қатарына 1980 жылдан 1983 жылға дейін [[Иран Ислам Республикасының дауысы|Иран Ислам Республикасының Телерадио]] хабарларын тарату (ИИРД) бақылау кеңесі басшылығы кірді. 1983 жылы шілдеде Рухани кеңесті басқарып жатқанда кеңес мүшелері мен Рухани арасында қақтығыстар болды.<ref name="rafsanjani-31-tir-1362">{{cite web|url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%B4-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C|author=Akbar Hashemi Rafsanjani|date=22 July 1983|work=آرامش و چالش|script-title=fa:پیام رئیسجمهور کرۀ جنوبی به هاشمی/ گزارش دکتر روحانی از اختلافش با محمد هاشمی|language=Persian}}{{Dead link|date=January 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ХРХИ-дің сол кездегі басшысы [[Мұхаммад Хашеми Рафсанжани]]дің қатысуымен Хошемидің алдымен Роухани, содан кейін бірден [[Мұхаммед Джавад Лариджани]] уақытша орнына келді.<ref name="rafsanjani-30-tir-1362">{{cite web|url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%AE%D8%B4-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87|author=Akbar Hashemi Rafsanjani|date=21 July 1983|script-title=fa:نظر هاشمی دربارۀ بازجویی سپاه از نمایندگان اقلیت مجلس/ عصبانیت امام از پخش خبر استعفای محمد هاشمی|work=آرامش و چالش|language=Persian|url-status=dead|archiveurl=https://archive.is/20130617000056/http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%AE%D8%B4-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87|archivedate=17 June 2013|df=dmy-all}}</ref> Жанжал аятолла Хомейнидің араласуымен және Рафсанжанидің ИРИБ-тің басшысы болуын талап етуімен шешілді.<ref>{{cite web|title=جزوۀ اِخوانالمسلمین برای هاشمی/ سرپرستی جواد لاریجانی بر صداوسیما چگونه لغو شد؟|url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%AC%D8%B2%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF%D8%9F|date=23 July 1983|author=Akbar Hashemi Rafsanjani|work=آرامش و چالش|access-date=16 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150725221844/http://hashemirafsanjani.ir/content/%D8%AC%D8%B2%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF%D8%9F|archive-date=25 July 2015|url-status=dead}}</ref>
 
===Университет===
Сонымен қатар,<ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.isna.ir/news/92072315072/حسن-روحانی-به-روایت-استادش|عنوان = حسن روحانی به روایت استادش|ناشر = خبرگزاری ایسنا|تاریخ بازدید = ۱۴ مه ۲۰۱۸|تاریخ =}}</ref> ол 2007 жылы [[Тегеран Университеті]]нде заң саласындағы оқуға түсіп, заңтану бакалавры дәрежесін алды. : 1- Хасан Рухани [[Ұлыбритания]]да оқуын жалғастыра отырып, 2 (1-5) аралығында М.Филль және [[Глазго университеті]]нің негізгі заң ғылымдарының докторы дәрежесіне ие. Профессор Сеййед Хасан Әмин 5 (1-6) туралы пікірін білдірді, бірақ ол екі-үш жыл (яғни 2-ден 4 жасқа дейін), тіпті саяси дәрежеге ие доктор дәрежесіне дейін қабылданды. Сайлау науқандарын пайдаланды.
 
===Иран-Ирак соғысы===
[[File:Hassan Rouhani in theologian uniform (Talabegi clothes) poster for the 1st Islamic Consultative Assembly election.jpg|upright|thumb|left|Рухани парламент мүшесі болып сайланғаннан кейін]]
{{main|Иран-Ирак соғысы}}
Иран-Ирак соғысы кезінде Рухани Жоғарғы қорғаныс кеңесінің мүшесі (1982–1988), Соғысты қолдау жөніндегі Жоғарғы Кеңестің мүшесі және оның Атқарушы комитетін басқарды (1986–1988), соғыс қолбасшысының орынбасары (1983–1985) ), Хатам-ол-Анбия операциялық орталығының командирі (1985–1988) және Иранның әуе қорғаныс күштерінің қолбасшысы (1986–1991). Иранның Штабтар бастықтары екінші қолбасшысының орынбасары болып тағайындалды (1988–1989).
[[Сурет:Sixth International Conference in Support of the Palestinian Intifada, Tehran (15).jpg|thumb|right|200px|Алтыншы халықаралық конференция Палестина Интифадасын қолдау, [[Тегеран]]]]
Рейганның ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі [[Роберт Макфарлейн (саясаткер)|Роберт C. Макфарлейн]] 1986 жылы мамырда [[Тегеран]]ға келгенде, Рухани МакФарлейнге қару сатып алу туралы сөйлескен үш адамның бірі болды. Сайып келгенде, бұл қару-жарақ [[Иран - Қарама-қайшылықтар|Иран-Контра]] деп аталады.<ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2012/08/the-guards-strategic-brain-trust-part-1-ghasem-soleimani-and-ahmad-vahidi.html |title=The IRGC Strategic Brain Trust; Part 1: Ghasem Soleimani and Ahmad Vahidi|work=PBS|date=August 2012 |accessdate=25 July 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/articles/2013/09/26/when_rouhani_met_ollie_north_iran |title=Whebn Rouhani met Ollie North |publisher=Foreignpolicy.com |accessdate=3 November 2013}}</ref>
 
Соғыстың соңында Хасан Рухани Иран армиясы мен революциялық [[Ислам революциялық гвардия корпусы|гвардия командирлерінің]] тобымен бірге екінші дәрежелі «Фатх» (Жеңіс) медалімен марапатталды. [[Хорремшехр]]дың азат етілуіне арналған тағы бір салтанатта ол және басқа да шенеуніктер мен [[Ирак]] пен соғысқа қатысқан әскери қолбасшылар тобы Қарулы Күштердің Бас қолбасшысы аятолла Хаменеидің бірінші дәрежелі «Наср» медалімен марапатталды .
 
===Соғыстан кейін===
Руханиге ұсыныс жасалып, 1989 жылы [[Иран ақпарат және ұлттық қауіпсіздік министрлігі|Иранның барлау министрі қызметінен]] босатылды.<ref>{{cite web |url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%DA%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA |quote=دکتر [حسن] روحانی آمد. مشکلات وزارت اطلاعات را گفت و اظهار عدم تمایل برای این سمت کرد؛ اصرار نکردم. |author=Akbar Hashemi Rafsanjani |script-title=fa:گلایۀ هاشمی از اظهارنظر خودسرانۀ معاون وزیر خارجه/ نمودار سازمانیِ محمد هاشمی برای نهاد ریاستجمهوری |date=8 August 1989 |work=بازسازی و سازندگی |language=Persian }}{{Dead link|date=January 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
 
Иран Ислам Республикасының Конституциясы өзгертіліп, [[Иран Жоғары Қауіпсіздік Кеңесі|Жоғарғы Ұлттық Қауіпсіздік Кеңесі]] (ИЖҚК) осы уақытқа дейін құрылғаннан кейін ол кеңесте Жоғарғы Көшбасшы [[Әли Хаменеи|Аятолла Хаменеидің]] өкілі болды. Рухани SNSC-тің бірінші хатшысы болды және 1989 жылдан бастап [[2005 жыл]]ға дейін 16 жыл қызмет етті. Сонымен қатар, президент [[Әли Ақбар Хашеми Рафсанджани Мұхаммад Хатами|Хашемиге]] және Президент [[Мұхаммад Хатами|Хатамиге]] ұлттық қауіпсіздік мәселелері бойынша кеңесші болды - 1989 жылдан 1997 жылға дейін және 2000 жылдан 2005 жылға дейін 13 жыл. 1991 ж. Рухани Мақсаттық Кеңеске тағайындалды және осы лауазымды осы уақытқа дейін сақтап келеді. Медициналық кеңестің Саяси, қорғаныс және қауіпсіздік комитетін басқарады.
 
[[Иран студенттерінің наразылығы, 1999 жылғы шілде|Иран студенттерінің наразылығынан кейін]], 1999 жылдың шілдесінде ол Жоғарғы Ұлттық Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы ретінде үкіметке қарсы митингіде: Кеше түнде біз осы оппортунистік элементтердің кез-келген әрекетін аяусыз және ескерткішпен жою туралы шешуші революциялық бұйрық алдық. Бүгіннен бастап біздің адамдар біздің құқық қорғау күшіміз аренада ... осы оппортунистермен және бүлікшіл элементтермен, егер олар өздерінің бет-бейнелерін көрсетуге батылы бар болса,<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iran/10121692/Iran-election-reports-of-late-surge-for-more-moderate-candidate-Hassan-Rowhani.html|title=Iran election: reports of late surge for more moderate candidate Hassan Rowhani |work=The Telegraph|date=14 June 2013|location=London|first=Robert|last=Tait}}</ref> қалай күресетініне куә болады. және басуды басқарды.<ref>{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323566804578549262039104552|title=Behind Iran's 'Moderate' New Leader|work=The Wall Street Journal|date=16 June 2013}}</ref>
 
2000 жылғы 18 ақпанда өткен Сарапшылар Ассамблеясының үшінші мерзіміне арналған аралық сайлауда Рухани [[Семнан (остан)|Семнан]] провинциясының сарапшылар ассамблеясына сайланды. Ол 2006 жылы [[Тегеран (остан)|Тегеран провинциясы]]ның өкілі ретінде [[Сараптамалық кеңес|Ассамблеяның төртінші]] мерзіміне сайланды және ол әлі де осы қызмет атқарады. Ол сарапшылар ассамблеясының саяси және әлеуметтік комитетінің төрағасы (2001-2006 жж.), Төрағалық алқасының мүшесі және ассамблея хатшылығының Тегеран кеңсесінің басшысы (2006-2008 жж.) Болды. 2013 жылғы 5 наурызда ол Ассамблеяның «[[Вилаят әл-факих|Вилаят әл-факихты]] қорғау және күзету тәсілдерін зерттеу жөніндегі комиссиясының» мүшесі болып сайланды.<ref>{{cite web|url=http://www.majlesekhobregan.ir/fa/CommissionView.html?MarkazID=812|script-title=fa:اعضاى كمیسیون بررسى راههاى پاسدارى و حراست از ولایت فقیه|date=5 March 2013|language=Persian|publisher=The Secretariat of the Assembly of Experts}}</ref>
 
Рухани басшылық лауазымдардан басқа, өзінің академиялық қызметін жалғастырды. 1995 - 1999 жж. Тегеран университеттері мен Солтүстік аймақтың қамқоршылық кеңесінің мүшесі болды. Рухани [[1991 жыл]]дан бері Стратегиялық зерттеулер орталығын басқарып келеді. Ол парсы және ағылшын тілдеріндегі үш академиялық және ғылыми-зерттеу тоқсанының, «Рахборд» (Стратегия), «Халықаралық қатынастар» және '''Иранның сыртқы істерге шолуы''' журналдарының бас редакторы.
 
