Құлан (Жамбыл облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[File:Құлан қаласы.jpg|thumb|Құлан қаласы]]
'''Құлан'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, VI-том </ref> – ортағасырлық қала. [[Жамбыл облысы]] [[Т.Рысқұлов]] ауданы [[Құлан ауылы]] маңында орналасқан. Қаланы археологикалық тұрғыдан зерттеу ісі [[19 ғасыр|19 ғасырдың]] соңында [[В.В. Бартольд|В.В. Бартольдтың]] жетекшілік етуімен басталды. Алғашқы археологикалық қазба жұмыстарын [[1936 |1936 жылы]] [[КСРО Ғылым Академиясы|КСРО Ғылым Академиясының]] Қазақ бөлімшесі мен [[Жетісу]] археологиялық экспедиция (жетекшісі А.Н. Бернштам) жүргізді. Қазба жұмыстарының нәтижесінде алғашқы отырықшы қоныстардың Луговой төңірегінде 1-ғасырларда пайда болғаны анықталды. 1963 – 65 жылдары Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі [[К.Ақышев]]) қаланың айналасындағы төбешікке қазба жұмыстарын жүргізді. [[1987 |1987 жылы]] Қазақстан Ғылым Академиясы тарихи және мәдени ескерткіштер жөніндегі археологиялық экспедиция (жетекшісі К.Байпақов) Луговой “А”, “В”, “Г” қамалдарына қазба жұмыстарын жалғастырды. 7 ғасырдың 1-жартысына жататын жазба деректерде Құлан қаласы туралы айтылады. Қытайдың Сюан – Цзян жол бағдарламасында және Таң әулетінің тарихында қала [[Цзюи – Лан]] деп аталған. Ол туралы 8 – 10 ғасырларда Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан қалаларды сипаттаған араб авторлары да жазып кеткен. Араб географы [[әл-Мақдиси]]: “Құлан – бекініс қала, онда мешіт бар” деп жазған. Географиялық сөздіктің авторы Якут өзінің 13 ғасырдың 20-жылдарында құрастырған еңбегінде қаланың түрік елінің Мәуераннахр жанындағы шекарасында орналасқанын айтады. Құланда көптеген тарихи оқиғалар өтті. Мысалы, 740 жылы түргеш бегі Құрсұл Батыс-Түрік қағандығының ең соңғы басқағы [[Ашина Суйцзы|Ашина Суйцзыды]] осы қалада өлтірген. [[840|840 жылы ]]араб әскерлері Құланға дейін жеткен. [[Тараз|Тараздан]] және [[Мерке|Меркеден]] Құланға дейінгі ара қашықтық көрсетілген жол бағдарламалары жазылған. Қаланың топографиясынан [[шахристан]], ішкі қамал және шығыс жағынан бекініссіз рабат іздері байқалады. Ішкі қамал биіктігі 7 – 8 метрге жуық, төртбұрышты, 40х40 метр алаңы бар төбе. Шахристан төртбұрышты төбе пішіндес, ұзындығы 320 метр, биіктігі 4 – 5 метрге жуық қабырғамен, сыртынан тереңдігі 1 м, ені 15 метр ормен қоршалған. Археологиялық қазбалардың нәтижесінде орта ғасырлардың бас шеніндегі [[Орта Азия]] мен [[Қазақстан|Қазақстандық]] сарайларға тән “айдарлы” жоспармен салынған ғимараттардан алынған ыдыстар – құман, қазан, құмыра, қақпақ, саптаяқ, шырағдан, т.б. табылды. Құлан орта ғасырларда [[Ұлы Жібек жолы|Ұлы Жібек жолындағы]] ірі мәдени-сауда орталығы болған.
 
 
==Пайдаланылған әдебиет</span>==