|
| 1. || Шангин И.П. Дневные записки в Канцелярию Колывано- Воскресенского горного начальства о путешествии по киргиз-кайсацкой степи. Барнаул, 2003. С. 67–70 || 1816 ж. мамыры || Солтүстік Қазақстан (Зеренді өзенінің маңайы) || шекаралық аудармашы Крайкин арғын руынан жазып алған
|-
| 2. || Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей. Изд. 3-е. Алматы, 2009. С. 147 (Предание пятое) || 1820-1822 жж. || Жайық өзенінң орта және төменгі ағысы || Жетіружетіру және байұлы руларының өкілдерінен жазып алынды
|-
| 3. || Казанцев И. Описание киргиз-кайсак. СПб., 1867. С. 1–4 || 1850 ж. || Солтүстік-батыс Қазақстан және Бөкей Ордасы || М. Н. Житниковтың жолаушы күнделігінен алынған
|-
| 4. || Янушкевич А. Дневники и письма из путешествия по казахским степям / Пер. с польского Ф.Стекловой. Алма-Ата, 1966. С. 174–176 || 1846 ж. 10 тамызы || Шығыс Қазақстан, (Шыңғыстау) || арғын-тобықты руының старшыны Құнанбай Өскенбайұлының сөзінен жазып алынған
|-
| 5. || Валиханов Ч.Ч. Киргизское родословие // Валиханов Ч.Ч. Собрание сочинений в пяти томах. Изд. 2-е. Т. 2. Алма-Ата, 1985. С. 158–159 || 1856 - 1857 жж. || Солтүстік, Орталық және Оңтүстік-шығыс Қазақстан || қазақтар арасында кең тараған "ортақ аңыз"
| 7. || Алексеев К. Предание о происхождении киргиз-кайсаков // Оренбургский листок. 1894. № 8 || 1871 ж. дейін || Батыс Қазақстан (Торғай немесе Орал облысы) || Біршімбай есімді жағалбайлы руының өкілінен жазып лаынған
|-
| 8. || Потанин Г.Н. Аласа-хан // ИКРИ-7, 2006. С. 221 || 1876 - 1877 жж. || Шығыс Қазақстан || кереккерей-шұбарайғыр руынан жазып алынған
|-
| 9. || Потанин Г.Н. Алаша-хан // ИКРИ-7, 2006. С. 248, 264–265 || 1880 ж. || Солт.стік-шығыс Қазақстан (Баянауыл округі) || арғын немесе найман руынан жазып алынған
'''Алаша ханның Ноғай Ордасымен қарым-қатынасы'''
Алаша ханның таққа отыру алдындағы өмірін халық арасында тараған аңыздар арқылы анықтауға болады. Олар да жазба деректер сияқты Алаша ханмен қатар өмір сүргерсүрген тұлғаларды, жер-су аттарын және т.б. қамтуы мүмкін. Алаша ханның жас кезі Ноғай Ордасымен тығыз байланысты. Ноғай Ордасы деп XV-XVI ғғ. Еділдің төменгі ағысын, Батыс және Орталық Қазақстанның бір бөлігінде орналасқан көрпенділер мемлекетін айтамыз. Өзінің шарықтау шегінен кейін Ноғай Ордасы ыдырай бастайды. Оның шығысындағы көшпенділер қазақтарға қосылып кетті. Екі көршілес халықтың арасындағы тығыз байланыс Кіші жүз қазақтарында сақталған аңыз-әңгімелеріне өз әсерін тигізді. Мәскеу патшалығының Қазан хандығын жаулап алмаған кезінде (XVI ғ. ортасына дейін), Ноғай Ордасындағы билік формальды түрде Шыңғыс ұрпақтарының қолында болды (қазан, қырым хандарының жері ретінде саналған). Алайда, мемлекеттегі нақты билікті ноғай мырзалары жүргізген. XVI ғ. 2-ші жартысында ноғай мырзалары билікті қуыршақ хандарсыз жүргізгендіктен, көршілес мемлекеттерде "маңғыт жұрты" деген атауға ие болды.
Левшин А.И. 1820-1822 жж. Орал тауларынңтауларының маңайындағы қазақтардан өте маңызды, әрі ақпараты мол аңызды жазып алған. Аңызда қазақ жүздерінің түп атасы Ақнияз Әмір Темірден кейін өмір сүрген Өлеңті есімді ноғай ханының қолбасшысы болыпты. Уақыт өте келе Ақнияз Өлеңтіге бағынбай, жеке-дара билеушіге айналып, ноғай ханы ұрпақтарының жерін тартып алып, бірнеше түркітілдес халықтар мен моңғолдардың (ойрат тайпалары) бір бөлігін өзіне бағындырған. XIX ғ. ортасында ресейлік тарихшы В.В. Вельяминов-Зернов аңыздағы Ақнияздың Хақназар хан, ал Өлеңтінің Ноғай Ордасының XVI . 30-50 жж. билеушісі Шейх-Мамай екендігін дәлелдеген.
XVIII ғ. ортасында П.И.Рычков Орал башқұрттырыңбашқұрттарының старшыны болған Қ.Молақаевтан Ноғай Ордасының құрамындағы башқұрт жерлерін Ақнияз (Ақизияр) сұлтан биледі деген ақпаратты жазып алды. Кейінгі тарихшылардың айтуынша, Ақназар жас кезінде Шейх-мамйдыңМамайдың сарайында өсіпті. В.В. Трепавлов қазақ және башқұрт жерлерінде жазып алынған аңыздарды жазба деректермен салыстыра отырып, Қасым ханның қлыұлы Хақназардың жас кезін Ноғай Ордасында өткізгенін растайды. Хақназардың туған қарындасына үйленген Шейх-Мамай, 1522 ж. сұлтанды башқұрт тайпаларының билеушісі ретінде тағайындайды. Башқұрт жерінде Хақназар 16 жыл өткізеді. 1538 ж. Шейх-Мамай Қазақ хандығын талқандап, қазақ тағына Хақназарды отырғызады.
'''Алаша ханның Бұхар хандығымен қарым-қатынасы'''
| 