==Ядролық құжаттама==
{{main|Иран ядролық бағдарламасы}}
[[File:EU ministers in Iran for nuclear talks, 21 October 2003.jpg|thumb|left|Иран-[[Еуро үштік|ЕО]] үштігінің алғашқы кездесуі, [[Тегеран]], [[Иран]], 21 қазан 2003 ж]]
[[File:Hassan Rouhani - January 29, 2005.png|thumb|Хасан Рухани, [[29 қаңтар]], 2005 жыл]]
Рухани 16 жыл [[Иран Жоғары Қауіпсіздік Кеңесі|Жоғарғы Ұлттық Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы болды (ИЖҚК). Оның ядролық келіссөздердегі жетекші рөлі оған ''Дипломат шейх'' деген лақап ат әкелді, оған алғаш рет 2003 жылы қарашада шыққан «Шығыс» газеті берген, содан кейін отандық және шетелдік парсы тілді ақпарат құралдары жиі қайталап келген. Кеңестегі мансабын президент [[Әли Ақбар Хашеми Рафсанджани|Хашеми Рафсанжани]] бастаған және оның ізбасары президент [[Мұхаммад Хатами|Хатами]] бастаған. МАГАТЭ-нің бұрынғы аға лауазымды адамы Хейнонен Руханидің Батыс күштерімен «Иранның бағдарламасын жетілдіруге уақыт сатып алу үшін» келіссөздер жүргізгенін мақтан тұтатынын айтты. Оның Иранның ең ірі ядролық келіссөзші ретіндегі мерзімі 678 күнмен шектелді (2003 жылғы 6 қазаннан 2005 жылғы 15 тамызға дейін). Бұл кезең Иранның ядролық энергетикалық бағдарламасы туралы халықаралық жаңалықтардан және [[Атом қуаты халықаралық агенттігі|Атом энергиясы жөніндегі]] халықаралық агенттіктің (МАГАТЭ) қатаң шешім қабылдаудан басталды. 2004 жылғы маусымда МАГАТЭ басқарушылар кеңесі мәлімдеме жасады, содан кейін сол жылдың қыркүйегінде Иранға қиын міндеттемелер жүктеу мақсатында Иранның ядролық ісіне қатысты қарар қабылданды. Бұл даму Америка Құрама Штаттарының Ирактағы соғыстағы жеңісімен және аймақтағы соғыс риторикасының шиеленісуімен қатар жүрді. Халықаралық қауымдастық бұрын-соңды болмаған шиеленісті бастан кешірді, нәтижесінде Иранның ядролық жетістіктері жоғары сезімталдықпен қаралды.<ref name="NSND">{{cite book|last=Rouhani|first=Hassan|title=National Security and Nuclear Diplomacy|year=2011|publisher=Center for Strategic Research|location=Tehran, Iran|ISBN=978-600-290-007-4|<!-- total_pages=1209 -->|url=|language=Persian}}</ref> : 120–126
 
Шиеленістер күшейген сайын және Иранның Сыртқы істер министрлігі мен [[Иран Атом энергиясы ұйымы|Атом энергиясы ұйымы]] арасындағы келіспеушіліктерді ескере отырып, сыртқы істер министрі Камал Харази ұсыныс жасады, оны президент және басқа Иран басшылары қабылдады. Осы ұсынысқа сәйкес Хасан Рухани басқаратын саяси, заңды және техникалық жағынан тиімді ядролық топ құру туралы шешім қабылданды. Иранның МАГАТЭ-мен өзара іс-қимылының және ел ішіндегі түрлі мүдделі ұйымдар арасында үйлестірудің кешенді жоспарын құру үшін топ арнайы өкілеттіктерге ие болды. Сондықтан, Президент Хатамидің [[Әли Хаменеи]]дің растауымен Хасан Рухани [[Иран]]ның ядролық ісін 2003 жылдың 6 қазанында өз мойнына алды.: 138–140 Кейіннен Иран мен [[Еуро үштік|үш еуропалық]] мемлекет арасындағы келіссөздер [[Тегеран]]да [[Саадабад (сарайы)|Саадабад]]та басталып, кейіннен жалғасты. [[Брюссель]]де, [[Женева]]да және [[Париж]]де бірнеше ай.
[[Сурет:Hassan Rouhani and Vladimir Putin (1).jpg|thumb|right|200px|Рухани [[Бішкек]]те [[Ресей президенті|Ресей Президенті]] Владимир Путин мен кездесті, 13 қыркүйек 2013 жыл]]
Рухани және оның мүшелері, Иранның сыртқы істер министрлігіндегі ең жақсы дипломаттар ретінде [[Әли Ақбар Велаяти|Велаяти]] мен Харази ұсынған: 109,141 саяси және қауіпсіздік жағдайларына байланысты өздерінің диалог пен сенімді нығайтуға күш салды. Алғашқы қадам ретінде олар Иранның ядролық ісі туралы [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі|Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесіне]] хабарлауды болдырмау үшін Иранға тағылған айыптардың одан әрі күшейе түсуіне жол бермеді. Сондықтан, сенімді нығайту мақсатында Иранның [[Ядролық отын циклы|ядролық іс-әрекеттерінің]] жекелеген бөліктері бірнеше кезеңдерде өз еркімен тоқтатылды.<ref>{{cite news|title=Former Chief Nuclear Negotiator Criticizes Ahmadinejad|url=http://iranpulse.al-monitor.com/index.php/2012/10/486/irans-former-chief-nuclear-negotiator-criticizes-ahmadinejad-on-several-counts/|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010172920/http://iranpulse.al-monitor.com/index.php/2012/10/486/irans-former-chief-nuclear-negotiator-criticizes-ahmadinejad-on-several-counts/|url-status=dead|archive-date=10 October 2017|work=Iran Pulse|date=15 October 2012|accessdate=19 April 2013|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|title=Iran's Former Nuclear Negotiator Slams Ahmadinejad, Calls Him 'Demagogue'|url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,525251,00.html|publisher=Fox News Channel|date=5 June 2009|access-date=19 April 2013}}</ref>
 
[[Махмұд Ахмадинежад]] президент болып сайланғаннан кейін, Рухани 16 жылдан кейін 2005 жылғы 15 тамызда Жоғарғы Ұлттық Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы қызметінен кетті: 594,601 және оның орнына Әли Лариджани жаңа хатшы болып тағайындалды, ол Иранды басқарды. ядролық корпус. Лариджани де жаңа үкіметтің саясатымен тіл табыса алмады және 2007 жылғы 20 қазанда қызметінен кетіп, оның орнына [[Саид Жалили]] тағайындалды. Содан кейін Роуханиді Жоғарғы Басшы SNSC-тегі өкілі етіп тағайындады.<ref>{{cite web|title=The Rise of the Pasdaran|url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monographs/2008/RAND_MG821.pdf|work=RAND Corporation|accessdate=20 August 2013|author=[[Frederic Wehrey]]|author2=Jerrold D. Green |author3=Brian Nichiporuk |author4=Alireza Nader |author5=Lydia Hansell |author6=Rasool Nafisi |author7=S. R. Bohandy |year=2009}}</ref>
 
==Президенттік науқандар==
===2013 жылғы президенттік сайлау===
{{Quote box |width=300px |align=right |salign=right
|quote =
Біздің центрифугаларымыз біздің экономикамыз да дұрыс бағытта айналған кезде жақсы айналады.
|source = Рухани теледидардағы пікірталас кезінде<ref>{{cite news|title=Iran votes Friday on a president, but the ballot is quite limited|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/iran-votes-friday-on-a-president-but-the-ballot-is-quite-limited/2013/06/12/5fa7e820-d383-11e2-8cbe-1bcbee06f8f8_story.html|newspaper=The Washington Post | first=Editorial|last=Board|date=12 June 2013}}</ref>
}}
{{main|Ирандағы президент сайлауы (2013)|2013 Хасан Роухани президенттік науқаны}}
[[File:Hassan Rouhani election winning celebration 04.jpg|thumb|left|Руханидің жақтастары оның президенттік жеңісін Тегеранда тойлайды]]
[[File:Hassan Rouhani press conference after his election as president 14.jpg|thumb|Рухани өзінің жеңісі туралы сөйлеген сөзінде, 15 маусым 2013 жыл]]
Рухани маусым айында өткен сайлауда жетекші кандидат болып саналды, өйткені оның центристік көзқарасы, бірақ Иранның басқарушы діни қызметкерлерімен және [[Жасыл қозғалыс (Иран)|Жасылдар қозғалысы]] мен тығыз байланысы бар. Ол өзінің президенттікке кандидатурасын 2013 жылғы 11 наурызда жариялады және 7 мамырда президенттікке үміткер ретінде тіркелді.<ref>{{cite news|url=http://www.presstv.ir/detail/2013/06/04/307130/rohani-to-form-inclusive-administration/|title=Presidential candidate Rouhani says will form inclusive administration|publisher=Press TV|date=4 June 2013|accessdate=15 June 2013}}</ref> Сайлау қарсаңында бұрынғы президенттер Мұхаммад Хатами мен [[Әли Ақбар Хашеми Рафсанжани|Ақбар Хашеми Рафсанжани]], [[Ирандағы реформизм|реформаторлар]] Руханиді президенттік сайыста қолдады Рухани.<ref>{{cite news|last=Torbati|first=Yeganeh|url=https://www.reuters.com/article/2013/06/11/us-iran-election-idUSBRE95A09O20130611 |title=Khatami, reformists back Rohani in Iran presidential vote|agency=Reuters|date=11 June 2013|accessdate=15 June 2013}}</ref> 10 маусымда Мехр ақпарат агенттігі мен Фарс ақпарат агенттігі Руханидің сайлау алдындағы мүгедектіктен шығарылуы мүмкін деп болжады және ''[[The Washington Post]]'' газеті редакцияда Руханидің «жеңіске жетуіне жол берілмейді»<ref>{{cite web|url=http://en.trend.az/regions/iran/2159600.html |title=Iranian presidential candidate Rouhani might get disqualified prior to elections|work=Trend|accessdate=18 June 2013}}</ref> деп болжады. 2013 жылғы 15 маусымда Ішкі істер министрі Мұстафа Мұхаммад Наджар сайлау қорытындыларын жариялады,<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/iran-votes-friday-on-a-president-but-the-ballot-is-quite-limited/2013/06/12/5fa7e820-d383-11e2-8cbe-1bcbee06f8f8_story.html|title=Iran votes Friday on a president, but the ballot is quite limited|newspaper=The Washington Post|date=13 June 2013|accessdate=18 June 2013|author=Editorial Board}}</ref> жалпы саны 36 704 156 бюллетень; Роухани 18,613,329 дауыс жинады, оның басты қарсыласы Мұхаммад Багер Галибаф 6,077,292 дауыс жинады. Рухани орта таптармен де, жастармен де жақсы нәтиже көрсетті, тіпті [[Мешһед]] және [[Қом (қала)|Қом]] сияқты діни қалаларда (шиа исламның маңызды орыны және дінбасылар,<ref name="autogenerated1">{{cite news|title=Hassan Rouhani leads Iran presidential election vote count|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-22916174|publisher=BBC News|date=15 June 2013}}</ref><ref>{{cite news|url=http://english.farsnews.com/newstext.php?nn=9203183026|title=Rouhani Wins Iran's Presidential Election|agency=Fars News Agency|accessdate=15 June 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130619045031/http://english.farsnews.com/newstext.php?nn=9203183026|archivedate=19 June 2013|df=dmy-all}}</ref> олардың көбісі консерваторларды таңқаларлық емес), сонымен қатар шағын қалалар мен ауылдарда қолдау көрсетті. . Руханидің сайлау учаскесіндегі жеңісі [[Ирандағы президент сайлауы (2009)|2009 жылғы сайлаудан]] бастап жасыл қозғалыстың нәтижесі ретінде қабылданды. Діни ирандықтар Руханидің жеңісін бірдей атап өтті, бұл сарапшылардың консервативті фракциялар саясатынан толық бас тарту деп сипаттады.<ref>{{cite web|url=http://www.al-monitor.com/pulse/tr/contents/articles/opinion/2013/04/qom-holy-shiite-city-mystery.html|title=Iran's Qom: Mystery and Surprise At the Hawza|work=Al-Monitor|date=3 February 2009|accessdate=3 November 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029183821/http://www.al-monitor.com/pulse/tr/contents/articles/opinion/2013/04/qom-holy-shiite-city-mystery.html|archivedate=29 October 2013|df=dmy-all}}</ref>
 
===2017 жылғы президент сайлауы===
[[File:Rouhani and Raisi in Assembly of Experts.jpg|thumb|Рухани сарапшылар [[Сараптамалық кеңес|ассамблеясында]] [[Ибраһим Раиси]] мен қол шапалақтайды,]]
Рухани [[Ирандағы президент сайлауы (2017)|2017 жылғы сайлауда]] Эбрахим Раисидің қатал сынынан бас тартты, түбегейлі басқа саясатпен айналысатын діни қызметкер, әлсіз экономика туралы популистік алаңдаушылық тудырды, Руханиді шетелдік инвестициялар іздеп, діни консерваторларға жүгінді. Ол консерваторлар үкімет билігін бақылауды қайтарып алуға тырысқанымен, Раисидің алғашқы баспана науқанының нәтижесінде болған. Оның басқа қарсыластары [[Мұстафа Мірсәлім]] және [[Мұстафа Хашемитаба]] болды.
 
Сайып келгенде Рухани сайлауда жер сілкінісінде жеңіске жетті,<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2017/may/20/iran-hassan-rouhani-set-for-landslide-in-huge-victory-for-reformists|title=Iran: Hassan Rouhani set for landslide in huge victory for reformists |date=20 May 2017}}</ref> бұл оның Батыспен қайта араласу және үлкен бостандықтар ұсыну әрекетін қолдауы болды. Ол сайлауда 73,66% қатысқан 23,636 652 дауыс алды.
 
==Президенттік (2013 ж. - қазіргі уақытқа дейін)==
{{main|Хасан Рухани үкіметі (2013–17)|Хасан Рухани үкіметі (2017 ж. - қазіргі уақытқа дейін)}}
Сайлау күнінен кейін бір күн өткен баспасөз мәслихатында Рухани Иранның әлеммен қарым-қатынасын қайта қарастыруға уәде берді. Ол халықаралық сенімді қалпына келтіру үшін үлкен ядролық ашықтықты ұсына отырып, ашықтық пен елдің халықаралық жағдайын қалпына келтіруге уәде берді.<ref>{{cite web |url=http://www.project-syndicate.org/commentary/hassan-rowhani-and-iran-s-new-diplomatic-opportunities-by-javier-solana|title=The Iranian Message|last1=Solana|first1=Javier |authorlink=Javier Solana|date=20 June 2013|publisher=[[Project Syndicate]]|accessdate=5 November 2013}}</ref> Революциялық гвардия генерал-майоры Мұхаммад Джафари Рухани әкімшілігін сынға алды. «Елдің әкімшілік жүйесін басқаратын әскери, жүйелер мен процедуралар бұрынғыдай, бірақ ол сәл өзгертілген және өкінішке орай Батыс доктринасына енген және түбегейлі өзгеріс болуы керек. Революцияның басты қатері - саяси аренада және гвардияшылар бұған қарсы үнсіз қала алмайды ». 2017 жылдың мамырында Рухани 23,5 миллион дауыспен Президент болып қайта сайланды.<ref>{{Cite web|url=http://www.euronews.com/2017/05/20/iran-president-hassan-rouhani-wins-re-election-interior-ministry|title=Iran: President Hassan Rouhani wins re-election|date=2017-05-20|website=euronews|access-date=2017-05-22}}</ref>
 
{{main|Хасан Руханидің екінші инаугурациясы}}
[[File:Hassan Rouhani's second term inauguration 09.jpg|thumb|right|Хасан Рухани [[Ислам кеңес беру кеңесі|Иран парламентінде]] ант қабылдайды, сол жақта бас судья [[Садек Лариджани]].]]
Ол сайлаудан кейінгі күні жеңімпаз деп жарияланды. Ол өзінің президенттік өсиетін өзінің алдындағы [[Махмұд Ахмадинежад]]тан 2013 жылдың 3 тамызында қабылдады және Саадабад сарайына жеке салтанатпен кірді. Оның президент ретіндегі жұмысы ресми түрде сол күні 17: 00-де басталды. Ол 4 тамызда [[Ислам кеңес беру кеңесі|Парламент үйінде Иранның]] жетінші президенті ретінде ұлықталды.<ref>{{cite news|title=Iranian President Rouhani takes oath of office before parliament|url=https://www.reuters.com/article/2013/08/04/us-iran-rouhani-oath-idUSBRE97304X20130804|accessdate=4 August 2013|agency=Reuters|date=4 August 2013}}</ref>
 
===Кабинет===
{{main|Иран Ислам Республикасының үкіметі}}
[[File:President Rouhani speechs after a cabinet meeting 02.jpg|thumb|left|Рухани үкімет отырысынан кейін сөйлеп тұр]]
Рухани 4 тамызда өзінің кабинетін жариялады. Оның кабинет мүшелерін парламентке таныстыру үшін он күндік мандаты болды, бірақ ол оны пайдаланбады. Содан кейін парламент 14-19 тамызға белгіленген оның кабинетіне дауыс берді. Вице-президенттікке үміткер үш реформатор саясаткердің (Мұхаммад Реза Ареф, Эшак Джахангири немесе Мұхаммад Шариатмадари) Рухани Джахангириді бұл лауазымға тағайындады. Сондай-ақ,<ref name="BolandaNews.ir">{{cite web|url=http://bolandanews.ir/culture-and-art/view/26109%3A%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87+%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85|archive-url=https://web.archive.org/web/20130620091004/http://www.bolandanews.ir/culture-and-art/view/26109%3A%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87+%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85|url-status=dead|archive-date=2013-06-20|script-title=fa:رونمایی از کابینۀ احتمالی دولت یازدهم|language=Persian|work=Bolanda News}}</ref> сыртқы істер министрлігіне көптеген үміткерлер болды: Әли Ақбар Салехи, Камал Харази, Садег Харази, Мохаммад Джавад Зариф және [[Махмуд Ваези]], бірақ Зариф Роуханидің соңғы үміткері болды. Соңғы министрлік лауазымдарға бірнеше есімдер соңғы жариялануға дейін таратылса да, сайланған президент кеңсесі бұл болжамдарды жоққа шығарды. 2013 жылдың 23 шілдесінде Руханидің сегіз мүшесінің: Джахангиридің бірінші [[Иранның Вице-президенті|вице-президент]], [[Мұхаммад Джавад Зариф|Зариф]] сыртқы істер министрі, Рахмани Фазли ішкі істер министрі, Тайебния қаржы министрі, Дегган қорғаныс министрі, Намдар Зангане мұнай министрі болып тағайындалды. Наджафи - білім министрі, Чиччиан - энергетика министрі; Нематзаде - индустрия министрі; Хасан Хашеми - денсаулық сақтау министрі және Ахонди - көлік министрі. Рухани өзінің инаугурация күнінде парламентке өзінің министрлікке ұсынатын кандидатураларының тізімін ұсынғаннан кейін бұл ресми болды. [[Мұхаммад Нахавандиан]]ды өзінің бастығы етіп тағайындады.<ref>{{cite web |url=http://iranelect.ir/showpage.aspx?id=165544&title=%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C |title=هشت نفر از اعضای کابینۀ روحانی نهایی شدند +اسامی Iran Elections |publisher=Iranelect.ir |accessdate=3 November 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://archive.is/20130723185206/http://iranelect.ir/showpage.aspx?id=165544&title=%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C |archivedate=23 July 2013 }}</ref>
 
===Ішкі саясат===
{{main|Ирандағы наразылықтар (2017—2018)}}
====Экононмика====
{{main|Иран экономикасы|Ирандағы салық салу}}
Хасан Руханидің экономикалық саясаты Иранның ұзақ мерзімді экономикалық дамуына бағытталған. Ол қоғамның [[Сатып алу қабілеті|сатып алу қабілетін]] арттыруға, экономикалық өсуге, жеткілікті [[Сатып алу қабілеті|қаражат жинауға]], [[Иран Конституцисяы|Иран Ислам Республикасы Конституциясының]] 44-ші Принципінің жалпы саясатын жүзеге асыруға және қысқа мерзімде іскерлік ортаны жақсартуға қатысты. Рухани халықтың экономикалық жағдайын жақсартуды халықтың сатып алу қабілетін арттырып,<ref>{{cite web|url=http://www.rouhani.ir/issue.php?issue_id=6|title=Improvement of people's livelihood|work=Rouhani[Persian Language]|accessdate=30 June 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130713133331/http://www.rouhani.ir/issue.php?issue_id=6|archivedate=13 July 2013|df=dmy-all}}</ref> байлықтың алшақтығын азайту арқылы жүзеге асыру керек деп санайды. Сондай-ақ, ол [[Ұлттық байлық|ұлттық байлықты]] тең [[Меншіктің бөлінуі|бөлу]] және экономикалық өсу барлық айтылған экономикалық мақсаттарға жетелейді деп санайды. Ол егер ұлттық байлық жасалмаса, кедейлік таратылады деп мәлімдеді. [[Медиана табысы|Ұлттық байлықты]] құру жан басына шаққандағы нақты кірістің өсуіне және байлықтың әділ бөлінуіне себеп болады. Оның жоспары табысы аз топтарға тікелей және жанама көмекті ұлғайтуға бағытталған.<ref>{{cite web|url=http://www.rajanews.com/detail.asp?id=160319|title=The main topics of Rouhani economic programs|work=Raja News|accessdate=30 June 2013}}</ref>
 
Рухани шұғыл түрде Иранның Басқару және жоспарлау ұйымын қайта құрмақшы. Оның экономикалық саясатына сонымен қатар [[Субсидия|субсидияларды]] оңтайлы бөлу, өтімділік пен [[Өтемділік коэффициенті|инфляцияны бақылау]], экономикалық өсуді жеделдету және импортты азайту кіреді. Оның пайымдауынша, инфляция отбасылық экономикаға зиянды әсер етеді және оны Форсайт пен ''Үміт кабинетінде төмендетуге үміттенеді''.<ref>{{cite web|url=http://www.rouhani.ir/issue.php?issue_id=2|title=inflation|work=Official website|accessdate=30 June 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130713132819/http://www.rouhani.ir/issue.php?issue_id=2|archivedate=13 July 2013|df=dmy-all}}</ref>.
 
Рухани жоғары инфляцияны бақылау, сатып алу қабілеттілігін арттыру және жоғары жұмыссыздықты азайту сияқты жедел экономикалық басымдықтарды жоспарлайды.<ref>{{cite web|url=http://penzanews.ru/en/opinion/53711-2013|title=Hassan Rouhani's election as Iranian president to soften dialogue between Iran and West|work=Penza News|accessdate=30 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130703094311/http://penzanews.ru/en/opinion/53711-2013|archive-date=3 July 2013|url-status=dead}}</ref>
 
===Мәдениет және БАҚ===
{{main|Иран мәдениеті|Иранда цензура}}
[[Халықаралық БАҚ-қа көмек орталығы|Халықаралық Медиа Көмек Орталығының]] 2014 жылғы наурыздағы есебіне сәйкес, Рухани 2013 жылы биліктен кеткен сәттен бастап, «Интернетке цензура күшейе түсті, бірақ Руханидің бұл процесті толық бақылауға алмайтындығы анық болды»<ref>{{cite web |url=http://cima.ned.org/sites/default/files/CIMA-Iran.pdf |title=Archived copy |accessdate=2014-12-05 |url-status=dead |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20150113054230/http://cima.ned.org/sites/default/files/CIMA-Iran.pdf |archivedate=13 January 2015 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |url=http://cima.ned.org/sites/default/files/CIMA-Iran.pdf |title=Archived copy |accessdate=2014-12-05 |url-status=dead |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20150113054230/http://cima.ned.org/sites/default/files/CIMA-Iran.pdf |archivedate=13 January 2015 |df=dmy-all }}</ref>.
 
Интернет цензурасына қатысты ол: «Қабырғаның салынуы мүмкін күндер аз қалды, бүгінде қабырға жоқ», - деді. Ол сондай-ақ [[Иран Ислам Республикасының дауысы|Иран Ислам республикасының телерадиохабарларын]] ұлттық маңызды мәселелерге назар аудармай, маңызды емес шетелдік жаңалықтарды көрсеткені үшін сынға алды.<ref>{{cite news|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21582567-hassan-rohani-strikes-liberal-tone-he-ascends-presidency-smoother |title=Iran's new president: Smoother operator |work=The Economist |date=3 August 2013 |accessdate=3 November 2013}}</ref> Рухани сонымен қатар [[Интернетке қол жеткізу|Интернетке қол жетімділікті]] және басқа да саяси және әлеуметтік бостандықтарды қолдайтындығын мәлімдеді. Сұхбатында ол: «Біз адамдардың жеке өмірінде толықтай еркін болғанын қалаймыз, ал қазіргі әлемде ақпаратқа, еркін сұхбаттасуға және еркін ойлау құқығына ие болу - барлығының құқығы. халықтар, соның ішінде Иран халқы»<ref>{{cite web|url=http://worldnews.nbcnews.com/_news/2013/09/19/20573897-exclusive-iran-president-blames-israel-for-instability-calls-for-peace?lite|title=Iran president blames Israel for 'instability,' calls for peace |publisher=NBC News|date=19 September 2013|accessdate=25 October 2013}}</ref>.
 
====Адам және әйел құқығы====
{{main|Ирандағы адам құқығы}}
Рухани шектеулі өкілеттіктері болуы мүмкін адам құқықтары мәселелерін көпшілік алдында шешпеу саясатын ұстанады.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/iran-blog/2014/apr/28/time-rouhani-broke-silence-human-rights-iran|title=It is time Rouhani broke his silence on human rights abuses in Iran|author=Saeed Kamali Dehghan|work=The Guardian}}</ref>
 
[[File:President Rouhani at National Armed Force Day parade 2016 02.jpg|thumb|left|Президент Рухани [[Иран әскерінің күні|Иран әскерінің күні]] арналған шеру кезінде]]
 
Рухани - [[Ирандағы әйелдер құқығы|әйелдер құқығын жақтаушы]]. Ол Иран Президенті болып сайланғаннан кейін сөйлеген сөзінде:
 
{{quotation|—Әйелдер үшін тең мүмкіндіктер болуы керек. Олардың жаратылуында, адамгершілігінде, білімге ұмтылысында, түсінігінде, парасаттылығында, діни парасаттылығында, Құдайға қызмет етуде және адамдарға қызмет етуде еркек пен әйел арасында ешқандай айырмашылық жоқ.<ref>{{cite web|url=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920528000324|title=مشروح/ در مراسم تودیع و معارفۀ وزرای کشور روحانی: معجزهگر نیستم/ به استفاده از یک جناح در کابینه اعتقاد ندارم|work=Fars News|accessdate=25 October 2013}}</ref>|}}
 
Рухани үкіметі [[Эльхам Аминзаде|Эльхам Аминзаданы]], [[Шахиндохт Молаверди|Шахиндохт Молаверди]] мен [[Масумех Эбтекар|Масумех Эбтекарды]] вице-президенттер етіп тағайындады; сонымен бірге [[Марзиех Афхам|Марзиех Афхам]], сыртқы істер министрлігінің алғашқы әйел өкілі. Рухани әйелдерге арналған министрлік ашуға уәде берді. Әйтсе де, әйелдер құқығын қорғаушылардың көпшілігі әйелдерге қызмет көрсетуден бас тартады; өйткені олар бұл министрлік әйелдер мәселелерін оқшаулауы мүмкін деп санайды. Сондай-ақ, Рухани гендерлік мәселелер мен әйелдерге қатысты мәселелерді шешу үшін әр министрліктен министрдің орынбасарлық лауазымын талап етеді деген ұсыныс айтылды.<ref>{{cite web|url=http://www.awid.org/News-Analysis/Friday-Files/Breaking-Through-the-Iron-Ceiling-Iran-s-New-Government-and-the-Hopes-of-the-Iranian-Women-s-Movements|title=Breaking Through the Iron Ceiling: Iran’s New Government and the Hopes of the Iranian Women’s Movements|publisher=AWID|date=13 September 2013|accessdate=25 October 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131003024746/http://awid.org/News-Analysis/Friday-Files/Breaking-Through-the-Iron-Ceiling-Iran-s-New-Government-and-the-Hopes-of-the-Iranian-Women-s-Movements|archivedate=3 October 2013|df=dmy-all}}</ref>
[[File:Rouhani re-election celebrations in Tehran 3.jpg|thumb|Руханидің жақтастары оның [[Ирандағы президент сайлауы (2017)|президенттік жеңісін тойлайды]], мамыр 2017 ж]]
[[2013 жыл]]дың қыркүйегінде он бір саяси тұтқын босатылды, оның ішінде танымал құқық қорғаушылар [[Насрин Сотуде|Насрин Сотуде]] және Мохсен Аминзаде. Бұл оның АҚШ-қа [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы|Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас ассамблеясына]] келуінен бірнеше күн бұрын жасалды.<ref>{{cite news|author=Rana Rahimpour|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-24151298|title=Iran: Nasrin Sotoudeh 'among freed political prisoners'|publisher=BBC|date=18 September 2013|accessdate=25 October 2013}}</ref>
 
Сыншылар Рухани билікке келгеннен бері ішкі саясатта біраз өзгеріс болғанын айтады.<ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iran/11131075/Irans-president-attacks-Camerons-unacceptable-remarks-as-woman-faces-execution.html|title=Iran's president attacks Cameron's 'unacceptable' remarks as woman faces execution|work=The Telegraph|date=30 September 2014|accessdate=10 June 2015}}</ref> Иран билігі Руханидің билік басында болған алғашқы 14 айында 599 адамды өлтірді, бұл өткен жылы оның бұрынғы басшысы Махмұд Ахмадинежадтың қызметінде 596 болғанмен салыстырғанда. Иран Қытайдан басқа әлемде кез-келген жерде ең көп өлім жазасына ие. Нобель сыйлығының лауреаты [[Ширин Эбади|Ширин Эбади]] Руханидің адам құқықтары саласындағы жағдайын сынға алды. Ол жазалардың көбеюін, [[Абдольфаттах Солтани|Абдольфаттах Солтанидің]] аштық жариялағанын және [[Абдольфаттах Солтани|Мир Хоссейн Мусави]] мен [[Мехди Карруби|Мехди Каррубидің]] үйде ұсталуын жалғастырды. Иран өкілі Эбадидің пікірлері Иранға деген өшпенділіктің артуына әкеледі дейді.<ref>{{cite news|url=https://www.yahoo.com/news/irans-ebadi-criticizes-rouhanis-rights-record-151848906.html |title=Iran's Ebadi criticizes Rouhani's rights record |publisher=yahoo.com |date=6 November 2013 |accessdate=1 April 2014}}</ref><ref>[http://www.rferl.org/content/iran-ebadi-rohani/25160500.html Ebadi Criticizes Rohani's Rights Record] Radio Free Europe/Radio Liberty.</ref><ref>[http://humanitariannews.org/20131107/ebadi-criticizes-rohanis-rights-record Ebadi Criticizes Rohani's Rights Record] ''Humanitarian News''</ref>
 
2015 жылы Рухани Марзиех Афхам мен [[Салех Адиби|Салех Адибиді]] 1979 жылдан бергі алғашқы әйел ретінде тағайындады (тарихтағы екінші) және бірінші [[Ирандағы ислам|сунниттік]] [[Ирандағы күрдтер|Күрд]] сәйкесінше елшілер қызметін атқарды.<ref>{{cite news|title=IRAN APPOINTS FIRST FEMALE AMBASSADOR SINCE 1979 ISLAMIC REVOLUTION
|url=http://europe.newsweek.com/iran-female-ambassador-336255|accessdate=10 January 2017|work=[[Newsweek]]|date=11 November 2015|author=CONOR GAFFEY}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.irna.ir/en/News/81762382/|title=First ever Sunni diplomat named Iran ambassador to Hanoi|work=IRNA|date=16 September 2015|accessdate=2 January 2017}}</ref>
 
===Сыртқы саясат===
{{main|Иранның сыртқы саясаты|Хасан Рухани жасаған президенттік халықаралық сапарлардың тізімі|Әлем зорлық-зомбылық пен экстремизмге қарсы}}
[[File:Vladimir Putin and Hassan Rouhani (2018-06-09) 1.jpg|thumb|Рухани 2018 жылы 9 маусымда Қытайда өткен [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы|ШЫҰ]] саммитінде [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] мен кездесуі,]]
[[File:President Hassan Rouhani and FM Javad Zarif in Saadabad Palace 02.jpg|thumbnail|left|Рухани Иранның тәжірибелі дипломаты [[Мұхаммад Джавад Зариф]]ті (сол жақта) [[Иранның Сыртқы істер министрлігі|сыртқы істер министрі]] етіп тағайындады..]]
Руханидің сыртқы саясатында өзгерістен қорқатын ирандық принципистердің консерватизмі қамтылған, сонымен бірге бұл қажет екенін түсінеді. Сонымен қатар, [[Махмұд Ахмадинежад]]тың күш-жігерімен тежелген Иранның сыртқы саясатына Руханидің абайлап және батыл күш-жігерімен жаңа предшественник қажет.{{clarify|date=April 2014}} Руханидің негізгі міндеті тек Иран мен саяси қарсыластар арасындағы үнқатысуды дамыту, соның ішінде [[5 + 1 тобы|P5 1]]. Бұл курс Иран экономикасына зиян келтірген санкциялардан арылуға көмектеседі.<ref>{{cite web |url=http://carnegie.ru/eurasiaoutlook/?fa=52224 |title=How Much Can Iran's Foreign Policy Change After Rowhani's Victory? |last=Malashenko |first=Alexey |authorlink=<!-- http://carnegie.ru/experts/?fa=369 --> |date=27 June 2013 |publisher=[[Carnegie Endowment for International Peace]] |accessdate=7 November 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109160611/http://carnegie.ru/eurasiaoutlook/?fa=52224 |archivedate=9 November 2013 |df=dmy-all }}</ref>
 
2015 жылғы наурызда Рухани президент [[Барак Обама|Обамаға]] және [[Иран]] мен келіссөз жүргізіп жатқан басқа бес елдің басшыларына Иранның ұстанымын түсіндіріп хат жолдады. Бұл туралы ол өзінің Twitter-дегі парақшасында мәлімдеді. АҚШ Ұлттық қауіпсіздік кеңесі бұл хат АҚШ келіссөз тобына жіберілгенін растады, бірақ оның мазмұны жарияланбады. Рухани АҚШ-тан басқа келіссөздерге қатысқан барлық елдердің басшыларымен телефон арқылы сөйлесті.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/final-make-or-break-moment-for-iran-nuclear-talks/2015/03/26/835ac586-d25e-11e4-8b1e-274d670aa9c9_story.html|title=Final make-or-break moment for Iran nuclear talks|author=Carol Morello|date=26 March 2015|work=The Washington Post}}</ref>
 
===Ядролық келіссөздер===
{{main|Бірлескен іс-қимыл жоспары|Иранның ядролық келісім шеңбері|Бірлескен іс-қимыл жоспарына алып келетін келіссөздер|Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары}}
 
===Ұлыбритания===
{{main|Британ-Иран қатынастары}}
Рухани [[Ұлыбритания Премьер-министрі]] [[Дэвид Кэмерон]] мен кездесті,<ref>{{cite news|url= https://www.theguardian.com/world/2014/sep/24/leaders-uk-iran-cameron-rouhani-meet-un-new-york|title= Leaders of UK and Iran meet for first time since 1979 Islamic revolution |accessdate=21 April 2015|work=[[The Guardian]]|date=24 September 2014}}</ref> бұл 1979 жылғы [[Ирандағы Ислам революциясы|Ислам революциясынан]] бері [[Иран]] мен [[Ұлыбритания]] басшыларының кездескенін атап өтті. 2014 жылғы 20 ақпанда [[Иранның Лондондағы елшілігі|Иранның Лондондағы елшілігі]] қалпына келтіріліп, екі ел дипломатиялық қатынастарды қалпына келтіруге келісті. 2015 жылғы 23 тамызда елшілік ресми түрде ашылды.<ref>{{cite web|title=Britain Iran resume Diplomatic Ties as Iranian Embassy restored in London|url=http://news.biharprabha.com/2014/02/britain-iran-resume-diplomatic-ties-as-iranian-embassy-restored-in-london/|agency=Indo-Asian News Service|publisher=news.biharprabha.com|accessdate=21 February 2014}}</ref>
On 23 August 2015 the embassy was officially reopened.<ref>{{Cite web| title = British embassy in Tehran reopens four years after closure| publisher = BBC News| accessdate = 10 September 2015| url = https://www.bbc.com/news/uk-34031615}}</ref>
 
===АҚШ===
{{main|АҚШ-Иран қатынастары}}
[[File:President Rouhani in meeting with Venezuelan President Nicolás Maduro 02.jpg|thumb|Рухани, [[Венесуэла президенті]] [[Николас Мадуро]] мен [[Тегеран]]да, 2015 жылғы қараша]]
Руханидің 2013 жылдың қыркүйегінде [[Нью-Йорк]] қаласына сапары Иранның АҚШ-пен қарым-қатынасындағы үлкен ілгерілеушілік болды. Ол бұған дейін оның үкіметі отыз екі жылдан кейін АҚШ-пен келіссөздер жүргізуге дайын екенін айтқан. Рухани сапар барысында ол [[АҚШ президенті]] [[Барак Обама]] мен кездесуден бас тартқаны туралы ақпаратты жоққа шығарды және мұндай кездесуді үйлестіру үшін көп уақыт қажет деп санайды. 2013 жылдың 27 қыркүйегінде, екі елдің сыртқы істер министрлері [[5 + 1 тобы|P5 + 1]] және Иран келіссөздері кезінде кездескеннен кейін, Рухани президент Обама мен телефон арқылы сөйлесті,<ref name="reuters1">{{cite news|title=Iranians cheer, protest over Rouhani's historic phone call with Obama|url=https://www.reuters.com/article/2013/09/28/us-iran-usa-idUSBRE98R06720130928|accessdate=30 September 2013|agency=Reuters|date=28 September 2013|author=Marcus George|location=Dubai}}</ref> ол 1979 жылдан бері екі елдің ең жоғары саяси алмасуын атап өтті. ол Теһранға оралған кезде «[[Америкаға өлім|Америкада өлім]]» деп айқайлаған консерваторлар наразылық білдірді.<ref>[http://firstread.nbcnews.com/_news/2013/09/27/20722870-obama-speaks-with-iranian-president-rouhani?lite Obama speaks with Iranian President Rouhani] NBC News 27 September 2013</ref><ref>[http://news.nationalpost.com/2013/09/27/obama-talks-to-rowhani-first-direct-conversation-between-american-and-iranian-presidents-in-30-years/ Obama talks to Rouhani: First direct conversation between American and Iranian presidents in 30 years] ''National Post'' 27 September 2013</ref>
[[File:Barack Obama on the telephone with Hassan Rouhani.jpg|нобай|солға|[[Барак Обама]] Рухани мен телефон арқылы сөйлесуі, 27 қыркүйек 2013 жыл.]]
[[2019 жыл]]ы ақпанда Рухани АҚШ-ты [[Венесуэла-Иран қатынастары|Иранның одақтасы]] [[Венесуэла президенті]] [[Николас Мадуро]]ны құлатуға тырысқаны үшін айыптады.<ref>{{cite news |title=Iran's Rouhani slams 'hegemonic' U.S. over Venezuela |url=https://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-iran/irans-rouhani-slams-hegemonic-u-s-over-venezuela-idUSKCN1PR0B9 |publisher=Reuters |date=2 February 2019}}</ref>
[[Сурет:Rouhani supporters (1).jpg|thumb|right|200px|2013 жылғы Иран сайлауында Роуханиді жақтаушылар]]
[[2020 жыл]]ғы 3 қаңтарда Иранның ең күшті екінші тұлғасы [[Қасым Сүлеймани]] [[Бағдад халықаралық әуежайындағы АҚШ әуе соққысы, 2020 жылғы 3 қаңтар|АҚШ өлтірді]],<ref>[https://www.azattyq.org/a/30360764.html АҚШ-Иран жанжалына себеп болған Касем Сүлеймани кім еді? 3.1.2020]</ref> бұл екі ел арасындағы қалыптасқан шиеленісті едәуір арттырды. Рухани Иранның «кек алатынын» айтты.<ref name="reuters1"/><ref>[http://firstread.nbcnews.com/_news/2013/09/27/20722870-obama-speaks-with-iranian-president-rouhani?lite Obama speaks with Iranian President Rouhani] NBC News 27 September 2013</ref><ref>[http://news.nationalpost.com/2013/09/27/obama-talks-to-rowhani-first-direct-conversation-between-american-and-iranian-presidents-in-30-years/ Obama talks to Rouhani: First direct conversation between American and Iranian presidents in 30 years] ''National Post'' 27 September 2013</ref>
 
===Сирия===
{{main|Иранның Сириядағы Азамат соғысына қатысуы|Иран-Сирия қатынастары}}
[[File:Vladimir Putin, Hassan Rouhani, Recep Tayyip Erdoğan 02.jpg|thumb|Рухани, [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] және [[Режеп Тайып Ердоған]]. [[Ресей]], 22 қараша 2017 жыл]]
Ол Сирияның Азаматтық соғыс кезіндегі Сирияның даулы президенті [[Башар әл-Асад]]ты толығымен қолдайтын, сондай-ақ Ливанның оңтүстігінен, Сирия, Ирак арқылы өтіп жатқан «[[Шиіт айы|шиіт айын]] күшейтуге» байланысты басқарушы ұйымды ұстанатын болады деген болжам бар. [[Иран]].<ref>{{cite news|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21579826-irans-new-president-hassan-rohani-has-been-hailed-abroad-reformist-breath |title=Iran's new president: Will he make a difference? |work=The Economist |date=22 June 2013 |accessdate=3 November 2013}}</ref> Президент сайлауында жеңіске жеткеннен кейінгі алғашқы баспасөз мәслихатында Рухани «[[Сирия азаматтық соғысы|Сириядағы азаматтық соғысты]] шешудің түпкі жауапкершілігі Сирия халқының қолында болуы керек» деді.<ref>{{cite news|title=Iran's Rohani hopes all will seize chance of friendly ties|url=https://www.reuters.com/article/2013/06/17/us-iran-election-relations-idUSBRE95G0G920130617|agency=Reuters|date=17 June 2013}}</ref>
 
===Ирак===
{{main|Ирак-Иран қатынастары|Ирактың Иракқа араласуы (2014 ж. - қазіргі уақыт)}}
Рухани [[Ирак-Иран қатынастары|Иран-Ирак қатынастарын]] «бауырластық» деп атады және [[Ирак]] пен бірнеше келісімге қол қойды.<ref>{{cite news|title=President Rouhani: Iran to Stand beside Iraq in War on Terrorism|url=http://english.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13930927000515|accessdate=29 April 2015|agency=Fars News Agency|date=18 December 2014}}</ref> Ирактың Солтүстік шабуылынан кейін Иран Иракқа бірінші болып қолдау көрсетті және [[Ирактың солтүстігінде ИСШ шабуылы (2014 ж. Маусымы)|ИСШ]]-ге [[Ислам мемлекетіне қарсы әскери операция|қарсы әскери араласуда]] «негізгі ойыншы» болып табылады.<ref>{{cite news |url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/3/18/could-irans-elite-military-force-defeat-isil.html|title=Could Iran's elite military force defeat ISIL?|accessdate=21 April 2015|publisher=[[Al Jazeera]]|date=18 March 2015}}</ref>
[[File:Pakistan PM Imran Khan met with Ali Khamenei 03.jpg|thumb|[[Әли Хаменеи]] мен Рухани [[Пәкістан Премьер-министрі]] [[Имран Хан]] мен бірге, 22 сәуір 2019 жыл]]
===Сауд Арабиясы===
{{main|Иран-Сауд қарым-қатынасы}}
Иранның Сауд Арабиясымен қарым-қатынасы туралы Рухани Хатами әкімшілігі кезінде ол сол кездегі Ұлттық қауіпсіздік кеңесінің бас хатшысы ретінде саудиялықтармен «жан-жақты және стратегиялық келісімге» қол жеткізгенін, бірақ бұл келісім сақталмағанын жазды. [[Махмуд Ахмадинежадтың президенттігі|Ахмадинежад]] үкіметі кезінде. Атап айтқанда, эпизодты талқылау кезінде ол былай деді:
 
{{дәйексөз|Сауд Арабиясымен жақсы қарым-қатынас жасауымыз керек деген хаттама болды [Хатами басқарған кезде]. Незаамға (режимге) ешкім қарсы болған жоқ. Мен Сауд Арабиясына алғаш рет 1998 жылы бардым. Ол кезде Сауд Арабиясы бізді [[Хобар мұнарасын жару|Хобар Тауэрс]] бомбалауына қатысы бар деп айыптаған болатын. Мен Сауд Арабиясына ИЖҚК бас хатшысы ретінде бардым.{{citation needed|date=June 2005}} Олардың тарапынан [[Наиф ибн Әбделәзиз|Наиф бин Әбделәзиз]] келіссөздерге қатысты. Келіссөздер түнгі 10-да басталды. және таңертеңгі 5-ке дейін созылды. Біз ақыры қауіпсіздік туралы келісімге келдік. Мен Сауд Арабиясына 2005 жылдың [басында] оралдым және аймақ, біздің арамыздағы өзара проблемалар және ядролық мәселе туралы кең пікірталастар өткіздім. Біз Nayef-пен төрт комитет құруға келістік. Олар бірнеше ай сайын жиналып, мәселелерді шешуі керек еді. Мен [бас хатшы] қызметінен кеткен соң, бірде-бір комитет құрылмады және жиналыстар болмады.
 
- Хасан Рухани, Стератежи-и Амниат-е Мелли Джомхури-и Эслами-и Иран (Иран Ислам Республикасының ұлттық қауіпсіздік стратегиясы).<ref>{{cite news|title=Former Iran Nuclear Negotiator: Bush Negotiation Bid Was Rebuffed|url= https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2012/05/qa-former-iran-nuclear-negotiator-bush-negotiation-bid-was-rebuffed.html|work=PBS|date=12 May 2012|accessdate=20 June 2013}}</ref>|date=2013-27-02}}
[[File:Swedish PM Stefan Löfven meeting Iranian Supreme Leader Ali Khamenei 05.jpg|thumb|Рухани мен [[Әли Хаменеи]], [[Швеция Премьер-Министрі]] [[Стефан Лёвен]] мен, 11 ақпан 2017 жыл]]
Рухани Сауд Арабиясының [[Йеменге шабуыл|Йеменге жасаған әскери араласуын сынға алып]]: «Йеменде балалар, қарт ерлер мен әйелдерді бомба жасамаңыз. Мазасыздарға шабуыл жасау масқара болады» деді.<ref>"[http://www.aljazeera.com/news/2015/04/iran-rouhani-criticises-saudis-yemen-strikes-150418173804648.html Iran's Rouhani criticises Saudis over Yemen strikes]". [[Al Jazeera]]. 19 April 2015.</ref>
 
===Израиль===
{{main|Израиль-Иран қатынастары}}
Рухани [[Израиль]]ді «аймақ халқына әділетсіздік жасайтын және өзінің жылы саясатымен аймаққа тұрақсыздық әкелген» басып алушы және басып алушы үкімет «деп сипаттайды. [[Холокост]] туралы пікірін түсіндіруді сұрағанда, Роухани былай деп жауап берді: «... тұтастай алғанда, мен сізге айта аламын, тарихта адамзатқа қарсы кез-келген қылмыс, оның ішінде нацистердің еврейлерге, сондай-ақ еврей еместерге қатысты жасаған қылмысы болып табылады. айыпталушы және айыпталушы.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2013/sep/25/iran-rouhani-recognises-holocaust Iranian president Hassan Rouhani recognises 'reprehensible' Holocaust] Saeed Kamali Dehghan, ''The Guardian'', 25 September 2013</ref> Яһудилерге қарсы қандай қылмыс жасасады,<ref>[http://rt.com/news/remarks-holocaust-iranian-president-382/ Iran news agency slams CNN for ‘fabricating’ Rouhani’s Holocaust remarks] RT (TV network) 26 September 2013</ref> біз оны айыптаймыз «. [[CNN]]-ге берген сұхбатында, CNN аудармашысы Роуханидің Холокосттың бар екенін мойындады деп мәлімдеді, алайда CNN мәлімдемесін Иранның мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдары CNN жасаған қасақана жүргізілген жалған мәлімдеме деп айыптады. Уолл-стрит Джорнал сияқты басқа ақпарат көздері олардың тәуелсіз аудармашылары ирандық БАҚ-тың пікірін растайды және CNN аудармасын өте дәл емес деп сипаттады, олардың аудармасына өзі айтпаған көптеген сөздерді (мысалы, «холокост») қосып жіберді. 2018 жылдың қараша айында Рухани Израильді «Батыс елдерінің өздерінің мүдделерін Таяу Шығыста алға жылжыту үшін құрған қатерлі ісік» деп атады.<ref>[https://www.nytimes.com/aponline/2018/11/24/world/middleeast/ap-ml-iran-israel.html Iran's Rouhani Calls Israel a 'Cancerous Tumor'] ''The New York Times'', 24 November 2018</ref>
 
===Қоғамдық имидж және қабылдау===
''Ақпараттық және қоғамдық пікірлер шешімдері'' (АҚПШ) Иран азаматтары арасында 2016 жылғы наурызда жүргізілген сауалнамаға сәйкес, Рухани 75% мақұлдау және 12% мақұлдамайтын рейтингтер, сәйкесінше + 54% таза танымалдылыққа ие, бұл оны [[Иран]]дағы екінші танымал саясаткер етеді. , + 69% таза танымалдықпен [[Мұхаммад Джавад Зариф]]тен кейін. Рухани келесі орындарды иеленген [[Хасан Хомейни]] (+ 52%), [[Мұхаммад Хатами]] (+ 43%) және Ақбар Хашеми Рафсанжаниден (+ 38%) асып түседі. Фирма 95% сенімді іріктеу қатесінің шегі ± 3 пайыздық тармақты құрайтынын айтады.<ref>{{cite web|url=http://www.ipos.me/polls/2016/05/24/zarif/|script-title=fa:ظریف محبوب‌ترین چهره سیاسی ایران |work=Information and Public Opinion Solutions LLC|date=24 May 2016|access-date=24 May 2016|language=Persian}}</ref>
[[File:Hassan Rouhani in Semnan 08.jpg|thumb|Рухани [[Семнан]]ның сапары кезінде.]]
 
====Жұмысты мақұлдау====
Рухани өзінің президенттігін 2013 жылдың қарашасында бастады,<ref name="TIP">{{cite web|url=http://iranprimer.usip.org/blog/2015/sep/02/poll-rouhani-approval-rating-improves|title= Poll: Rouhani Approval Rating Improves|work=The Iran Primer|publisher=United States Institute of Peace|date=2 September 2015|access-date=24 May 2016}}</ref> оны тоқсан сайын бағалайтын ''Ақпараттық және қоғамдық пікірге арналған шешімдер'' ЖШС (АҚПШ) сәйкес, сәйкесінше 58% және 27% деңгейінде рейтингтер бекітілді. Ол біртіндеп 48% -ға дейін төмендеді және ол 2015 жылы мамырда 33% мақұлданбаған рейтингін тіркеді. Оның жұмысқа орналасуы Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспарынан кейін көтерілді, бұл [[Мэриленд Университеті]]нің халықаралық және қауіпсіздікті зерттеу орталығы'' (ССБЗО) өткізген сауалнамаға сәйкес. ) 88% -ды қолдайды, көпшілігі (61%) оған «өте қолайлы көзқарасты» білдірді (2014 ж. шілдедегі 51% -дан) және іріктеу қатесінің ± 3,2 маржасын көрсетті. ''Сауалнама сонымен бірге Руханидің қолдауды қолдауда «қиын міндет» бар екенін, өйткені бұл келісімнен адамдар үлкен экономикалық үміт күтеді және бұл оның [[Ахиллес өкшесі|Ахиллес өкшесіне]] айналуы мүмкін. 2015 жылдың тамызында мәміледен кейін бірнеше күн өткеннен кейін АҚПШ компаниясы 54% мақұлдау және 24% мақұлдамауды тіркеді.<ref>{{cite web|author=Jasmin Ramsey|url=http://lobelog.com/new-iran-deal-poll-cissm-rouhani-support/|title= The Nuclear Deal Was A Win for Rouhani. But Iranians Have High Expectations|publisher=Lobelog|date=9 September 2015|access-date=24 May 2016}}</ref> Тренд 2016 жылдың ақпанына дейін жалғасып, 67% және 18% мақұлдау мен мақұлдамау рейтингтеріне ие болды, ол ол қызметке кіргеннен бері ең жоғары деңгей болып табылады.<ref name="TIP">{{cite web|url=http://iranprimer.usip.org/blog/2015/sep/02/poll-rouhani-approval-rating-improves|title= Poll: Rouhani Approval Rating Improves|work=The Iran Primer|publisher=United States Institute of Peace|date=2 September 2015|access-date=24 May 2016}}</ref>
 
==Саяси ұстанымдар==
Рухани байсалды және прагматикалық саясаткер болып саналады.<ref name=wbuc>{{cite book|last=Buchta|first=Wilfried|title=Who rules Iran?: The structure of power in the Islamic Republic|year=2000|publisher=The Washington Inst. for Near East Policy [u.a.]|location=Washington, DC|isbn=0-944029-39-6|url=http://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/WhoRulesIran.pdf}}</ref> 2000 жылы [[Вашингтонның Таяу Шығыс саясат институты]] оны «қуатқа тойған» деп сипаттады. Ол президент болып реформаторлық қолдауымен сайланды және ол реформистік талаптарды ұстануға және реформистер мен консерваторлар арасындағы алауыздықты жоюға уәде берді.<ref name=Torbati>{{cite news|last=Torbati|first=Yeganeh|title=Iran's Rouhani hints will balance hardliner, reformist demands|url=https://www.reuters.com/article/2013/06/29/us-iran-rouhani-idUSBRE95S06020130629|agency=Reuters|date=29 June 2013}}</ref>
 
[[Ирандағы президент сайлауы (2017)|2017 жылғы президенттік сайлау]] кезінде Руханидің [[Солшылдар|көзқарастары]] сол жаққа көбірек ауысып, ол [[Ирандағы реформизм|реформациялық]] фракциямен толығымен келіскен.<ref>[https://24.kz/kz/zha-aly-tar/lemde/item/178055-iranda-prezident-sajlauy-tip-zhatyr Иранда президент сайлауы өтіп жатыр Қолданылған материалдарға міндетті түрде www.24.kz сайтына гиперсілтеме берілуі тиіс 19.05.2017]</ref>
 
==Сайлау тарихы==
{{main|Хасан Руханидің сайлау тарихы}}
[[File:Hassan Rouhani casting his vote for 2016 elections.jpg|thumb|190px|Rouhani casting his vote in the [[2016 Iranian legislative election|2016 elections]].]]
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|-
! Year !! Election !!Votes !! % !! Rank !! Notes
|-
|1980||[[Ирандағы парламент сайлауы (1980)|Парламент]]||19,017||62.1||'''1-рет'''
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|1984||[[Ирандағы парламент сайлауы (1984)|Парламент]]||729,965 ||58.3||17-ші
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|1988||[[Ирандағы парламент сайлауы (1988)|Парламент]]||{{decrease}} 412,895 ||{{decrease}} 42.1||
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|1992||[[Ирандағы парламент сайлауы (1992)|Парламент]]||{{increase}} 432,767 ||{{increase}} 47||
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|1996||[[Ирандағы парламент сайлауы (1996)|Парламент]]||{{increase}} 465,440 ||{{decrease}} 32.5||
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|rowspan="2"|2000||[[Ирандағы парламент сайлауы (2000)|Парламент]]||{{increase}} 498,916 || {{decrease}} 17.02||40-шы
| style="background-color:#C66"|Ұтылды
|-
|[[Ирандағы сарапшылар ассамблеясының сайлауы (1998)|Ассамблеля]] <small>орта мерзімді</small>||120,819 ||47.56 ||'''1-рет'''
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|2006||[[Ирандағы сарапшылар ассамблеясының сайлауы (2006)|Ассамблеля]]||844,190||||7-ші
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|2013||[[Ирандағы президент сайлауы (2013)|Президент]]||18,613,329||50.88||'''1-рет'''
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|2016||[[Ирандағы сарапшылар ассамблеясының сайлауы (2006)|Ассамблеля]]
||{{increase}} 2,238,166||{{increase}} 49.72||3-ші
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|-
|2017||[[Ирандағы президент сайлауы (2017)|Президент]]||{{increase}} 23,636,652||{{increase}} 57.14||'''1-рет'''
| style="background-color:#CCFFCC"|Жеңді
|}
 
==Жеке өмір==
[[File:Hassan Rouhani's second term inauguration 26.jpg|thumb|Хасан Руханидің қызы ағасы [[Хосейн Ферейдун]] мен сөйлесіп жатыр]]
[[File:Khatam funeral of Asadollah Fereydoun, Noor Mosque, Tehran - 5 October 2011 01.jpg|thumb|left|Рухани әкесінің жерлеу рәсімінде, отбасымен қоршалған, 2011 жылғы 5 қазанда, [[Тегеран]].]]
Рухани немере інісі [[Сахебе Эрабиге]] (Рухани) үйленді, ол алты жаста,<ref name="khabaronline.ir">{{cite web|url=http://khabaronline.ir/detail/304452/society/family |title=همسران رؤسای جمهور ایران چه کسانی هستند؟ |work=Khabar Online|date=13 July 2013|accessdate=25 July 2013}}</ref> who is six years younger, when he was around 20 years old<ref name="mother-interview"/><ref>{{cite web|url=http://www.yjc.ir/fa/news/4105278/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D9%8A%D9%83-%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%D9%8A-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%AF|script-title=fa:پاسخ سیاستمداران ایرانی به يك سؤال خصوصي؛ همسر خود را چگونه انتخاب كرديد؟ |trans-title=Iranian politicians answer a personal question; how did you choose your spouse?|language=Persian|date=28 September 2012|publisher=Young Journalists Club}}</ref> 20 жаста, төрт баласы бар (бір ұл және үш қыз). Руханидің әйелі үйленгеннен кейін фамилиясын «Ераби» ({{lang-fa|عربی}}) «Рухани» деп өзгертті. 1954 жылы туған, ол саяси белсенді емес. ''[[The Guardian]]'' және ''[[Financial Times]]'' хабарлағандай, Руханидің де бесінші баласы болды,<ref>{{cite web|url=http://www.mashreghnews.ir/fa/news/217330/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1|script-title=fa:کاندیداها و فرزندانشان +تصاویر|trans-title=Candidates and their children+Images|language=Persian|date=24 May 2013|work=Mashregh News}}</ref> оның белгісіз жағдайларда қайтыс болған ұлы бар.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2013/jun/20/hassan-rouhani-iran-president-profile|title=Hassan Rouhani, 'ultimate insider' who holds key to a more moderate Iran|work=The Guardian|date=20 June 2013|accessdate=26 August 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ft.com/cms/s/0/bf91e762-d906-11e2-84fa-00144feab7de.html|title=Hassan Rohani: Iran's president-elect|work=Financial Times|date=21 June 2013|accessdate=29 August 2013}}</ref>
 
Руханидің үш қарындасы және ағасы бар. Руханидің ағасы Хосейн Ферейдун сонымен бірге дипломат және саясаткер,<ref>{{cite web|url=http://enghelabe-eslami.com/component/content/article/29-ees/gozaresh/1651-2013-05-20-18-02-21.html|publisher=Enghelabe-Eslami.com|script-title=fa:کارنامۀ نامزدهای ریاست‌جمهوری، حسن فریدون روحانی|trans-title=The score card of presidential candidates, Hassan Feridon Rouhani|language=Persian|date=May 2013}}</ref> бұрынғы губернатор,<ref>{{cite web|url=http://news.gooya.com/president84/archives/030703.php|script-title=fa:در خانۀ هاشمی رفسنجانی چه می‌گذرد؟ داستان تكان‌دهندۀ دكتر هوشنگ بوذری در گفت‌وگو با شهروند|language=Persian|date=11 June 2005}}</ref> елші және барлаудың бұрынғы вице-министрі. Ол Руханидің [[Иран Ислам Республикасының дауысы|ИИРД]]-дағы президенттік пікірсайыстарды ұйымдастырудағы өкілі болды.<ref>{{cite web|url=http://khabaronline.ir/detail/295942/Politics/election|script-title=fa:زمان مناظره‌های اقتصادی|trans-title=The timing of economical debates|date=30 May 2013|language=Persian}}</ref> [[Әли Ақбар Хашеми Рафсанжани|Ақбар Хашеми Рафсанжани]] 1982 жылғы 15 мамырдағы естелікте Хосейн Ферейдунды сол кездегі Караж губернаторы ретінде атайды. Кейін Рафсанжани Ферейдунды 1984 жылғы 31 наурыздағы естелікте қысқаша еске түсіреді:<ref>{{cite web|url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-25-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-1361|date=15 May 1982|script-title=fa:شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۱|work=پس از بحران|author=Akbar Hashemi Rafsanjani|language=Persian|url-status=dead|archiveurl=https://archive.is/20130617000022/http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-25-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-1361|archivedate=17 June 2013|df=dmy-all}}</ref> «[[Кереж]]де Феридун Рухани мырзаға қатысты бір нәрсе болды»<ref>{{cite web|url=http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7|author=Akbar Hashemi Rafsanjani|date=31 March 1984|script-title=fa:تأکید هاشمی برای عدالت و قانون در انتخابات/ گلایۀ همسر شهید مطهری از صداوسیما|language=Persian|work=به‌سوی سرنوشت|title=Archived copy|access-date=17 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130604050430/http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7|archive-date=4 June 2013|url-status=dead}}</ref>.
 
==Жарияланымдар==
Иранның стратегиялық зерттеулер орталығында ғылыми-зерттеу профессоры дәрежесіне ие болған ол парсы, ағылшын және араб тілдерінде көптеген кітаптар мен мақалалар жазды, соның ішінде:
 
==Отбасы==
Сахаба Арабиға үйленді (Рухани). Отбасында бес бала дүниеге келді.
 
Үш қарындасы және бір ағасы бар. Ағайынды - Хусейн Ферейдун, [[Иран президенті]]нің ядролық бағдарлама жөніндегі бұрынғы арнайы өкілі, Иран билігі 2017 жылдың шілдесінде қаржылық қылмыс жасады деген күдікпен қамауға алынды.<ref>[https://www.kp.ru/online/news/2808464/ Брата президента Ирана арестовали по подозрению в финансовых преступлениях]</ref>
 
===Парсы тілінде===
* ''Islamic Revolution: Roots and Challenges'' ({{lang|fa|انقلاب اسلامی؛ ریشه‌ها و چالش‌ها}}), маусым 1997, {{ISBN|9649102507}}
* ''Fundaments of Political Thoughts of Imam Khomeini'' ({{lang|fa|مبانی تفکر سیاسی امام خمینی}}), шілде 1999
* ''Memoirs of Dr. Hassan Rouhani; Vol. 1: The Islamic Revolution'' ({{lang|fa|خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد اول: انقلاب اسلامی}}), ақпан 2008, {{ISBN|9786005914801}}
* ''Introduction to Islamic Countries'' ({{lang|fa|آشنایی با کشورهای اسلامی}}), қараша 2008
* ''Islamic Political Thought; Vol. 1: Conceptual Framework'' ({{lang|fa|اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد اول: مبانی نظری}}), желтоқсан 2009, {{ISBN|9789649539409}}
* ''Islamic Political Thought; Vol. 2: Foreign Policy'' ({{lang|fa|اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد دوم: سیاست خارجی}}), желтоқсан 2009, {{ISBN|9789649539416}}
* ''Islamic Political Thought; Vol. 3: Cultural and Social Issues'' ({{lang|fa|اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد سوم: مسائل فرهنگی و اجتماعی}}), желтоқсан 2009, {{ISBN|9789649539423}}
* ''National Security and Economic System of Iran'' ({{lang|fa|امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران}}), тамыз 2010, {{ISBN|9786005247947}}
* ''[[National Security and Nuclear Diplomacy]]'' ({{lang|fa|امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای}}), қаңтар 2011, {{ISBN|9786002900074}}
* ''Role of Seminaries in Moral and Political Developments of Society'' ({{lang|fa|نقش حوزه‌های علمیه در تحولات اخلاقی و سیاسی جامعه}}), қараша 2011
* ''An Introduction to the History of Shia' Imams'' ({{lang|fa|مقدمه‌ای بر تاریخ امامان شیعه}}), наурыз 2012, {{ISBN|9786005914948}}
* ''Age of Legal Capacity and Responsibility'' ({{lang|fa|سن اهلیت و مسئولیت قانونی}}), қазан 2012, {{ISBN|9786002900135}}
* ''Memoirs of Dr. Hassan Rouhani; Vol. 2: Sacred Defense'' ({{lang|fa|خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد دوم: دفاع مقدس}}), қаңтар 2013
* ''Narration of Foresight and Hope'' ({{lang|fa|روایت تدبیر و امید}}), наурыз 2013
* ''National Security and Foreign Policy'' ({{lang|fa|امنیت م мамыр لی و سیاست خارجی}}), 2013
* ''National Security and Environment'' ({{lang|fa|امنیت ملی و محیط‌زیست}}), мамыр 2013
 
;Ағылшын тілі
* ''The Islamic Legislative Power'', May 1994
* ''The Flexibility of Shariah; Islamic Law'', April 1996
 
;Араб тілі
* ''Comments on Fiqh (Islamic Jurisprudence); Lessons of the Late Muhaqqiq Damaad'' ({{lang|ar|تقريرات درس فقه مرحوم محقق داماد}}) (Chapter on Prayers [{{lang|ar|صلاة}}]), қараша 2012
* ''Comments on Usul (Principles of Fiqh); Lessons of the Late Ayatollah Haeri'' ({{lang|ar|تقریرات درس اصول مرحوم حائری}}) (Chapter on Academic Principles [{{lang|ar|أصول علمیّة}}]), наурыз 2013
 
==Марапаттар==
* [[File:Order of Nasr Ribbon.svg|50px|Құдай көмекінің медалі (Иран)]] [[Құдай көмекінің медалі (Иран)|Құдай көмекінің медалі]]
* [[File:Fath Medal 2nd Order.jpg|50px|Жеңіс медалі (Иран)]] [[Жеңіс медалі (Иран)|Жеңіс медалі]]
 
== Дереккөздер ==
Line 74 ⟶ 371:
 
[[Санат:Иран президенттері]]
[[Санат:Ағымдағы мемлекет басшылары]]
[[Санат:Семнан останда туғандар]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Хасан_Рухани» бетінен алынған